Sống chung với khói thuốc hàng chục năm
Ở tuổi 63, bà Hiền bắt đầu có những bất thường sức khỏe. Thời gian gần đây, những cơn đau đầu, chóng mặt liên tục “quấy rầy” cuộc sống, nên bà quyết định đi khám sức khỏe.
Kết quả MRI não, bác sĩ phát hiện người phụ nữ có rất nhiều ổ tổn thương di căn dạng biểu mô tuyến, nghi ngờ nguyên nhân từ phổi hoặc đại tràng. Đến khi chụp phổi, nguyên nhân hiện lên rõ ràng: một khối ung thư lớn ở đáy phổi bên trái.
“Điều đáng buồn là bệnh đã di căn lên não, cột sống, xương chậu…”, TS.BS Nguyễn Minh Đức, Bộ môn Chẩn đoán hình ảnh, Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch chia sẻ với Dân trí.
Chia sẻ với bác sĩ Đức, bà Hiền kể, mình đã góa chồng, đang sống chung cùng gia đình con trai. Cả con trai và người chồng quá cố đều có thói quen hút thuốc lá nhiều năm trong nhà. Mấy chục năm qua, khói thuốc đã ám chặt vào cuộc sống thường ngày của bà.
“Nghe câu chuyện của bệnh nhân, tôi chỉ biết an ủi và bảo cô về nhắc con trai không hút thuốc trong nhà. Điều này vừa giúp ích trong quá trình điều trị ung thư phổi của mẹ, lại bảo vệ sức khỏe của gia đình anh”, bác sĩ chia sẻ.
Bà Hiền là một trong rất nhiều trường hợp được phát hiện mắc ung thư phổi do hút thuốc lá thụ động mà bác sĩ Đức gặp. Cả đời họ chưa từng cầm điếu thuốc nhưng lại phải sống cùng khói thuốc hàng chục năm.
Rất nhiều phụ nữ mắc ung thư phổi vì hít khói thuốc từ người thân hút thuốc trong gia đình (Ảnh: Adobe Stock).
Tương tự bà Hiền, chị Minh (48 tuổi) cũng là một nạn nhân của hút thuốc thụ động. Nhiều năm qua, chồng chị có thói quen hút thuốc lá thường xuyên ngay trong không gian sinh hoạt chung.
Sống chung với khói thuốc chừng ấy năm, người phụ nữ luôn duy trì thói quen khám sức khỏe định kỳ và nhận kết quả tốt. Đến đầu năm nay, biến cố đã xảy đến. Từ kết quả chụp MRI, bác sĩ phát hiện một khối u phổi to khoảng 50mm ở đáy phổi phải chị Minh kèm thêm một nốt di căn sang đáy phổi trái.
Xem lại hồ sơ cũ, bác sĩ nhận ra điều đáng tiếc. Phim X-quang và CT scan hồi tháng 9/2022 hoàn toàn chưa thấy tổn thương. Nhưng đến tháng 12/2023, vùng đáy phổi đã xuất hiện dấu hiệu mờ bất thường.
Căn bệnh ung thư gây chết người nhất
Theo số liệu của Cơ quan Nghiên cứu Quốc tế về Ung thư (IARC) thuộc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ung thư phổi là loại ung thư phổ biến và gây tử vong nhất thế giới với hơn 2,4 triệu ca mắc mới và hơn 1,8 triệu người qua đời.
Tại Việt Nam, ung thư phổi là căn bệnh phổ biến thứ ba sau ung thư vú, ung thư gan với hơn 24.000 ca mắc mới trong năm 2022. Căn bệnh cũng gây ra cái chết cho hơn 22.000 người, là loại ung thư gây chết người thứ 2 tại Việt Nam sau ung thư gan.
Theo bác sĩ Đức, khói thuốc lá là tác nhân chính của ung thư phổi. Khói thuốc không chỉ gây bệnh cho người hút trực tiếp mà còn gián tiếp gây hại tới sức khỏe của những người xung quanh vô tình hít phải khói thuốc.
Ung thư phổi thường âm thầm, ít triệu chứng, khiến phần lớn bệnh nhân chỉ phát hiện khi bệnh đã ở giai đoạn muộn. Lúc này, người bệnh phải đối mặt với phác đồ điều trị phức tạp, tốn kém. Chi phí điều trị có thể lên đến hàng trăm triệu đồng mỗi năm, vượt quá khả năng của nhiều gia đình.
Ung thư phổi có thể được phát hiện sớm thông qua tầm soát. Nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm, bệnh nhân có thể được phẫu thuật để kéo dài sự sống, tỷ lệ sống trên 5 năm xấp xỉ 44,5%.
Tuy nhiên, nếu phát hiện muộn, tiên lượng sống của bệnh nhân bị ung thư phổi giai đoạn cuối chỉ còn khoảng 3-6 tháng.
Do đó, các chuyên gia ung bướu đều khuyến cáo nên tầm soát ung thư phổi định kỳ, đặc biệt với người hút thuốc lá trên 20 năm, những người thường xuyên hít phải khói thuốc và những ai có tiền sử gia đình mắc căn bệnh này.
Ngoài ra, những người có tiếp xúc với amiăng, khí radon trong công việc, bệnh nhân có tiền sử bệnh phổi mạn tính... cũng nên thực hiện tầm soát ung thư phổi.
“Một số yếu tố gây gia tăng nguy cơ ung thư phổi khác là công việc tiếp xúc lâu dài với hóa chất (thuốc trừ sâu, thuốc nhuộm, nhựa, phun sơn); sống trong không khí ô nhiễm, khói và bụi (xi măng, vật liệu xây dựng, than đá), bụi mịn PM2.5 (dệt kim, xay thóc gạo).
Một số thói quen như gom lá khô đốt với bao nilon ở nông thôn, hun khói trừ muỗi tưởng chừng vô hại nhưng tác hại với phổi ghê gớm. Môi trường sống sát kênh rạch ô nhiễm, bãi rác, nơi xử lý nước thải cũng có tác hại xấu với cơ thể”, bác sĩ Đức bổ sung.
Để giảm nguy cơ mắc ung thư phổi, mỗi người nên bỏ thuốc lá; tránh tiếp xúc khói thuốc thụ động, hóa chất độc hại. Ở các khu vực có ô nhiễm, nên đeo khẩu trang chống bụi mịn.
Bên cạnh đó, người dân cũng cần duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý, tăng cường rau họ cải (bông cải xanh, cải xoăn), thực phẩm giàu vitamin C, E và tập thể dục 30 phút/ngày để tăng đề kháng.
