5 giờ phẫu thuật hồi sinh trái tim tổn thương nặng

Ông Mười trước đó được chẩn đoán viêm dạ dày, uống thuốc 10 ngày không giảm, khó thở. Ông đến viện cấp cứu, bác sĩ nghi ngờ suy tim cấp, nhồi máu cơ tim, chuyển đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM điều trị.

Ngày 13/5, ThS.BS.CKII Huỳnh Hoàng Khang, Trưởng khoa Ngoại Tim mạch, Trung tâm Tim mạch Can thiệp, cho biết bệnh nhân suy tim cấp (chức năng co bóp tim - EF còn chưa đến 30%, bình thường trên 55%), hở van hai lá và van ba lá nặng, các buồng tim giãn lớn. Bệnh van tim xuất hiện từ lâu nhưng biểu hiện không rõ ràng, dễ lầm tưởng với triệu chứng bệnh hô hấp, tiêu hóa... Bệnh không được phát hiện, điều trị kịp thời, tiến triển âm thầm gây suy tim, giãn buồng tim.

Bác sĩ kê toa thuốc điều trị suy tim tích cực cho ông Mười. Kết quả xác định ba nhánh mạch vành chính hẹp nặng (hơn 90%). "Người bệnh có nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột tử nếu không can thiệp tái thông sớm", bác sĩ Khang nói. Sau 4 ngày điều trị nội khoa tích cực, sức khỏe ông Mười ổn định, đủ điều kiện phẫu thuật, sửa chữa tổn thương tim. Lúc đầu êkíp dự kiến mổ thay van hai lá kèm sửa van ba lá cho bệnh nhân, tuy nhiên lại phát hiện thêm bệnh ba nhánh mạch vành. Đây là ca mổ phức tạp vì bệnh nhân mắc hai bệnh tim nặng, chức năng tim giảm nặng, nguy cơ biến chứng, tử vong cao. Thực hiện nhiều thao tác (thay van tim, sửa van tim, bắc cầu mạch vành) trong cùng một lần thủ thuật khiến ca mổ kéo dài, ảnh hưởng chức năng tim của bệnh nhân sau mổ.

Để ngăn rủi ro, bác sĩ quyết định dùng phương pháp phẫu thuật bắc cầu mạch vành không tuần hoàn ngoài cơ thể (Off‐Pump Coronary Artery Bypass Grafting - OPCABG) trước. Phương pháp này không dùng tim phổi nhân tạo, trái tim người bệnh vẫn đập trong suốt quá trình mổ. Sau đó bác sĩ mới làm ngưng tim để thay, sửa van tim. Như vậy, thời gian tim ngưng đập được rút ngắn, chưa tới một giờ, đảm bảo duy trì ổn định chức năng của cơ quan này trong và sau mổ.

Ca mổ "3 trong 1" cho ông Mười diễn ra. Bác sĩ phẫu tích lấy các động mạch vú trong (ở thành ngực) của bệnh nhân để làm mảnh ghép cầu nối cho ba nhánh mạch vành bị hẹp, tái thông hoàn toàn hệ mạch máu chính nuôi tim. Cuối cùng, êkíp cho tim ngưng đập để thay van hai lá cho bệnh nhân bằng lá van sinh học, đồng thời sửa van ba lá kèm đặt vòng van nhân tạo để chúng đóng kín, ngăn máu chảy ngược trở lại. Toàn bộ ca phẫu thuật diễn ra trong 5 giờ.

Siêu âm sau mổ thấy các cầu nối hoạt động trơn tru, cung cấp đủ lượng máu nuôi tim. Van sinh học hoạt động tốt, van ba lá đóng kín. Ông Mười được rút nội khí quản sau đó 12 giờ. Ba ngày sau ông rời phòng hồi sức, vận động bình thường, không còn nôn hay khó thở, ăn uống ngon miệng. Ông xuất viện sau 7 ngày khi chức năng tim cải thiện lên 50%, gần như người bình thường.

Bác sĩ Khang cho biết phẫu thuật bắc cầu mạch vành không tuần hoàn ngoài cơ thể là kỹ thuật khó, đòi hỏi phẫu thuật viên phải có nhiều kinh nghiệm. Nếu cuộc mổ lần đầu không tốt, bệnh nhân có khả năng phải trải qua nhiều ca phẫu thuật bắc cầu trong tương lai.

Hầu hết người từng trải qua ca phẫu thuật tim phức tạp sẽ cần vài tuần để hồi phục hoàn toàn. Trong thời gian đó, người bệnh nên bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng, dành thời gian nghỉ ngơi nhiều, tránh hoạt động quá sức hoặc những cú sốc tinh thần gây căng thẳng quá mức cho tim.

Theo bác sĩ Khang, đa số bệnh nhân hở van tim nặng hay mắc bệnh ba nhánh mạch vành đều có dấu hiệu điển hình như đau ngực, khó thở, hụt hơi... Trường hợp như ông Mười biểu hiện triệu chứng không đặc hiệu (nôn ói), đến khi biến chứng suy tim nặng mới phát hiện ít gặp. Nếu để chậm một thời gian nữa, suy tim tiến triển dễ gây phù phổi cấp, loạn nhịp tim, tử vong. Sau mổ tim, bệnh nhân cần đi tái khám đúng hẹn để bác sĩ kiểm tra xem vết mổ, tư vấn khi nào có thể tiếp tục tập thể dục.