Đôi mắt là một trong những cơ quan quan trọng nhất của cơ thể. Không chỉ giúp chúng ta nhìn thấy thế giới bên ngoài, chúng còn phản ánh tình trạng sức khỏe tổng thể. Những thay đổi ở mắt không phải lúc nào cũng liên quan đến thị lực, chúng cũng có thể cho thấy các thiếu hụt dinh dưỡng, lối sống không lành mạnh, thậm chí là các vấn đề về não bộ. Bằng cách chú ý đến những thay đổi lớn ở mắt, ta có thể phát hiện sớm một số tình trạng bệnh lý và kịp thời điều trị.
Dưới đây là 5 bệnh lý mà đôi mắt có thể tiết lộ:
1. Bệnh tiểu đường và bệnh võng mạc do tiểu đường
Tiểu đường (khi cơ thể không sản xuất đủ insulin) có thể gây tổn thương các mạch máu nhỏ ở võng mạc – lớp mô nhạy sáng ở phía sau mắt. Tình trạng này gọi là bệnh võng mạc tiểu đường. Nó có thể gây mờ mắt, xuất hiện các đốm đen và thậm chí là mù lòa nếu không được điều trị lâu dài.
Dấu hiệu nhận biết: Thị lực mờ hoặc thay đổi thất thường; có các đốm tối hoặc khoảng trống trong tầm nhìn; khó phân biệt màu sắc rõ ràng.
Cách kiểm tra
Nếu bạn bị tiểu đường, cần kiểm tra mắt định kỳ. Bác sĩ nhãn khoa sẽ dùng dụng cụ đặc biệt gọi là kính soi đáy mắt (ophthalmoscope) để kiểm tra bên trong mắt. Họ cũng có thể chụp ảnh võng mạc bằng công nghệ chụp cắt lớp quang học (OCT) hoặc chụp ảnh võng mạc để phát hiện sớm tổn thương.
2. Huyết áp cao
Huyết áp cao, hay còn gọi là tăng huyết áp, có thể gây ra những thay đổi ở mạch máu trong mắt, gọi là bệnh võng mạc do tăng huyết áp. Nó có thể dẫn đến các vấn đề về thị lực và là dấu hiệu cảnh báo tổn thương ở các cơ quan khác như tim và thận.
Dấu hiệu nhận biết: Mờ mắt; nhức đầu hoặc đau mắt; mắt đỏ hoặc sưng.
Cách kiểm tra:
Trong quá trình khám mắt, bác sĩ sẽ kiểm tra tình trạng các mạch máu võng mạc. Việc thu hẹp, chảy máu hoặc sưng tấy các mạch này có thể là dấu hiệu của huyết áp cao. Đôi khi, các dấu hiệu này xuất hiện trước khi người bệnh có bất kỳ triệu chứng nào khác, nên việc khám mắt định kỳ là rất cần thiết.
3. Bệnh tăng nhãn áp
Tăng nhãn áp là một nhóm các bệnh về mắt gây tổn thương dây thần kinh thị giác, thường là do áp lực trong mắt cao. Bệnh có thể gây mất thị lực ngoại vi (thị lực bên) dần dần và dẫn đến mù lòa nếu không điều trị. Dù không thể phục hồi tổn thương, bệnh có thể được kiểm soát bằng thuốc và điều trị kịp thời.
Dấu hiệu nhận biết: Mất thị lực bên (ngoại vi); nhìn thấy quầng sáng quanh đèn, đau hoặc đỏ mắt (ở một số dạng bệnh).
Cách kiểm tra:
Bác sĩ đo áp suất bên trong mắt bằng phương pháp gọi là đo nhãn áp (tonometry). Họ cũng kiểm tra dây thần kinh thị giác bằng camera hoặc kính hiển vi chuyên dụng. Các bài kiểm tra thị trường (visual field) giúp phát hiện mất thị lực bên sớm. Điều này rất quan trọng do tăng nhãn áp thường không có triệu chứng cho đến khi đã tiến triển nặng.
4. Thoái hóa điểm vàng do tuổi tác (AMD)
Thoái hóa điểm vàng là tình trạng ảnh hưởng đến điểm vàng - phần trung tâm của võng mạc, nơi chịu trách nhiệm cho thị lực sắc nét. Bệnh gây mất thị lực trung tâm, khiến việc đọc, nhận diện khuôn mặt hay nhìn chi tiết trở nên khó khăn. Bệnh thường gặp ở người trên 45 tuổi.
Dấu hiệu nhận biết: Đường thẳng nhìn thành cong hoặc méo mó, mờ hoặc có đốm đen ở trung tâm tầm nhìn; khó nhìn rõ các chi tiết nhỏ.
Cách kiểm tra:
Bác sĩ nhãn khoa có thể phát hiện AMD qua khám võng mạc và các bài kiểm tra như lưới Amsler – một bảng với các đường kẻ tạo lưới. Nếu các đường này trông méo hoặc bị mất, có thể bạn đang bị AMD. Ngoài ra, hình ảnh chi tiết bằng công nghệ OCT giúp theo dõi tiến triển bệnh.
5. Thiếu máu và các rối loạn huyết học khác
Đôi mắt cũng có thể phản ánh tình trạng thiếu máu. Một số rối loạn về máu như thiếu máu có thể được phát hiện thông qua những thay đổi ở mắt. Mí mắt trong nhợt nhạt hoặc các mạch máu bất thường trong võng mạc có thể là dấu hiệu của việc thiếu hồng cầu hoặc các vấn đề khác liên quan đến máu.
Dấu hiệu nhận biết: Mắt nhợt nhạt hoặc hơi ngả vàng, mắt đỏ hoặc bị viêm, thay đổi bất thường ở mạch máu trong mắt khi khám mắt.
Cách kiểm tra:
Bác sĩ nhãn khoa có thể phát hiện dấu hiệu thiếu máu hoặc rối loạn máu khác thông qua một cuộc khám mắt kỹ lưỡng. Họ có thể nhận thấy kết mạc nhợt nhạt (lớp màng phía trong mí mắt) hoặc xuất huyết võng mạc (các đốm chảy máu nhỏ) – những dấu hiệu nghi ngờ có rối loạn về máu. Sau đó, các xét nghiệm máu sẽ giúp xác nhận chẩn đoán.
