Ngoài ra, bệnh gan nhiễm mỡ làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại tràng gấp 20 lần và có tác động đến các bệnh lý ngoài gan như bệnh tim mạch, bệnh thận mạn, hội chứng ngưng thở khi ngủ,… Tuy nhiên nếu phát hiện sớm và phòng ngừa, có thể đạt được hiệu quả tốt.
 |
Gan nhiễm mỡ đang trở thành một trong những bệnh lý phổ biến, đặc biệt trong xã hội hiện đại, khi lối sống thiếu vận động và chế độ ăn uống không lành mạnh ngày càng gia tăng. Đây là căn bệnh tiềm ẩn nguy cơ nghiêm trọng, có thể dẫn đến ung thư gan ngay từ giai đoạn F1, F2 mà không nhất thiết trải qua giai đoạn xơ gan. Ảnh minh họa: Internet |
Để giúp bạn đọc có thêm thông tin về bệnh gan nhiễm mỡ, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ThS.BS Lưu Thị Minh Diệp - Trung tâm Tiêu hóa Gan mật, Bệnh viện Bạch Mai về chủ đề này.
Phóng viên (PV): Xin bác sĩ cho biết khái niệm bệnh gan nhiễm mỡ?
ThS. BS. Lưu Thị Minh Diệp: Gan nhiễm mỡ là tình trạng lượng mỡ trong gan tích tụ quá mức (trên 5% trọng lượng gan) gây ảnh hưởng đến chức năng của gan. Nguyên nhân chính của bệnh này liên quan đến chế độ ăn uống không hợp lý (thực phẩm nhiều đường, chất béo, sử dụng bia rượu), thừa cân, béo phì, và ít vận động. Tuy nhiên, bệnh cũng có thể gặp ở những người gầy, do rối loạn chuyển hóa hoặc do các yếu tố di truyền.
 |
Thói quen ăn uống không lành mạnh như tiêu thụ quá nhiều thực phẩm chứa nhiều đường, chất béo, thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, sử dụng rượu bia từ lượng ít đến nhiều... cũng là một trong những nguyên nhân gây bệnh gan nhiễm mỡ. Ảnh minh họa: Internet |
PV: Vậy nguyên nhân gây bệnh gan nhiễm mỡ là gì thưa bác sĩ?
ThS. BS. Lưu Thị Minh Diệp: Có 5 nhóm nguyên nhân dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ:
Thói quen ăn uống không lành mạnh: Tiêu thụ quá nhiều thực phẩm chứa nhiều đường, chất béo, thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, sử dụng rượu bia từ lượng ít đến nhiều.
Béo phì và thừa cân: Mỡ thừa trong cơ thể có thể khiến mỡ tích tụ ở gan.
Lối sống thiếu vận động: Ít vận động sẽ làm giảm khả năng đốt cháy mỡ trong cơ thể.
Bệnh đái tháo đường, tăng huyết áp: Các bệnh lý này có thể là yếu tố tăng nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ (bệnh cảnh rối loạn chuyển hoá).
Di truyền: Một số người có xu hướng di truyền dễ mắc bệnh này.
PV: Bác sĩ có thể chia sẻ cho bạn đọc triệu chứng của bệnh gan nhiễm mỡ gồm những gì?
ThS. BS. Lưu Thị Minh Diệp: Ban đầu, gan nhiễm mỡ hầu như không có biểu hiện rõ ràng, khiến người bệnh khó nhận biết. Khi tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn, có thể xuất hiện một số triệu chứng như:
Mệt mỏi, khó chịu.
Ngứa da, nổi mày đay, dị ứng: Da nổi mề đay hoặc ngứa cũng là dấu hiệu nhận biết gan bị nhiễm mỡ.
Đau hoặc cảm giác tức nặng ở vùng bụng phải.
Chán ăn, buồn nôn, sụt cân không rõ lý do, đặc biệt là đồ ăn nhiều dầu mỡ.
