Ngáp có vẻ như là dấu hiệu cơ thể báo hiệu bạn đang buồn chán hoặc buồn ngủ, nhưng nó có thể nói lên nhiều điều hơn thế.
Nghiên cứu cho thấy, ngáp quá nhiều có liên quan đến các rối loạn thần kinh như động kinh và đột quỵ, các vấn đề tiềm ẩn với hệ thần kinh tự chủ và sự khó khăn trong việc điều hòa nhiệt độ của não. Nó thậm chí có thể báo hiệu rối loạn chuyển hóa. Nếu ngáp kéo dài mà không rõ nguyên nhân, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.
Vi thần kinh đồ là một kỹ thuật cho phép các nhà khoa học ghi lại tín hiệu thần kinh ở người đã chỉ ra rằng, ngáp gây ra sự ức chế tạm thời của dây thần kinh giao, ám chỉ sự gia tăng đột biến trong kiểm soát phó giao cảm. Trong khi đó, các nhà nghiên cứu về đột quỵ đã đề xuất rằng, ngáp có thể hoạt động như một cơ chế làm mát não, được kích hoạt khi các trung tâm điều hòa nhiệt độ quan trọng bị rối loạn.
Sau đây là 4 lý do giải thích tại sao ngáp nhiều có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề nghiệm trọng hơn là chỉ buồn ngủ.
1. Rối loạn thần kinh
Nghiên cứu cho thấy, ngáp quá nhiều đôi khi có liên quan đến các tình trạng nghiêm trọng về não, bao gồm động kinh, đột quỵ và tổn thương não.
Trong một số trường hợp được ghi nhận, bản ghi điện não đồ cho thấy những cơn ngáp thường xuyên thực chất là một phần của cơn động kinh thùy trán.
Lưu ý: Mặc dù ngáp không phải là dấu hiệu điển hình của chứng rối loạn não, nhưng khi kết hợp với các triệu chứng khác, chẳng hạn như chóng mặt, mệt mỏi hoặc thay đổi nhận thức, thì đó là dấu hiệu cần được đi khám ngay lập tức.
2. Hệ thần kinh tự chủ đang gặp vấn đề
Ngáp cũng phản ánh hoạt động của hệ thần kinh tự chủ (ANS), hệ thống kiểm soát các chức năng cơ thể như nhịp tim, tiêu hóa và huyết áp. Các nghiên cứu cho thấy, ngáp quá mức có thể báo hiệu sự mất cân bằng giữa hệ giao cảm và phó giao cảm.
Nói một cách đơn giản, ngáp quá nhiều có thể là một lời cảnh báo tinh tế rằng "hệ thống điều khiển tự động" của cơ thể đang không hoạt động hoàn hảo.
3. Não đang phải vật lộn để duy trì nhiệt độ tối ưu
Nếu thỉnh thoảng ngáp là dấu hiệu bình thường thì ngáp thường xuyên hoặc không kiểm soát được có thể cho thấy não của bạn đang gặp khó khăn trong việc duy trì nhiệt độ tối ưu.
Nghiên cứu cho thấy, ngáp giúp điều hòa nhiệt độ não bằng cách tăng lưu lượng máu và đưa không khí mát hơn vào não thông qua việc hít thở sâu. Ở những bệnh nhân bị một số loại đột quỵ, ngáp quá mức có liên quan đến tổn thương ở các vùng não kiểm soát điều hòa nhiệt độ, chẳng hạn như thùy đảo.
Theo các nghiên cứu, điều này cho thấy ngáp có thể là cách não bộ bù trừ khi các trung tâm điều hòa nhiệt bị rối loạn.
4. Có thể báo hiệu rối loạn chuyển hóa
Ngáp chịu ảnh hưởng của các chất hóa học trong não và những thay đổi về chuyển hóa. Theo nghiên cứu được công bố trên mạng lưới JAMA cho thấy, ngáp có liên quan chặt chẽ đến dopamine, một chất dẫn truyền thần kinh điều chỉnh tâm trạng, động lực và vận động. Nghiên cứu cũng nhấn mạnh rằng, ngáp có liên quan đến rối loạn chức năng dopamine.
Như thế nào là ngáp quá nhiều?
Mỗi người thường có tần suất ngáp khác nhau. Các nghiên cứu đã chỉ ra một loạt tần suất ngáp được cho là "bình thường" tùy thuộc vào độ tuổi, trạng thái tỉnh táo, và thậm chí giữa từng cá nhân.
Không có thử nghiệm hay nghiên cứu cụ thể nào đưa ra con số chính xác về mức độ ngáp quá nhiều. Tuy nhiên, trong một nghiên cứu trên bệnh nhân đột quỵ, ngáp bệnh lý được định nghĩa là ≥ 3 lần ngáp trong mỗi 15 phút.
Khi nào ngáp là dấu hiệu vô hại?
Ngáp thường là phản ứng vô hại khi buồn ngủ, mệt mỏi hoặc thiếu ngủ. Mệt mỏi thông thường, làm việc nhiều giờ hoặc giấc ngủ bị gián đoạn đều có thể gây ra ngáp thường xuyên.
Mối lo ngại nảy sinh khi ngáp dai dẳng, không rõ nguyên nhân hoặc kèm theo các triệu chứng khác như chóng mặt, yếu cơ hoặc thay đổi nhận thức. Chỉ có chuyên gia chăm sóc sức khỏe có trình độ mới có thể xác định nguyên nhân và đề xuất phương pháp chăm sóc phù hợp. Vì vậy, nếu bạn cảm thấy tần suất ngáp tăng đột biến mà không rõ nguyên nhân, kèm theo các triệu chứng khác thì nên đến gặp bác sĩ để được khám và tư vấn.
