Trong báo cáo mới công bố, các chuyên gia phân tích tại Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) cho biết dựa vào dữ liệu có thể thấy thị trường kinh doanh điện máy đang chuyển sang giai đoạn bão hoà hậu COVID-19 khi tỷ lệ thâm nhập của các sản phẩm này tại Việt Nam gần đạt đến mức trần hoặc tương đối cao so với các nước trong khu vực.
Trong khi đó, các chuỗi điện máy lớn đang bị thu hẹp thị phần trước những chuỗi nhỏ và nền tảng thương mại điện tử. Dựa vào những yếu tố này, các nhà phân tích dự báo thị trường điện máy Việt Nam sẽ chỉ tăng trưởng một con số, động lực đến từ xu hướng cao cấp hoá do tầng lớp trung lưu gia tăng cùng chu kỳ thay thế đồ điện tử của người tiêu dùng.
Chuỗi điện máy vắng khách. (Ảnh: Đức Huy).
Thực tế, số liệu do các hệ thống điện máy tự công bố cũng cho thấy rằng giai đoạn tăng trưởng mạnh từ 2013 tới 2023 đã kết thúc và thị trường đang bước vào một mùa đông ảm đạm.
Đầu năm 2024 Dương lịch - thời điểm cận Tết Nguyên Đán, thị trường điện máy được kỳ vọng sẽ tăng trưởng trở lại sau thời kỳ thắt lưng buộc bụng. Tuy nhiên mọi thứ không diễn ra như mong đợi, sức mua tại các siêu thị điện máy vẫn chưa thật sự hồi phục.
Chẳng hạn với Điện Máy Xanh - chuỗi lớn nhất tại Việt Nam xét về quy mô cửa hàng, đã chịu tác động không nhỏ từ biến động của thị trường. Nếu như năm 2022, doanh thu thuần của Điện Máy Xanh đạt gần 42.000 tỷ đồng - chiếm xấp xỉ 52% tổng doanh thu công ty mẹ thì đến năm 2023, tỷ trọng doanh thu của chuỗi này giảm còn gần 47%. Đây là con số thấp nhất trong ba năm trở lại đây.
Xét riêng kết quả từng ngành hàng tại Điện Máy Xanh trong năm ngoái, điện thoại, máy tính xách tay, tủ lạnh, máy giặt và gia dụng khác có xu hướng giảm doanh số từ 10% đến 20%. Trong khi tivi, máy tính bảng và đồng hồ giảm mạnh hơn, chỉ đạt khoảng 70% so với năm trước.
Sức cầu yếu khiến chủ trương xuyên suốt trong năm ngoái và tiếp tục được áp dụng trong năm nay của Điện máy Xanh là “giảm lượng - tăng chất”. Cuối năm 2023, các chuỗi cửa hàng Điện Máy Xanh đạt 2.190 (trong đó Supermini đạt khoảng 1.000 của hàng), giảm gần 100 cửa hàng so với hồi đầu năm.
CEO chuỗi là ông Đoàn Văn Hiểu Em cho biết thậm chí trong 2-3 năm tới, Điện Máy Xanh không có kế hoạch mở rộng cửa hàng, thậm chí những cửa hàng hiện tại kinh doanh kém hiệu quả sẽ phải điều chỉnh cũng như đi tới đóng cửa.
Một đơn vị khác là Điện máy Chợ Lớn cũng bị ảnh hưởng bởi tình hình thị trường chung khi kế hoạch Bắc tiến vẫn chưa thể thực hiện được trong năm ngoái. Số liệu gần nhất cho thấy tốc độ tăng trưởng của chuỗi điện máy này đã giảm tốc khi chỉ tăng 2% đạt hơn 7.400 tỷ đồng doanh thu trong năm 2022 - thấp hơn giai đoạn khó khăn trong thời COVID-19 là 2020 - 2021, theo Vietdata.
Tương tự Pico - chuỗi điện máy thuộc sở hữu Pico Retail tập trung chủ yếu tại thị trường phía Bắc, cũng ghi nhận doanh thu thuần giảm sâu tới 28% trong năm 2022. Đây là ba năm liên tiếp chuỗi này chứng kiến doanh thu sụt giảm khi phải đối diện với sức mua giảm mạnh.
