Nguyên nhân gây nghẹt mũi khi ngủ

Nghẹt mũi là tình trạng tắc nghẽn một hoặc cả hai bên mũi, khiến người bệnh có cảm giác khó thở bằng mũi và thường xuyên phải thở bằng miệng. ThS.BS Nguyễn Chí Trung, khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết tình trạng này phổ biến ở nhiều lứa tuổi, thường liên quan đến thay đổi tư thế, môi trường và các bệnh lý tai mũi họng tiềm ẩn.

Tư thế nằm làm tăng sung huyết mũi

Khi chuyển từ đứng hoặc ngồi sang nằm, nhất là nằm ngửa, máu dồn nhiều về đầu và cổ, khiến mạch máu niêm mạc mũi giãn, sưng phù, chiếm không gian hốc mũi và cản trở luồng không khí. Tư thế nằm cũng làm dịch mũi xoang ứ đọng thay vì chảy xuống họng, gây nghẹt mũi. Nằm nghiêng lâu về một bên có thể làm bên thấp hơn bị nghẹt nhiều hơn do máu và dịch tập trung ở đó.

Không khí phòng ngủ khô lạnh

Không khí phòng ngủ khô lạnh làm niêm mạc mũi khô, kích ứng và phản ứng bằng cách tăng tiết dịch, gây nghẹt mũi. Máy lạnh hoạt động liên tục còn làm giảm độ ẩm trong phòng, lớp nhầy bảo vệ mũi bị mất nước, giảm khả năng làm ấm và ẩm hít không khí vào, tăng nguy cơ sưng niêm mạc mũi gây tắc nghẽn.

Thói quen ngoáy mũi

Khi thời tiết khô hanh, niêm mạc mũi, tiền đình mũi bị mất hơi nước. Các tác động vật lý như ngoáy mũi khiến niêm mạc mũi dễ bị tổn thương, từ đó sinh ra nhiều vảy tiết, làm bít lấp lỗ mũi, thay đổi dòng không khí khi hít vào.

Dị ứng

Tiếp xúc gần với bụi, mạt, lông thú, nấm mốc hoặc khói, bụi ô nhiễm, khói thuốc có thể kích hoạt phản ứng dị ứng và viêm niêm mạc mũi, gây ngứa, chảy nước mũi, phù nề và nghẹt mũi. Đường thở nhạy cảm dễ bị kích thích, nhất là khi thời tiết thay đổi hoặc nhiệt độ thấp vào ban đêm.

Nhiễm trùng đường hô hấp

Các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên như cảm lạnh, cúm, viêm mũi họng hay viêm amidan gây viêm, sưng niêm mạc mũi và tăng tiết dịch. Khi nằm ngủ, dịch ứ đọng và lưu lượng máu thay đổi khiến nghẹt mũi nặng hơn. Ở người viêm xoang hoặc viêm mũi xoang mạn, dịch viêm tích tụ trong hốc xoang làm tăng áp lực, cản trở luồng khí, đôi khi kèm chảy dịch sau mũi, ho khan hay khịt mũi liên tục về đêm.

Bất thường cấu trúc khoang mũi

Những bất thường như polyp mũi, lệch vách ngăn, khối u... có thể làm hẹp hoặc bít đường thở dẫn đến không khí khó lưu thông vào phổi, gây nghẹt mũi kéo dài.

Chấn thương, dị vật trong mũi

Chấn thương vùng mũi có thể làm tổn thương các cấu trúc bên trong như niêm mạc, xương hoặc vách ngăn, gây phù nề, lệch vách ngăn, cản trở luồng không khí qua mũi. Dị vật mắc trong mũi có thể gây bít tắc đường thở, dễ viêm nhiễm tại chỗ, khiến tình trạng nghẹt mũi kéo dài.

Trào ngược dạ dày thực quản

Khi nằm ngủ, axit từ dạ dày có xu hướng trào ngược lên thực quản, lan tới vùng hầu họng và mũi sau, kích thích niêm mạc đường hô hấp trên. Tình trạng này gây phản ứng viêm, phù nề và tăng tiết dịch. Người mắc bệnh trào ngược dạ dày thực quản còn gặp các triệu chứng kèm theo như ợ nóng, vị đắng trong miệng, ho khan kéo dài hoặc khàn tiếng vào buổi sáng.

Thay đổi nội tiết trong thai kỳ

Một số phụ nữ mang thai có thể gặp tình trạng nghẹt mũi, khó thở về đêm, do nồng độ estrogen và progesterone cao làm lưu lượng máu trong cơ thể tăng, các mạch máu nhỏ ở vùng mũi giãn nở, niêm mạc mũi dễ sung huyết và sưng nề hơn bình thường.

Lạm dụng thuốc co mạch

Tự ý sử dụng các loại thuốc co mạch (thuốc chống nghẹt mũi) mà không có chỉ định, hướng dẫn của bác sĩ lâu dần làm mất đi cơ chế tự điều hòa của thần kinh cuốn mũi, khiến người bệnh bị nghẹt mũi hồi ứng, phì đại cuốn mũi.

Căng thẳng

Căng thẳng kéo dài làm rối loạn hormone, ảnh hưởng hệ thần kinh và mạch máu, khiến các mạch máu niêm mạc mũi giãn quá mức, dẫn đến sung huyết và nghẹt mũi khi ngủ.

Để giảm nghẹt mũi, bác sĩ Trung khuyên giữ phòng sạch, giặt chăn gối định kỳ, tránh dị nguyên, duy trì độ ẩm 40-60%, nâng cao đầu khi ngủ và rửa mũi bằng nước muối sinh lý trước khi đi ngủ. Nếu nghẹt mũi kéo dài trên 23 tuần, tái phát kèm đau đầu, sốt, dịch mũi đặc, chảy máu, ngủ ngáy to hoặc ngưng thở, cần đi khám để được điều trị kịp thời