Những loại nấm "nhìn là mê" nhưng cực độc

Theo Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), mùa xuân, thời tiết ấm, ẩm thuận lợi cho các loài nấm phát triển nhưng đây cũng là thời điểm thường xảy ra các vụ ngộ độc nấm. So với các loại ngộ độc khác thì ngộ độc nấm xảy ra ít hơn về số ca, nhưng tỉ lệ tử vong lại rất cao.

Tại Việt Nam, có nhiều loại nấm độc xuất hiện trong tự nhiên, đặc biệt là vào mùa mưa hoặc ở các vùng rừng núi, trung du.

Dưới đây là một số loại nấm độc phổ biến và nguy hiểm mà bạn nên biết:

Nấm tán trắng (Amanita virosa / Amanita verna)

Hình ảnh mô phỏng nấm tán trắng, còn gọi là "thiên thần hủy diệt" – một trong những loại nấm cực độc

Mũ nấm màu trắng, hình nón hoặc tán rộng, có vòng cuống và bao gốc. Nấm chứa amatoxin, gây tổn thương gan, thận, có thể gây tử vong nếu không xử lý kịp thời.

Nấm mũ khía nâu xám (Inocybe fastigiata/Inocybe rimosa)

Hình ảnh mô phỏng nấm mũ khía nâu xám (Inocybe fastigiata) – một loại nấm độc khá phổ biến, dễ nhầm lẫn với nấm ăn trong tự nhiên

Mũ nấm màu nâu xám, bề mặt có khía tơ mịn, cuống thon và dễ gãy. Nấm chứa muscarine, gây rối loạn thần kinh, tim mạch, có thể gây tử vong nếu ngộ độc nặng.

Nấm ô tán trắng phiến xanh (Chlorophyllum molybdites)

Hình ảnh mô phỏng nấm ô tán trắng phiến xanh – loại nấm thường mọc ở bãi cỏ và dễ gây ngộ độc tiêu hóa

Mũ nấm màu trắng, phiến nấm khi già chuyển màu xanh lục nhạt. Dễ gây ngộ độc tiêu hóa như nôn mửa, tiêu chảy cấp.Nấm độc xám (Entoloma lividum):

Gây rối loạn tiêu hóa nặng, mất nước, suy thận cấp nếu ăn nhiều.

Hình ảnh mô phỏng nấm độc xám - một loại nấm nguy hiểm, dễ nhầm với nấm ăn

Nấm lưới đỏ (Dictyophora indusiata)

Hình ảnh mô phỏng nấm lưới đỏ (Dictyophora indusiata) – một loại nấm có hình dạng lưới đặc trưng và thường mọc ở các khu vực nhiệt đới.

Nấm có lưới màu đỏ cam rủ xuống từ mũ nấm, thân rỗng. Loại này ít gây chết người nhưng có thể gây rối loạn tiêu hóa nếu ăn sống.

Nhận diện nấm độc

Theo Cục An toàn thực phẩm, nhiều người quan niệm nấm độc thường có màu sặc sỡ. Trên thực tế có những loại nấm cực độc như nấm tán trắng có bề ngoài màu trắng sữa nên nhiều người dễ nhầm lẫn với các loại nấm ăn được.

Vì thế, để phân biệt nấm độc tán trắng với các loại nấm trắng ăn được không đơn giản, ngay cả với các nhân viên y tế cũng như người giàu kinh nghiệm.

Cách thử nấm độc là cho động vật (gà, chó, chuột,...) ăn trước nếu sau 1 – 2 giờ động vật không chết hoặc không bị ngộ độc là nấm không độc. Tuy nhiên, điều này chỉ đúng đối với một số loài nấm tác dụng nhanh.

Đối với các loài nấm gây chết người thường có tác dụng chậm (12 - 24 giờ mới có triệu chứng đầu tiên) nên không thể nhận biết ngay và động vật chỉ chết sau ăn nấm 4 - 5 ngày.

Để phòng tránh ngộ độc nấm, Cục An toàn thực phẩm khuyến cáo không ăn nấm lạ, không rõ nguồn gốc.

Ở Việt Nam có hàng trăm loài mang độc tố

Chỉ ăn các loại nấm được biết chắc chắn là nấm ăn an toàn và có nguồn gốc rõ ràng (mua tại siêu thị, cửa hàng uy tín). Không hái hoặc ăn nấm mọc hoang trong rừng, ngoài đồng nếu không có kiến thức nhận diện nấm.

Các mẹo như "nấm lành sẽ không làm đen đũa bạc" hay "nấm độc có màu sắc sặc sỡ" không chính xác và có thể gây nhầm lẫn. Một số nấm độc trông rất giống nấm thường, thậm chí có mùi thơm và vị ngon.

Dù là nấm an toàn cũng nên nấu chín kỹ, tránh ăn nấm sống hoặc nấm tái vì dễ gây rối loạn tiêu hóa.

Nấm tươi nên được sử dụng trong 1-2 ngày sau khi mua. Nếu dùng nấm khô hoặc nấm đóng gói thì phải kiểm tra hạn sử dụng, điều kiện bảo quản.

Nếu xuất hiện các triệu chứng như buồn nôn, nôn, tiêu chảy, đau bụng, chóng mặt sau khi ăn nấm, cần đưa đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt.