Theo bác sĩ Paul D’Alfonso, Giám đốc phòng khám Maple Healthcare tình trạng này ngày càng phổ biến ở cộng đồng chạy bộ phong trào lẫn bán chuyên, khi cường độ tập tăng cao nhưng khả năng chịu tải của cơ thể không theo kịp.
Không chấn thương nặng nhưng không đạt phong độ tối ưu
Anh Nguyễn Dũng, huấn luyện viên chạy bộ tại TP HCM, từng duy trì cường độ tập luyện và thi đấu liên tục trong nhiều năm. Anh hiếm khi gặp chấn thương cấp tính nhưng cơ thể luôn trong trạng thái căng cứng, mỏi kéo dài và khó đạt phong độ tốt nhất, ngay cả khi giáo án vẫn được thực hiện đều đặn. "Cảm giác lúc nào cũng hơi mệt, hơi nặng người. Không đau dữ dội, nhưng cũng không thật sự thoải mái để chạy dài hay chạy nhanh", anh chia sẻ. Chính sự mơ hồ này khiến anh Dũng chủ quan, tiếp tục tập luyện mà không tìm hiểu sâu nguyên nhân, cho đến khi hiệu suất giảm rõ rệt hoặc cơn đau trở nên dai dẳng.
Theo bác sĩ Paul D’Alfonso, chuyên gia trị liệu thần kinh cột sống Chiropractic với hơn 20 năm kinh nghiệm điều trị chấn thương thể thao, không phải runner nào đau cũng do chạy sai tư thế.
"Khi cơ thể phải chịu tải lặp đi lặp lại trong thời gian dài, đặc biệt ở trạng thái mệt mỏi, khả năng kiểm soát cột sống và hông sẽ giảm. Lúc này, lực không còn được phân phối đều, mà dồn về những điểm yếu nhất trong hệ trục cột sống, đặc biệt phần chi dưới", bác sĩ cho biết.
Hình ảnh chẩn đoán cho thấy cột sống lưng của anh Dũng có độ cong nhẹ. Việc chạy bộ liên tục trong thời gian dài khiến các đốt sống chịu áp lực sai lệch, dẫn đến mất cân bằng và đau âm ỉ kéo dài.
Thay vì tập trung xử lý triệu chứng, bác sĩ Paul đưa ra hướng can thiệp tập trung vào việc điều chỉnh lại trục cột sống, giảm áp lực lên các đốt sống chịu tải và giải phóng các nhóm cơ căng cứng sâu bằng các liệu pháp trị liệu chấn thương thể thao chuyên biệt. Sau một thời gian phục hồi và điều chỉnh phù hợp, anh Dũng cho biết cảm nhận rõ rệt sự thay đổi: "Lưng thẳng và nhẹ hơn, cơ thể ổn định hơn khi chạy dài".
Bác sĩ Paul thực hiện nắn chỉnh nhằm điều chỉnh các đốt sống bị lệch và giải phóng áp lực quanh cột sống cho anh Dũng. Ảnh: Maple Healthcare
Đau ở chân nhưng vấn đề lại nằm ở lưng và hông
Không phải mọi chấn thương runner đều xuất phát từ chỗ đang bị đau. Chị Cao Nga, một runner phong trào tại TP HCM từng gặp tình trạng đau gân Achilles kéo dài, kèm sưng nhẹ và khó chịu khi chạy. Dù chị đã nghỉ ngơi và tự phục hồi, cơn đau vẫn tái diễn.
Điều đáng nói là kết quả chẩn đoán hình ảnh vùng chân và cổ chân không ghi nhận tổn thương đáng kể. Tuy nhiên, khi đánh giá toàn bộ hệ trục cột sống, bác sĩ phát hiện sự mất cân bằng ở vùng hông và cột sống thắt lưng, khiến lực tiếp đất giữa hai bên chân không đều trong thời gian dài.
"Khi hông và cột sống lệch trục, cơ thể sẽ bù trừ bằng cách dồn lực sang một bên. Gân và dây chằng ở chân phải chịu tải nhiều hơn mức ban đầu, dẫn đến tổn thương tích lũy," bác sĩ Paul phân tích.
Quá trình phục hồi của chị Nga, bác sĩ Paul đề ra phác đồ điều trị là tập trung vào việc nắn chỉnh cột sống Chiropractic, đưa cột sống và hông về trạng thái cân bằng, kết hợp điều trị giãn cơ chuyên sâu, châm cứu giúp máu lưu thông tốt và cân chỉnh hợp lý giữa thời gian nghỉ ngơi và tập luyện.
Ảnh X-quang của chị Nga: cột sống bị rối loạn độ cong, nghiêng lệch và gây mất cân bằng hai bên hông. Ảnh: Maple Healthcare
Những hiểu lầm phổ biến khiến chấn thương kéo dài
Theo bác sĩ Paul, một trong những nguyên nhân khiến chấn thương runner dễ tái phát là cách tiếp cận phục hồi mang tính "đối phó" như nghỉ ngơi nhưng không xử lý nguyên nhân gốc; chỉ tập trung vào vị trí đau; hoặc áp dụng các bài giãn cơ hoặc mẹo phục hồi chung cho mọi trường hợp.
"Đau chỉ là tín hiệu. Nếu không xác định đúng điểm cơ thể đang chịu tải sai, việc phục hồi sẽ không bền vững", bác sĩ nhấn mạnh.
Ngoài yếu tố cấu trúc, dinh dưỡng và cường độ tập luyện cũng đóng vai trò quan trọng. Thiếu năng lượng, protein và vi chất cần thiết có thể làm chậm quá trình hồi phục của cơ, gân và dây chằng, trong khi việc quay lại chạy quá sớm dễ khiến tổn thương tái diễn.
Bác sĩ Paul cho rằng chạy bền vững là sự kết hợp giữa tập luyện, phục hồi và lắng nghe cơ thể. Việc điều chỉnh cường độ, lựa chọn giày phù hợp với cấu trúc bàn chân, cũng như đánh giá định kỳ khả năng chịu tải của hệ vận động giúp runner duy trì phong độ lâu dài. "Với runner, mục tiêu không phải là chạy nhiều hơn, mà là chạy lâu hơn, bền bỉ hơn và không phải đánh đổi bằng những cơn đau âm ỉ kéo dài," bác sĩ Paul chia sẻ.
* Tên nhân vật đã thay đổi.
