Những điểm quan trọng của Quy hoạch Điện VIII
Ngày 15/5, Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII) chính thức được phê duyệt. Đây được xem là động lực thúc đẩy sự phát triển của ngành điện cũng như nền kinh tế Việt Nam trong giai đoạn tới.
Quy hoạch Điện VIII (QHĐ VIII) tập trung vào hai vấn đề quan trọng nhất của ngành điện Việt Nam hiện tại (1) quy hoạch phát triển hệ thống nguồn phát điện và (2) xây dựng hệ thống lưới điện đảm bảo cho việc huy động hệ thống nguồn phát hiệu quả, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
Trong quy hoạch cơ cấu nguồn phát điện đến năm 2030, với nguồn phát là nhiệt điện than, quy mô nhiệt điện than sẽ là 30,1 GW so với dự thảo ban đầu là 56 GW. Nhưng thực tế hiện nay tổng công suất điện than đã là 25,8 GW, chỉ còn hơn 4,3 GW các công trình đang được xây dựng.
Nhìn chung, quy hoạch sẽ giảm tỷ trọng của nguồn phát điện than để đến 2050, không còn sử dụng than để phát điện.
Điện sản xuất từ nguồn điện khí sẽ tăng tỷ trọng, năm 2020 từ 12,5% lên tới 25,5% vào năm 2030 và tỷ trọng đến năm 2050 chỉ còn chiếm 7%. Nếu sản lượng khí trong nước suy giảm thì nhập khẩu bằng khí thiên nhiên hoặc khí thiên nhiên hóa lỏng LNG.
Các nguồn điện năng lượng tái tạo (NLTT) bao gồm thủy điện, điện mặt trời, gió, sẽ đóng góp tỷ trọng trong cơ cấu công suất là 50,3% vào năm 2030, mặc dù tỷ trọng thủy điện giảm mạnh do tiềm năng còn ít (từ 30% giảm còn 20%).
Đến năm 2050, tổng công suất các nguồn NLTT (gồm cả thủy điện) lên tới gần 400 GW, chiếm 69,8% tổng công suất nguồn điện, thể hiện tỷ trọng nguồn điện được duy trì và phát triển nguồn này rất cao.
Nguồn: Tổng hợp từ Quy hoạch Điện VIII.
Theo đánh giá của các chuyên gia năng lượng, bài toán quy hoạch đã đưa ra mục tiêu nhằm giảm phụ thuộc năng lượng nhập khẩu, tăng chủ động tự cung, tự cấp bằng phát triển các nguồn năng lượng tái tạo trong nước.
Những doanh nghiệp nào sẽ hưởng lợi từ QHĐ VIII?
Nhóm xây lắp điện được hưởng lợi đầu tiên
Truyền tải lưới điện là vấn đề quan trọng cần xây dựng để hệ thống điện được chạy trơn tru. Theo QHĐ VIII, giai đoạn 2021 - 2030 ước tính tổng vốn đầu tư phát triển nguồn và lưới điện truyền tải tương đương 134,7 tỷ USD; định hướng giai đoạn 2031 -2050 với nhu cầu vốn đầu tư phát triển nguồn và lưới điện truyền tải tương đương 399,2 - 523,1 tỷ USD.
Khi các vướng mắc về chính sách được giải quyết, Tập đoàn PC1 (Mã: PC1) và CTCP Tư vấn Xây dựng Điện 2 (Mã: TV2) là những doanh nghiệp đầu tiên được hưởng lợi khi tham gia vào lĩnh lực xây lắp điện, đặc biệt là EPC điện gió và xây lắp đường dây, trạm biến áp.
Bên cạnh là nhà thầu EPC điện gió, PC1 sẽ tiếp tục mở rộng danh mục điện tái tạo theo chiến lược dài hạn. Ngoài ra, doanh nghiệp đang tiến hành khảo sát hơn 1.000 MW điện gió cả trên bờ và ngoài khơi, nhằm bắt kịp xu hướng chuyển dịch năng lượng.
