Nghiện thịt, lười ăn rau
Theo Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TPHCM, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), người trưởng thành cần ăn ít nhất 400g rau củ, quả mỗi ngày, nhưng người Việt chỉ đạt khoảng 231g. Đây là con số quá ít trong khi đó nước ta có rau xanh và trái cây phong phú.
Hiện nay, người dân ăn tới 80g thịt mỗi ngày trong khi lượng cá trung bình chỉ đạt 60g, bằng 1/5 khuyến cáo của WHO.
Theo PGS, TS Nguyễn Trọng Hưng, Giám đốc Trung tâm Tư vấn - Phục hồi sinh dưỡng và Kiểm soát béo phì, Viện Dinh dưỡng Quốc gia (Hà Nội), nước ta là quốc gia nhiệt đới sẵn rau củ quả nhưng với lối sống hiện đại, người dân lại có chế độ ăn nghèo chất xơ, thích ăn thực phẩm chế biến sẵn, các thuốc bổ nhưng ít vận động, uống ít nước...
Dù các khuyến cáo dinh dưỡng luôn nhấn mạnh vai trò ăn uống cân bằng hằng ngày nhưng không ít người chọn giải pháp nhanh gọn là dùng thuốc hoặc thực phẩm chức năng. Một số bệnh nhân béo phì, đái tháo đường, tim mạch mong muốn uống thuốc thay thế việc nhai thực phẩm.
Bác sĩ Huynh Wynn Tran (Tổ chức y khoa VietMD, Mỹ) cũng chia sẻ trường hợp một bệnh nhân nữ trung niên đến khám và đưa ra 5 lọ thực phẩm chức năng bà đang uống từ vitamin tới canxi, sắt cũng như nội tiết. Bác sĩ đã tư vấn cho bệnh nhân, phụ nữ khi vào tuổi mãn kinh có thêm lo âu, mất ngủ, mệt mỏi nên tập thể dục, xét nghiệm máu và thay đổi bữa ăn.
Trường hợp trên không phải là hiếm. Bác sĩ Wynn cho biết có rất nhiều người phụ thuộc vào thực phẩm chức năng dù không thể thay thế được bữa ăn hằng ngày. Ngoài ra, nhiều sản phẩm mua online chưa được kiểm định chất lượng. Nhãn mác thường ghi rõ không chữa hay ngăn ngừa bệnh nhưng cộng đồng vẫn ưa chuộng sử dụng. Theo nghiên cứu từ Đại học Harvard (Mỹ), thực phẩm chức năng có thể mang lại sự yên tâm về mặt tinh thần.
Dù vậy, bác sĩ Wynn cho rằng một số trường hợp cần thực phẩm chức năng, như người lớn tuổi thiếu vitamin D do ít tiếp xúc ánh nắng, ăn uống kém, hoặc người mắc viêm đường ruột mạn tính, khó hấp thụ vi chất. Người ăn chay trường hoặc viêm dạ dày cũng dễ thiếu vitamin B12, cần bổ sung qua thực phẩm chức năng.
Tuy nhiên, việc sử dụng phải đúng liều lượng và có tư vấn bác sĩ, vì liều cao có thể gây hại, như vitamin K tương tác với thuốc chống đông máu, hoặc vitamin C, D gây sỏi thận.
Ưu tiên bữa ăn cân bằng
Một bữa ăn lành mạnh cần đủ 4 nhóm thực phẩm:
- Tinh bột (cơm, bún, khoai, ngô): cung cấp năng lượng.
- Đạm (thịt, cá, trứng, đậu, sữa): xây dựng và tái tạo tế bào.
- Chất béo lành mạnh (dầu thực vật, hạt, mỡ cá): hỗ trợ hấp thu vitamin.
- Rau củ, quả tươi: cung cấp vitamin, khoáng chất, tăng sức đề kháng và hỗ trợ tiêu hóa.
Nên chọn rau củ đa dạng màu sắc (xanh, đỏ, vàng, tím) để bổ sung dưỡng chất và chất chống oxy hóa tự nhiên, giúp cơ thể khỏe mạnh.
Trong nhịp sống bận rộn, nhiều người phụ thuộc vào thực phẩm chế biến sẵn hoặc ăn uống lặp lại. Để đảm bảo dinh dưỡng, mỗi gia đình nên cân đối khẩu phần, tiết kiệm thời gian và chi phí. Chọn thực phẩm tươi ngon ưu tiên đúng mùa, rõ nguồn gốc, mua vừa đủ dùng.
Chế biến giữ dinh dưỡng hấp, luộc, nấu canh thay vì chiên rán nhiều dầu. Không dùng lại dầu đã qua sử dụng.
