Từ những bữa ăn “vội” đến lá gan trắng bệch
Cậu học sinh vốn có thân hình tròn trịa, là con một trong gia đình thành phố. Bố mẹ bận rộn, thường xuyên mua đồ ăn sẵn để con “đỡ vất vả”. Hằng ngày, sau giờ học chính khóa, cậu lại đi học thêm. Giữa hai buổi, bữa “chính” của cậu chỉ là phần gà rán nóng hổi và ly trà sữa ngọt lịm -“vừa tiện, vừa no nhanh, lại có năng lượng học bài”.
Số ca gan nhiễm mỡ ở thanh thiếu niên tăng 30–40% trong vài năm gần đây
Thói quen ấy kéo dài suốt gần một năm, cho đến một ngày, cơn đau bụng dữ dội khiến cậu quỵ xuống. Khi vào viện, bác sĩ Ngụy Trí Vĩ, người trực cấp cứu hôm đó, kể lại: “Lúc siêu âm, hình ảnh gan trắng xóa hiện lên trên màn hình khiến cả ê-kíp sững sờ. Một cậu bé mới 15 tuổi mà gan đã nhiễm mỡ nặng như người trung niên nghiện bia rượu.”
Theo bác sĩ, đây là hậu quả trực tiếp của chế độ ăn uống mất cân đối – nhiều dầu mỡ, đường tinh luyện và thức ăn nhanh. “Gan của chúng ta giống như một nhà máy xử lý năng lượng. Khi nạp vào quá nhiều calo rỗng từ đường, chất béo và đồ ngọt, gan buộc phải ‘chôn’ lượng năng lượng dư thừa đó dưới dạng mỡ. Lâu dần, nó bị bức tử bởi chính ‘nguồn nhiên liệu’ mà ta cung cấp quá mức,” bác sĩ Ngụy nói.
Điều đáng nói là căn bệnh này đang trẻ hóa nhanh chóng. Trước đây, gan nhiễm mỡ thường gặp ở người trung niên, người béo phì hoặc nghiện rượu. Nhưng hiện nay, bác sĩ cho biết, số ca gan nhiễm mỡ ở thanh thiếu niên tăng 30–40% trong vài năm gần đây, chủ yếu do thói quen ăn uống tiện lợi, ít vận động và thức khuya.
Thế hệ “trà sữa” và căn bệnh của tuổi trẻ hiện đại
Theo bác sĩ tiêu hóa Trương Chấn Vinh, gan nhiễm mỡ là căn bệnh “lặng lẽ” nhưng đầy nguy hiểm. Nó không gây đau đớn rõ rệt, khiến người bệnh chủ quan, cho đến khi gan bị viêm mạn tính, xơ hóa và dẫn đến xơ gan hoặc ung thư gan. “Điều nguy hiểm nhất của gan nhiễm mỡ là nó không kêu đau, nhưng lại âm thầm hủy hoại cơ thể từng ngày,” ông nhấn mạnh.
Gan nhiễm mỡ không còn là “câu chuyện xa xôi” của người lớn tuổi, mà đã len lỏi vào từng ly trà sữa, từng bữa ăn nhanh của học sinh
Tuy nhiên, tin tốt là gan vẫn có khả năng phục hồi nếu người bệnh phát hiện sớm và thay đổi lối sống. “Chỉ cần giảm 7–10% trọng lượng cơ thể, men gan và mức độ xơ hóa đã có thể cải thiện rõ rệt,” bác sĩ nói thêm.
Chuyên gia dinh dưỡng Triệu Hàn Dĩnh thì chỉ ra mối liên hệ chặt chẽ giữa gan nhiễm mỡ và tiểu đường – hai căn bệnh “song hành” của thời đại công nghiệp. Người bị gan nhiễm mỡ có nguy cơ mắc tiểu đường cao hơn người bình thường từ 1,5 đến 2 lần, và ngược lại. “Khi gan quá tải, khả năng kiểm soát đường huyết bị rối loạn. Vì vậy, người trẻ ăn nhiều đường, thức khuya, lười vận động đang tự tạo điều kiện cho bệnh chuyển hóa phát triển,” bà nói.
Một nghiên cứu kéo dài 10 năm, đăng trên Tạp chí Dinh dưỡng Lâm sàng Mỹ, cho thấy những người thường xuyên ăn thực phẩm giàu flavonoid – như táo, trà xanh, cacao hoặc chocolate đen – có nguy cơ gan nhiễm mỡ thấp hơn tới 22% so với người ít tiêu thụ. Flavonoid có tác dụng giảm viêm, tăng chuyển hóa mỡ và bảo vệ tế bào gan khỏi tổn thương.
Bác sĩ người Nhật Ogata Tetsu cũng khuyến nghị, ngoài chế độ ăn lành mạnh, mỗi người nên uống ít nhất 1,5–2 lít nước mỗi ngày, chia thành nhiều lần để thúc đẩy quá trình trao đổi chất. “Gan cần nước để làm nhiệm vụ thải độc. Thiếu nước, mọi quy trình trong cơ thể đều chậm lại – kể cả khả năng làm sạch gan,” ông nói.
Gan nhiễm mỡ không còn là “câu chuyện xa xôi” của người lớn tuổi, mà đã len lỏi vào từng ly trà sữa, từng bữa ăn nhanh của học sinh. Nhiều em nhỏ béo phì nhưng vẫn tự tin “chưa sao đâu”, vì cơ thể trẻ khỏe, ít dấu hiệu bệnh tật. Thế nhưng, như bác sĩ Ngụy cảnh báo, “sức khỏe không thể đo bằng tuổi tác, mà bằng lối sống”. Và trong xã hội hiện đại, chính thói quen tiện lợi đang đẩy giới trẻ vào vòng xoáy bệnh tật mà họ không nhận ra.
Cách “giải độc” cho gan sau những bữa ăn hiện đại:
Uống đủ nước mỗi ngày, chia nhỏ lượng nước thay vì uống dồn.
Hạn chế trà sữa, nước ngọt và đồ chiên rán – thay bằng nước lọc, trà xanh, trái cây tươi.
Tăng cường rau xanh, cá và ngũ cốc nguyên hạt trong bữa ăn.
Duy trì thói quen vận động ít nhất 30 phút/ngày: đi bộ, đạp xe hoặc chơi thể thao.
Ngủ trước 23h để gan có thời gian “tự dọn rác” trong cơ thể.
(Theo Sohu)