Dù vậy, khác với TV2, PC1 có sự gia tăng quy mô vốn tăng mạnh trong vài năm qua với khoản nợ vay lên đến hơn 11.300 tỷ đồng, tương đương tỷ lệ nợ vay/vốn chủ sở hữu hơn 1,5 lần, điều này đang gây áp lực lên hoạt động kinh doanh của PC1 trong bối cảnh lãi suất cao.
Điện khí sẽ được ưu tiên phát triển mạnh giai đoạn 2022 - 2035
Theo quy hoạch, các nguồn điện khí sẽ là mũi nhọn phát triển trong giai đoạn 2022 - 2035. Với việc QHĐ VIII được thông qua, Chứng khoán KBSV dự báo giai đoạn sắp tới sẽ chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của hàng loạt dự án điện khí.
Trong đó, Tổng Công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam (PV Power - Mã: POW) sẽ hưởng lợi với dự án điện khí LNG Nhơn Trạch 3&4 đi tiên phong và dự án LNG Quảng Ninh.
PV Power đang là công ty hiếm hoi trên sàn sở hữu nhà máy điện khí LNG. (Nguồn: Bộ Công Thương).
Ngoài ra, Tổng Công ty Khí Việt Nam (PV GAS - Mã: GAS) sẽ là bên phân phối khí đầu vào cho các nhà máy nhiệt điện trong nước như Nhiệt điện Ô Môn I, II, III và IV; Nhà máy điện tuabin khí hỗn hợp (TBKHH) Dung Quất I, II, III; TBKHH Miền Trung I, II và TBKHH Quảng Trị cũng được đánh giá là hưởng lợi từ QHĐ VIII.
Nguồn: Bộ Công Thương.
Nhóm điện than vẫn sẽ duy trì tỷ trọng chính trong ngắn hạn
Chứng khoán KBSV vừa có báo cáo cập nhật triển vọng ngành điện khi QHĐ VIII được phê duyệt. Mặc dù trong dài hạn chính phủ sẽ cắt giảm mạnh mẽ điện than hướng tới mục tiêu giảm phát thải, tuy nhiên trong ngắn hạn, điện than vẫn sẽ chiếm tỷ trọng chính trong cơ cấu nguồn phát.
Hiện tại trong 3 tháng đầu năm, nhiệt điện than được huy động nhiều nhất, chiếm 45,3% sản lượng toàn ngành điện.
Nguồn: Tổng hợp từ EVN.
Trên thị trường chứng khoán, ba doanh nghiệp ngành điện than đang niêm yết là Nhiệt điện Hải Phòng (Mã: HND), Nhiệt điện Phả Lại (Mã: PPC) và Nhiệt điện Quảng Ninh (Mã: QTP). Các công ty này đang cho thấy kết quả biên lãi gộp suy giảm trong giai đoạn 2016 - 2022 trong bối cảnh giá than đầu vào neo cao.
Từ tháng 4/2023, diễn biến giá than thế giới đang có xu hướng giảm và dự báo sẽ hỗ trợ triển vọng doanh nghiệp nhiệt điện than thời gian ngắn tới.
Nguồn: Tổng hợp từ BCTC của công ty.
Điện gió được ưu tiên phát triển trong nhóm NLTT
Điện gió là điểm nhấn chính trong nhóm NLTT, sẽ chiếm tỷ trọng lớn trong giai đoạn 2023 - 2050, đặc biệt là sau năm 2030.
Theo nhận định của các chuyên gia, những doanh nghiệp có tiềm lực tài chính và kinh nghiệm trong việc phát triển và vận hành các dự án NLTT sẽ có lợi thế trong việc đấu thầu nhờ huy động được các nguồn vốn lớn với chi phí rẻ. Một số doanh nghiệp hàng đầu trong ngành với tiềm năng có thể kể đến là Cơ điện lạnh (Mã: REE), Điện Gia Lai (Mã: GEG), Tập đoàn Hà Đô (Mã: HDG),...