Cùng hiện diện tại phía Bắc có chuỗi siêu thị MediaMart - vốn theo đuổi mô hình chuỗi lớn khi diện tích sàn thường từ 500m2 tới hơn 5.000m2, với quy mô 349 cửa hàng phủ sóng tại 33 tỉnh thành. Tuy nhiên, theo báo cáo từ Vietdata, giai đoạn 2020 - 2021, tốc độ tăng trưởng doanh thu thuần của MediaMart không đáng kể, chỉ hơn 1%, đến cuối năm 2022 còn có xu hướng giảm.
Trong bối cảnh suy giảm chung, thị trường tiếp tục đón nhận thêm “tân binh” mới trong năm 2023 là FPT Shop của Bán lẻ kỹ thuật số FPT (FPT Retail). Sau hai năm thử nghiệm, năm ngoái, FPT Shop đã quyết định đầu tư, mở rộng danh mục nhóm hàng điện máy và chính thức triển khai kinh doanh các sản phẩm như: tủ lạnh, máy lạnh, máy giặt,... trên toàn quốc. Hiện các sản phẩm điện máy đang được bán tại hơn 600 cửa hàng của chuỗi này.
Việc FPT Shop gia nhập thị trường điện máy khiến “chiếc áo” vốn đã chật nay còn chật hơn. Do đó, để cạnh tranh, các chuỗi đã không ngừng đưa ra các chương trình khuyến mại, giảm giá sâu, hay chính sách trả góp để kéo người tiêu dùng quay trở lại. Một số chuỗi ngoài việc giảm giá mạnh còn áp dụng bán hàng đa kênh, với tiêu chí khách mua hình thức nào, doanh nghiệp bán hình thức đó.
Mùa bóng đá Euro năm nay cũng không nằm ngoài chiến lược thu hút khách hàng của các chuỗi bán lẻ. Quan sát cho thấy, hầu khắp các hệ thống đang chạy nước rút để đẩy mạnh doanh số bán hàng trong thời gian này, nhất là các sản phẩm như tivi, máy chiếu.
Chẳng hạn, với Điện Máy Xanh, chuỗi này đưa ra các chương trình như tặng thêm sản phẩm đi kèm khi mua tivi, trả góp 0% không cần trả trước với kỳ hạn 12 tháng, hoàn tiền nếu nơi khác rẻ hơn,… Kết quả, theo đại diện Điện Máy Xanh, doanh thu tivi luỹ kế trong tháng 6 tăng 35% so với tháng 5. Doanh nghiệp dự báo, với tình hình này, doanh số bán tivi mùa euro sẽ có tăng trưởng.
Không năm ngoài cuộc đua, FPT Shop cho biết không chỉ có các chương trình nhắm vào giá cả, công ty còn thực hiện các hình thức bán hàng để tăng doanh số như kênh bán hàng nội bộ với hơn 70.000 nhân viên, kênh TikTok Shop, bán hàng doanh nghiệp.
Ông Phạm Quốc Bảo Duy - Giám đốc ngành hàng điện máy, thuộc FPT Shop nói: “Doanh số tivi đang tăng trưởng khá tốt trước thềm Euro, ước tính tăng khoảng 30% so với trung bình tháng 5. Kì vọng sẽ giữ mức tăng trưởng này trong tháng 7”.
Nhằm khai thác tối đa thị trường tivi trong mùa bóng này, CellphoneS - một đơn vị vốn được biết đến nhiều trong mảng bán lẻ di động, cũng cho biết đang chạy đua để tung ra những chương trình khuyến mại. Hỗ trợ giảm giá, trả góp, lãi suất,… doanh nghiệp này còn tuyên bố miễn phí giao hàng toàn bộ cùng chương trình flash sale (giảm giá chớp nhoáng) lên tới 60% mỗi ngày.
Nhờ đó, theo đại diện CellphoneS, sức tiêu thụ mặt hàng tivi trong những tuần đầu tháng 6 đang có sự tăng trưởng rõ rệt khoảng 20% so với các tháng trước đó.
Tuy nhiên, dù các doanh nghiệp đang tích cực đẩy mạnh các chiến lược bán hàng, song quan sát tình hình chung của các hệ thống siêu thị điện máy vẫn không có nhiều chuyển biến đáng kể. Một số điểm bán cả ngày vắng bóng khách hàng, kể cả vào cuối tuần. Điều này cho thấy một bức tranh màu xám trên thị trường điện máy mà theo nhà phân tích tại VDSC là sẽ không thể trở lại được giai đoạn hoàng kim 2013 - 2023.