Trong trường hợp nặng, bệnh có thể dẫn đến xơ gan hoặc viêm gan, gây suy giảm chức năng gan nghiêm trọng, biểu hiện: vàng da, chảy máu cam, chảy máu chân răng, ….
PV: Xin bác sĩ cho biết cách để phân loại gan nhiễm mỡ?
ThS. BS. Lưu Thị Minh Diệp: Gan nhiễm mỡ có thể được chia thành các mức độ khác nhau tùy thuộc vào sự phát triển và mức độ tổn thương của gan. Hiện nay, y học đang tạm chia thành 3 nhóm sau:
Gan nhiễm mỡ mức độ nhẹ (Bệnh gan nhiễm mỡ liên quan đến chuyển hoá MASLD): Chỉ có mỡ tích tụ trong gan nhưng không gây viêm hay tổn thương tế bào gan. Mức độ này có thể không gây ra triệu chứng rõ rệt và có thể hồi phục bằng cách thay đổi lối sống và chế độ ăn uống.
Gan nhiễm mỡ độ vừa (Viêm gan nhiễm mỡ liên quan đến chuyển hoá MASH): Mỡ tích tụ nhiều hơn và có thể bắt đầu gây viêm gan. Tuy nhiên, tình trạng này vẫn có thể được kiểm soát bằng cách thay đổi chế độ ăn uống và tập thể dục.
Gan nhiễm mỡ độ nặng: Đây là mức độ nghiêm trọng nhất, khi mỡ tích tụ nhiều và gây viêm gan, dẫn đến xơ gan và có thể phát triển thành ung thư gan. Tình trạng này đòi hỏi phải điều trị tích cực và quản lý định kì.
PV: Xin bác sĩ cho biết các xét nghiệm cần làm để kiểm tra, đánh giá tình trạng gan nhiễm mỡ?
ThS. BS. Lưu Thị Minh Diệp: Hiện nay chúng ta có đầy đủ phương tiện để đánh giá tình trạng, mức độ gan nhiễm mỡ.
Để chẩn đoán chính xác tình trạng gan nhiễm mỡ, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm và kiểm tra sau:
Xét nghiệm máu: Đây là phương pháp đầu tiên giúp phát hiện sự bất thường trong chức năng gan. Các chỉ số như AST (Aspartate Aminotransferase), ALT (Alanine Aminotransferase) và GGT (Gamma-Glutamyl Transferase) có thể cho thấy tình trạng viêm hoặc tổn thương tế bào gan. Tuy nhiên, xét nghiệm này chỉ có thể phát hiện gan nhiễm mỡ khi đã có dấu hiệu viêm gan. Các xét nghiệm glucose, Cholesterol toàn phần, HDL-C, LDL-C, Triglycerid, HbA1c,… đánh giá tình trạng rối loạn chuyển hoá kèm theo.
Siêu âm gan: Đây là phương pháp hình ảnh được sử dụng phổ biến nhất để phát hiện gan nhiễm mỡ. Siêu âm có thể giúp bác sĩ quan sát được hình ảnh gan nhiễm mỡ một cách tổng quát và đánh giá sơ bộ mức độ nhiễm mỡ.
Chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hoặc cộng hưởng từ (MRI): Đây là các phương pháp hình ảnh tiên tiến hơn giúp đánh giá chính xác tình trạng gan nhiễm mỡ, đặc biệt là trong các trường hợp bệnh tiến triển.
Sinh thiết gan: Nếu tình trạng gan nhiễm mỡ nghiêm trọng và bác sĩ nghi ngờ có biến chứng như viêm gan, xơ gan, sinh thiết gan có thể được thực hiện để xác định chính xác mức độ tổn thương của gan.