Với Cơ điện lạnh (Mã: REE), danh mục 18 công ty liên doanh liên kết (hầu hết là mảng thủy điện) đóng góp 900 – 1.000 tỷ đồng lợi nhuận cho tập đoàn giai đoạn 2018 – 2022.
Trung bình hằng năm, lợi nhuận từ công ty liên doanh liên kết (phần lớn làm trong ngành điện) đóng góp 20% - 53% lợi nhuận sau thuế của REE. (Nguồn: Tổng hợp từ BCTC của công ty).
Theo chiến lược của tập đoàn, công ty vẫn sẽ chú trọng đầu tư vào mảng thủy điện khi cho rằng ngành này vẫn rất tiềm năng và sẽ có lời. Hiện công ty đang có kế hoạch kết hợp làm các dự án điện mặt trời tại các hồ thủy điện, như vậy sẽ vừa tăng được công suất mà không cần diện tích đất quá lớn. Công ty đang thuyết phục Chính phủ cho phép đầu tư. Đối với điện áp mái, REE sẽ tạm ngưng, thông tin mới nhất tại ĐHĐCĐ thường niên năm 2023 của REE.
Ngoài ra, theo tiết lộ của Chủ tịch Nguyễn Thị Mai Thanh, REE cũng đang xem xét, nghiên cứu mảng hydrogen – giải pháp quan trọng trong chuyển dịch năng lượng, giúp thay thế nhiệt điện than và khí.
Điện Gia Lai (Mã: GEG) đang vận hành và xây dựng 23 nhà máy NLTT đa dạng loại hình từ thủy điện, điện mặt trời, áp mái và điện gió tại 14 tỉnh thành với tổng công suất gần 750 MWp. Cơ cấu doanh thu của Điện Gia Lai cho thấy khoảng 94% nguồn thu đến từ bán điện.
Hiện GEG sở hữu danh mục NLTT chuyển tiếp sẵn sàng vận hành trong 2023 - 2024: Điện gió VPL Bến Tre Giai đoạn 2 (30 MW) và Điện mặt trời Đức Huệ 2 (49 MWp).
Tuy nhiên đòn bẩy tài chính lớn với tỷ lệ nợ/vốn chủ sở hữu trên 2 lần trong bối cảnh lãi suất ở mức cao gây áp lực tới tăng trưởng lợi nhuận của công ty này trong thời gian tới. Bên cạnh đó, sản lượng huy động các dự án giá FIT cao có thể giảm do cạnh tranh từ các dự án chuyển tiếp có giá thấp hơn.
Ngoài kinh doanh bất động sản, Tập đoàn Hà Đô (Mã: HDG) còn phát triển mảng năng lượng với 462 MW, bao gồm 314 MW thuỷ điện, 50 MW điện gió và 98 MWp điện mặt trời (quy đổi khoảng 82MW). Trong năm 2022 và quý I/2023, mảng NLTT đã đóng góp 57 – 59% doanh thu của tập đoàn, vượt qua mảng bất động sản đang gặp khó.
Tổng Công ty Phát điện 3 (EVNGenco 3 - Mã: PGV) là đơn vị sở hữu các nhà máy nhiệt điện than, nhiệt điện khí và cả thủy điện cùng điện mặt trời. Một trong 5 đinh hướng được đề ra trong chiến lược phát triển trung dài hạn của tổng công ty là chuyển dịch năng lượng sạch và đầu tư xây dựng dự án và đây là thời điểm bắt đầu cho giai đoạn phát triển mới của EVNGENCO3.
Định hướng của EVNGENCO3 phát triển phù hợp theo QHĐ VIII. Ở giai đoạn đầu, các nhà máy nhiệt điện than sẽ được ưu tiên đầu tư với mục tiêu đảm bảo phát thải bằng cách nâng cấp công nghệ, cải tiến thiết bị môi trường, thu giữ cacbon. Công nghệ đốt trộn Amonia, đốt trộn Biomass cũng sẽ được nghiên cứu áp dụng.
