Tiêm vắc xin HPV
Theo chiến lược năm 2020 của WHO, các quốc gia hướng đến mục tiêu 90% trẻ em gái được tiêm đủ liều vắc xin HPV vào năm 2030. Sau hơn một thập kỷ triển khai ở hơn 100 quốc gia, vắc xin đã chứng minh hiệu quả giảm tổn thương tiền ung thư và ung thư cổ tử cung.
Tại Việt Nam, hưởng ứng chiến lược toàn cầu của Tổ chức Y tế thế giới nhằm loại trừ ung thư cổ tử cung, đầu năm nay, Bộ Y tế Việt Nam triển khai Chiến dịch Truyền thông toàn quốc "Vì một Việt Nam không gánh nặng bởi HPV", thể hiện cam kết trong kế hoạch hành động quốc gia phòng chống ung thư cổ tử cung đến năm 2030, hướng đến mục tiêu đưa căn bệnh này ra khỏi danh sách các vấn đề sức khỏe cộng đồng.
ThS.BS Nguyễn Hiền Minh, Phó trưởng Đơn vị tiêm chủng, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM cho biết, vắc xin HPV hoạt động theo cơ chế khởi động - tăng cường, tạo trí nhớ miễn dịch mạnh và lâu dài. Phác đồ hai hoặc ba liều được FDA và EC phê duyệt dựa trên dữ liệu khoa học. Nghiên cứu một liều đang được xem xét nhưng chưa đủ bằng chứng để thay đổi phác đồ.
Việt Nam hiện tiếp tục áp dụng phác đồ được phê duyệt, nhằm đảm bảo hiệu quả bảo vệ tối ưu.
Tầm soát định kỳ
WHO đặt mục tiêu 70% phụ nữ được tầm soát bằng xét nghiệm HPV ở tuổi 35 và 45. Theo các hướng dẫn y khoa, tầm soát không ngăn nhiễm HPV mới nhưng giúp phát hiện sớm nhiễm dai dẳng hoặc bất thường tiền ung thư, từ đó xử trí kịp thời. Vì vậy, việc xét nghiệm với kết quả âm tính HPV ở thời điểm hiện tại vẫn có thể nhiễm HPV nguy cơ cao trong tương lai.
Tại Việt Nam, những thách thức như chi phí tầm soát, và khó khăn đi lại tại các vùng xa khiến nhiều người bỏ lỡ các mốc kiểm tra quan trọng. Điều này làm tăng nguy cơ bệnh tiến triển âm thầm đến giai đoạn muộn. Ngay cả trong những chương trình tầm soát hiệu quả, nếu bỏ lỡ lịch tái khám, trì hoãn điều trị vì chi phí hoặc công việc, hoặc gặp tình trạng âm tính giả, thì nguy cơ tiến triển thành ung thư vẫn hiện hữu.
PGS.TS.BS. Lê Thị Anh Đào - Trưởng khoa Phụ ngoại A5 - Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội, Giảng viên cao cấp Bộ môn Sản Phụ khoa - Trường Đại học Y Hà Nội, nhận định, vắc xin HPV giúp ngăn chặn các tình trạng nhiễm HPV nguy cơ cao mới, và là nền tảng để bảo vệ cộng đồng trong dài hạn. "Xét nghiệm HPV mỗi 5 năm giúp phát hiện sớm nhiễm mới hoặc nhiễm dai dẳng HPV từ đó đưa ra hướng theo dõi và xử trí ngay khi có bất thường", bác sĩ nói. "Ba trụ cột này kết hợp sẽ tạo thành lá chắn vững chắc giúp cộng đồng tiến gần mục tiêu loại trừ ung thư cổ tử cung".
Theo dõi và điều trị kịp thời
WHO đặt mục tiêu 90% phụ nữ có tổn thương do HPV gây ra được tiếp cận điều trị trước năm 2030. Sau tầm soát, việc theo dõi và can thiệp đúng thời điểm quyết định khả năng ngăn ngừa bệnh tiến triển thành ung thư.
Theo WHO, ung thư cổ tử cung là ung thư phổ biến thứ tư ở nữ giới trên toàn cầu. Trung bình, cứ hai phút lại có một phụ nữ tử vong vì căn bệnh có thể phòng ngừa này. Năm 2022, thế giới ghi nhận hơn 348.874 ca tử vong, chủ yếu tại các quốc gia thu nhập thấp và trung bình - nơi phụ nữ gặp nhiều rào cản khi tiếp cận vắc xin HPV, tầm soát và điều trị sớm.
Virus HPV. Ảnh: Science Visuals
HPV (Human Papillomavirus) là vi rút gây u nhú ở người. Nhiễm HPV phổ biến trên toàn thế giới và có thể lây nhiễm ở mọi giới tính. Tuy phần lớn trường hợp nhiễm HPV tự đào thải, việc nhiễm dai dẳng có thể dẫn đến ung thư và các bệnh liên quan khác ở cả nam và nữ, như mụn cóc sinh dục, tiền ung thư và ung thư cổ tử cung, hậu môn sinh dục.
Tại Việt Nam, năm 2022 ghi nhận khoảng 4.600 ca mắc mới và hơn 2.500 ca tử vong do ung thư cổ tử cung. Tỷ lệ tiếp cận vắc xin và dịch vụ tầm soát còn hạn chế, cho thấy nhu cầu cấp thiết về một chiến lược phòng ngừa toàn diện dựa trên bằng chứng.
Tuy nhiên, ung thư cổ tử cung là bệnh có thể phòng ngừa gần như 100% nếu phụ nữ được tiếp cận đúng, đủ và kịp thời. Thực hiện đầy đủ phác đồ tiêm, tầm soát HPV định kỳ và điều trị ngay khi có bất thường không chỉ là thông điệp truyền thông mà là giải pháp khoa học đã được chứng minh, góp phần đưa Việt Nam tiến gần mục tiêu loại trừ ung thư cổ tử cung khỏi gánh nặng y tế công cộng vào năm 2030.
