Hàng loạt tỉnh phía Bắc vượt ngưỡng 110 bé trai/100 bé gái

Tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh tiếp tục gia tăng tại Việt Nam, đặc biệt nghiêm trọng ở khu vực phía Bắc. Trong đó, Bắc Ninh hiện là tỉnh có tỷ số giới tính khi sinh cao nhất cả nước, lên tới 119,6 bé trai/100 bé gái.

Thông tin được đưa ra tại Hội thảo quốc gia về đăng ký hộ tịch, do Bộ Tư pháp và Tổng cục Thống kê tổ chức ngày 25/4 tại Hà Nội. Các chuyên gia cho biết, mất cân bằng giới tính khi sinh đang là một trong những thách thức lớn nhất trong công tác dân số tại Việt Nam hiện nay.

Đồng bằng sông Hồng: 10/11 tỉnh vượt ngưỡng 110 bé trai/100 bé gái

Bà Nguyễn Thị Thanh Mai - Phó Trưởng ban Thống kê Dân số và Lao động (Tổng cục Thống kê) cho biết: "Chính phủ đã triển khai nhiều chính sách và giải pháp để kiểm soát tình trạng này. Tuy nhiên, đến nay, tỷ số giới tính khi sinh ở Việt Nam vẫn chưa giảm đáng kể, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh chưa được khắc phục".

Theo bà Mai, tỷ số giới tính khi sinh (Sex Ratio at Birth - SRB) là chỉ số thể hiện số bé trai được sinh ra trên mỗi 100 bé gái trong một khoảng thời gian nhất định. Chỉ số này tại Việt Nam từ năm 2021 đến nay đều cao hơn mức trung bình. Riêng trong 2 năm gần đây, tỷ số tiếp tục có xu hướng tăng.

Tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh xảy ra chủ yếu ở các tỉnh phía Bắc (từ Quảng Trị trở ra), đặc biệt là vùng Đồng bằng sông Hồng. Trong giai đoạn 2021-2024, có tới 10/11 tỉnh thuộc khu vực này có tỷ lệ giới tính khi sinh vượt ngưỡng 110 bé trai/100 bé gái. Trong đó, các tỉnh có tỷ lệ cao nhất gồm:

- Bắc Ninh: 119,6

- Vĩnh Phúc: 118,5

- Hà Nội: 118,1

- Hưng Yên: 116,7

Một số tỉnh vùng Trung du và miền núi phía Bắc cũng ghi nhận tỷ lệ cao, như Bắc Giang (116,3), Sơn La (115), Lạng Sơn (114,5), Phú Thọ (113,6). Ngược lại, các tỉnh phía Nam (từ Thừa Thiên Huế trở vào) gần như không có hiện tượng mất cân bằng đáng kể, chỉ dao động ở mức 105-108 bé trai/100 bé gái.

"Như vậy, một trong những giải pháp để cải thiện tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh là nghiên cứu thực hiện các chính sách tập trung nhiều hơn ở khu vực phía Bắc, thay vì đầu tư diện rộng trên khắp cả nước", bà Mai nhấn mạnh.

Tại hội thảo đã chính thức công bố Báo cáo Quốc gia đầu tiên về đăng ký và thống kê hộ tịch giai đoạn 2021-2024 của Việt Nam, do Cục Thống kê chủ trì thực hiện.

Báo cáo dựa trên cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử toàn quốc, với sự hỗ trợ của UNFPA, Tổ chức Y tế Công cộng Toàn cầu và Sáng kiến Dữ liệu cho Sức khỏe của Quỹ Bloomberg Philanthropies.

Các chuyên gia đánh giá đây là một bước tiến quan trọng, thể hiện nỗ lực của Việt Nam trong việc xây dựng hệ thống dữ liệu toàn diện, lấy con người làm trung tâm, phục vụ hoạch định chính sách dân số trong bối cảnh biến động nhân khẩu học ngày càng rõ nét.

Tỷ suất sinh thấp, tuổi sinh con trung bình tăng

Tại hội thảo, bà Nguyễn Thị Thanh Mai cũng cho biết: "Tổng tỷ suất sinh của Việt Nam trong giai đoạn 2021-2024 ở mức khá thấp. Cụ thể, năm 2021 là 1,83 con/phụ nữ, năm 2023 tăng nhẹ lên 1,86 con/phụ nữ, nhưng đến năm 2024 lại giảm còn 1,84 con/phụ nữ - thấp hơn đáng kể so với mức sinh thay thế là 2,1 con/phụ nữ.

Tuổi trung bình khi sinh con cũng có xu hướng tăng lên. Nếu như năm 2021 là 28,4 tuổi thì đến năm 2024, tuổi trung bình đã tăng lên 28,8 tuổi.

"Đây là một bằng chứng bổ sung để khẳng định rằng phụ nữ Việt Nam đang ngày càng có xu hướng sinh con muộn hơn", bà Mai nói.

Việt Nam chuẩn bị bước vào xã hội "già"

Ông Matt Jackson, Trưởng đại diện Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) tại Việt Nam, nhận định: "Theo báo cáo gần đây của UNFPA, tỷ suất sinh của Việt Nam hiện ở mức 1,91 con/phụ nữ, thấp hơn mức sinh thay thế (2,1 con/phụ nữ)".

Ông cũng cho rằng, xu hướng này đang diễn ra trên quy mô toàn cầu, không chỉ tại Đông Nam Á mà còn ở nhiều quốc gia phát triển và đang phát triển khác.

"Hiện nay, khoảng 2/3 dân số thế giới đang sống tại các quốc gia có mức sinh dưới mức thay thế", ông nói.

Việt Nam cũng đang bước vào giai đoạn già hóa dân số với tốc độ nhanh. Tỷ lệ người từ 60 tuổi trở lên chiếm 11,9% tổng dân số vào năm 2019 và dự kiến vượt 25% vào năm 2050. Theo dự báo, đến năm 2036, Việt Nam sẽ chính thức bước sang giai đoạn "dân số già".

"Sự thay đổi mạnh mẽ về cơ cấu dân số đòi hỏi chúng ta phải xem xét nghiêm túc đến nhu cầu thực tế của người dân ở từng nhóm tuổi. Đối với người cao tuổi, điều này đồng nghĩa với việc cần mở rộng các dịch vụ chăm sóc dài hạn, y tế thân thiện với người già và bảo vệ an sinh xã hội.

Trong khi đó, đối với thế hệ dân số trẻ, cần ưu tiên các chính sách hỗ trợ nhà ở phù hợp, tiếp cận dịch vụ y tế, giáo dục và tạo việc làm bền vững", ông Matt Jackson khuyến nghị.