Trong giai đoạn sau, việc chuyển dịch năng lượng sạch được thực hiện trên các turbine khí. Việc tham gia vào nhiều lĩnh vực của thị trường Hydro đang rất sôi động và đầy tiềm năng cũng là điều công ty hướng đến.
Năm 2022, EVNGENCO3 đóng góp 12% trong tổng sản lượng điện sản xuất và nhập khẩu của ngành điện. Sắp tới, công ty kỳ vọng sẽ tăng trưởng và duy trì tỷ lệ công suất lắp đặt hơn 10% so với hệ thống điện và đóng góp 15% sản lượng điện hàng năm.
Nguồn: Tổng hợp từ BCTC của công ty.
Bamboo Capital (Mã: BCG) hiện tại đang là công ty mảng năng lượng tái tạo niêm yết có quy mô công suất lớn top đầu ngành và đã đưa vào hoạt động 592 MW bao gồm 4 dự án BCG Long An 1 (40,6MW), BCG Long An 2 (100,5MW), Phù Mỹ 1 (216 MW) và BCG Vĩnh Long (49,3 MW) cùng một số dự án điện mặt trời áp mái.
Ngoài ra, BCG cũng đang sở hữu một danh sách các dự án điện gió đang được triển khai bao gồm Khai Long Cà Mau (GD1) và Trà Vinh (GD1) với tổng công suất 180 MW.
Chính sách giá năng lượng tái tạo chuyển tiếp sẽ là cơ hội cho BCG khi doanh nghiệp đang sở hữu dự án trễ giá FIT bao gồm Phù Mỹ 2, Krong Pa 2 đã sẵn sàng để hòa lưới điện khi có cơ chế giá chuyển tiếp, giúp giảm áp lực dòng tiền cho BCG.
Tuy nhiên, BCG cũng đang chịu áp lớn với việc sử dụng đòn bẩy tài chính quá lớn trong nhiều năm nay. Hiện BCG đang đi vay nợ hàng chục nghìn tỷ đồng để tài trợ cho các dự án năng lượng tái tạo. Công ty cũng đang vay thêm các gói vay từ ngân hàng quốc tế với trị giá 50 triệu USD.
Năm ngoái, Tổng công ty Cổ phần Dịch vụ Kỹ thuật Dầu khí Việt Nam (Mã: PVS) đã bổ sung đầu tư điện gió ngoài khơi vào ngành nghề kinh doanh chính để đón đầu xu hướng chuyển dịch năng lượng dựa vào lợi thế về cơ sở vật chất cũng như sự hỗ trợ từ chính phủ.
Với việc bổ sung đầu tư điện gió ngoài khơi vào ngành nghề kinh doanh, PVS hiện là đơn vị duy nhất trong Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (PVN) có đầy đủ chức năng, cơ sở pháp lý để thực hiện công tác đầu tư, phát triển và vận hành khai thác các dự án điện gió ngoài khơi tại Việt Nam.
Tính đến thời điểm hiện tại, PVS đã bắt đầu tham gia sâu hơn vào lĩnh vực EPC điện gió với gói thầu 2 trạm biến áp ngoài khơi của dự án Hải Long (giá trị 50 triệu USD) hay gần nhất là gói thầu xây dựng 32 chân đế cho dự án điện gió ngoài khơi của Orsted Taiwan Limited (giá trị 300 triệu USD). Các dự án này được ghi nhận trong giai đoạn 2023 - 2024.
Chứng khoán Rồng Việt cho rằng lợi nhuận cốt lõi của PVS chỉ ghi nhận sự đột biến từ năm 2024 khi mà các dự án chân đế điện gió hoặc dự án Sư Tử Trắng 2B (nếu thực hiện đúng tiến độ) được ghi nhận.