FibroScan (siêu âm đàn hồi gan): Đây là một phương pháp không xâm lấn giúp đánh giá độ cứng của gan và độ nhiễm mỡ gan. Đây là một xét nghiệm quan trọng trong việc theo dõi tình trạng gan nhiễm mỡ. Phân độ nhiễm mỡ tương ứng với tỉ lệ tế bào gan nhiễm mỡ: S0 tương ứng với tỉ lệ tế bào gan nhiễm mỡ 0-10% (bình thường), S1 (gan nhiễm mỡ nhẹ) có tỉ lệ 11-33%, S2 (gan nhiễm mỡ vừa) có tỉ lệ 334-66% và S3 (gan nhiễm mỡ nặng) có tỉ lệ 67-100%.
 |
| Chế độ ăn uống lành mạnh: Tăng cường ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, thực phẩm chứa chất xơ, hạn chế đường, dầu mỡ và thực phẩm chế biến sẵn... sẽ giúp đẩy lùi bệnh gan nhiễm mỡ. Ảnh minh họa: Internet |
PV: Vậy để phòng ngừa bệnh và điều trị gan nhiễm mỡ, người dân nên làm gì, thưa bác sĩ?
ThS. BS. Lưu Thị Minh Diệp: Bên cạnh các thuốc do bác sĩ chuyên khoa kê đơn thì lối sống, chế độ ăn đóng vai trò quan trọng trong điều trị bệnh gan nhiễm mỡ.
Chế độ ăn uống lành mạnh: Tăng cường ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, thực phẩm chứa chất xơ, hạn chế đường, dầu mỡ và thực phẩm chế biến sẵn.
Tăng cường vận động: Tập thể dục đều đặn, ít nhất 30 phút mỗi ngày. Việc đi bộ, chạy bộ, bơi lội hoặc yoga có thể giúp kiểm soát cân nặng và giảm mỡ trong cơ thể.
Giảm cân: Đạt và duy trì cân nặng lý tưởng giúp giảm thiểu nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ. Mỗi mức độ giảm cân sẽ cải thiện vấn đề về gan, nếu giảm >3% sẽ cải thiện độ nhiễm mỡ, giảm > 5-7% cải thiện tình trạng viêm gan, trên 10% mới cải thiện được tình trạng xơ hoá. Mức độ này cũng áp dụng cho cả các trường hợp người gầy mắc gan nhiễm mỡ, tuy nhiên đó là giảm mỡ và tăng cơ.
Kiểm soát bệnh lý nền: Nếu bạn có các bệnh lý như tiểu đường, huyết áp cao, cần kiểm soát tốt bệnh lý này để ngăn ngừa biến chứng gan nhiễm mỡ.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Nếu bạn có các yếu tố nguy cơ, hãy đi khám sức khỏe định kỳ để phát hiện bệnh sớm.
 |
| Bệnh gan nhiễm mỡ là một bệnh lý có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm. Để bảo vệ sức khỏe gan, mỗi người chúng ta cần chú trọng vào việc duy trì lối sống lành mạnh, có chế độ ăn uống hợp lý và thực hiện các hoạt động thể chất thường xuyên. Ảnh minh họa: Internet |
PV: Xin cảm ơn những chia sẻ vô cùng hữu ích của bác sĩ. Trước khi khép lại bài phỏng vấn, bác sĩ có Lời khuyên nào dành cho cộng đồng?
ThS. BS. Lưu Thị Minh Diệp: Bệnh gan nhiễm mỡ là một bệnh lý có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm. Để bảo vệ sức khỏe gan, mỗi người chúng ta cần chú trọng vào việc duy trì lối sống lành mạnh, có chế độ ăn uống hợp lý và thực hiện các hoạt động thể chất thường xuyên.
Nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường nào liên quan đến gan, đừng ngần ngại đến gặp bác sĩ để được tư vấn và khám xét kỹ lưỡng. Một khi bệnh được phát hiện sớm, việc điều trị sẽ dễ dàng và hiệu quả hơn rất nhiều.
Hãy hành động ngay hôm nay để bảo vệ lá gan của bạn!
Bệnh gan nhiễm mỡ không phải là một căn bệnh không thể chữa trị, nhưng nó đòi hỏi sự quan tâm và chăm sóc đặc biệt từ chính mỗi chúng ta. Hãy luôn nhớ rằng sức khỏe là tài sản quý giá nhất của con người!
PV: Một lần nữa, xin cảm ơn bác sĩ.
Gan, cơ quan lớn thứ hai trong cơ thể, có chức năng chuyển hóa các chất dinh dưỡng từ thực phẩm và đồ uống, đồng thời lọc máu để loại bỏ các chất độc hại. Khi lượng chất béo trong gan tăng lên quá mức, có thể gây ra viêm gan, tổn thương gan và tạo ra các mô sẹo. Trong những trường hợp nghiêm trọng, những vết sẹo này có thể tiến triển thành suy gan.
Có hai loại gan nhiễm mỡ phổ biến: gan nhiễm mỡ không do rượu và do rượu.
Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu: Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, hay Nonalcoholic Fatty Liver Disease, được chia thành hai loại chính:Gan nhiễm mỡ đơn thuần (Simple fatty liver): Đây là tình trạng mà chất béo tích tụ trong gan nhưng không kèm theo viêm hoặc tổn thương tế bào gan. Loại này thường ít gây ra các biến chứng nghiêm trọng và không gây hại sức khỏe gan. Đa số người mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu thuộc nhóm này.
Bệnh viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (Nonalcoholic Steatohepatitis): Tình trạng này nghiêm trọng hơn gan nhiễm mỡ đơn thuần, bao gồm cả viêm và tổn thương tế bào gan. Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn như xơ hóa và xơ gan, hình thành sẹo trong gan và thậm chí là ung thư gan. Khoảng 20% trường hợp gan bị nhiễm mỡ không do rượu phát triển thành viêm gan.Gan nhiễm mỡ do rượuBệnh này còn được biết đến với tên gọi Alcohol-Related Fatty Liver Disease, bệnh có thể phòng ngừa hiệu quả nếu người bệnh ngừng uống rượu. Nhưng nếu tiếp tục uống, bệnh có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng:
Gan to: Sự tăng kích thước của gan có thể gây đau hoặc khó chịu ở phần trên bên phải của bụng.
Viêm gan do rượu: Đây là tình trạng viêm và sưng của gan, đi kèm với các triệu chứng như sốt, buồn nôn, nôn, đau bụng, vàng da và vàng mắt.
Xơ gan do rượu: Đặc trưng bởi sự tích tụ mô sẹo trong gan, dẫn đến tình trạng xơ gan cổ trướng hay còn gọi là tích tụ dịch trong bụng, làm tăng áp lực tĩnh mạch cửa, chảy máu trong, lú lẫn, thay đổi hành vi, lách to và cuối cùng là suy gan, có thể dẫn đến tử vong.
Quá trình diễn tiến của bệnh thường bắt đầu từ gan nhiễm mỡ do rượu, tiến triển thành viêm gan nếu người bệnh tiếp tục sử dụng rượu, cuối cùng có thể phát triển thành xơ gan do rượu.
Triệu chứng của gan nhiễm mỡ
Cả hai loại gan nhiễm mỡ trên thường không xuất hiện triệu chứng ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, một số người có thể gặp phải các dấu hiệu như mệt mỏi hoặc đau ở phía trên bên phải của bụng (vị trí của gan).
Khi bệnh tiến triển sang viêm gan nhiễm mỡ không do rượu hoặc xơ gan, người bệnh sẽ có những triệu chứng rõ ràng hơn, bao gồm:
Sưng bụng.
Nhiều mạch máu nổi dưới da bụng.
Ngực lớn hơn bình thường ở nam giới.
Lòng bàn tay đỏ.
Vàng da và vàng mắt.
