Diễn biến nhanh, biến chứng nặng, nguy cơ tử vong cao - não mô cầu trở thành mối nguy hiểm cho trẻ (1)
Theo niên giám thống kê của Bộ Y Tế, giai đoạn 2011 - 2018 Việt Nam có hơn 680 ca mắc và 35 ca tử vong do não mô cầu. Giai đoạn 2020 - 2022 khi Covid-19 đang được khống chế với nhiều biện pháp tích cực thì vẫn ghi nhận 40 trường hợp nhiễm não mô cầu trên toàn quốc (1). Bệnh não mô cầu do vi khuẩn Neisseria meningitidis (còn gọi là não mô cầu) gây ra. Ít nhất 13 nhóm não mô cầu riêng biệt đã được xác định, trong đó chỉ có 6 nhóm huyết thanh (A, B, C, W-135, X, Y) gây bệnh đe dọa tính mạng (1). Và ở Việt Nam, lên đến hơn 90% các ca mắc não mô cầu là do nhóm huyết thanh B gây ra (2)(3)(4)(5). Nhiễm khuẩn huyết do não mô cầu thể cấp tính thường diễn tiến rất nhanh và nguy hiểm. Một khi có biểu hiện triệu chứng, tình trạng này có thể gây tử vong trong vòng 24 giờ (1).
Theo TS-BS Nguyễn Huy Luân, Trưởng Đơn vị Tiêm chủng - Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM: "Bệnh não mô cầu còn để lại những di chứng nặng nề như sẹo da, cắt cụt chi, tổn thương não hoặc điếc vĩnh viễn (1)."
Một số biến chứng/di chứng của bệnh não mô cầu: Sẹo da, cùng với biến chứng cắt cụt chi, khiếm khuyết/di chứng thần kinh, mất/suy giảm thính lực, thị lực… (1)
Đáng nói, trẻ nhỏ dưới 5 tuổi là nhóm đối tượng dễ mắc não mô cầu xâm lấn nhất, trong đó đặc biệt là trẻ từ 5 - 8 tháng tuổi là giai đoạn có tỷ lệ mắc não mô cầu cao nhất (1).
Tiếp theo là nhóm thanh thiếu niên, sinh viên 15 - 24 tuổi cũng là nhóm nguy cơ cao. Nhóm này có tỷ lệ mang mầm bệnh cao và thường ở trong điều kiện sống tập trung, đông đúc (1).
Bên cạnh đó, do bệnh não mô cầu lây truyền trực tiếp qua đường hô hấp, nên những nơi tập trung đông người như nhà trẻ, trường học, ký túc xá, bệnh viện,… cũng là yếu tố thuận lợi cho bệnh lây lan (1).
Chủng ngừa để xây rào chắn bảo vệ tương lai con trẻ (1)
Chia sẻ thêm về mức độ nguy hiểm của bệnh não mô cầu, TS-BS Nguyễn Huy Luân - Trưởng Đơn vị Tiêm chủng Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM cho biết: "Một trong những điều nguy hiểm ở bệnh não mô cầu là các triệu chứng ban đầu của bệnh dễ nhầm lẫn với một số bệnh khác, nên dễ bị chẩn đoán nhầm, kể cả với nhân viên y tế (1)(7). Và một khi đã có biểu hiện triệu chứng, bệnh có thể gây tử vong trong vòng 24 giờ (1). Do đó, đừng chờ đến khi có triệu chứng rõ ràng mới phản ứng thì đôi khi đã muộn, các bậc cha mẹ cần sớm tìm hiểu để nâng cao ý thức, đặc biệt có kế hoạch chủng ngừa bệnh não mô cầu, trong đó có nhóm huyết thanh B từ sớm để bảo vệ con khỏi "lưỡi hái" của căn bệnh nguy hiểm này".
"Cho đến nay, chủng ngừa vẫn là một trong những biện pháp đơn giản nhưng mang lại hiệu quả cao để đẩy lùi nguy cơ mắc bệnh não mô cầu nói chung và bệnh não mô cầu nhóm huyết thanh B nói riêng. Hội Y học Dự Phòng cũng đã khuyến khích chủng ngừa bệnh não mô cầu nhóm B cho bé sớm nhất có thể (1)." - TS. BS Huy Luân cho biết thêm. (**)
Phòng bệnh hơn chữa bệnh, để làm tốt việc này, các bậc cha mẹ cần nâng cao kiến thức cũng như ý thức, đồng thời liên tục cập nhật thông tin để có biện pháp bảo vệ con khỏi nguy cơ mắc bệnh não mô cầu từ sớm. (**)
Chủ động tiêm ngừa sớm để bảo vệ con khỏi nỗi lo bệnh não mô cầu nhóm huyết thanh B (1). Hãy liên hệ bác sĩ để được tư vấn thông tin tiêm ngừa bệnh não mô cầu nhóm huyết thanh B hoặc tìm hiểu thêm thông tin tại https://tiemngua.com/hieu-ve-benh-tre-em/nao-mo-cau
Tài liệu dành cho công chúng.
Nội dung tài liệu được Hội Y Học Dự Phòng Việt Nam và Công ty TNHH Dược Phẩm GSK Việt Nam phối hợp biên soạn.
Vui lòng tham khảo tư vấn cán bộ y tế để biết thêm thông tin.
Code: NP-VN-MNU-ADVR-250006; ADD: 10/2025
Nguồn tham khảo:
(1): Dự phòng bệnh do não mô cầu ở Việt Nam. Hội Y học Dự Phòng Việt Nam (2024).
(2): Van et al. Infection and Drug Resistance 2021:14 5261-5269
(3): Phan, T.V., et al., Characterizing Neisseria meningitidis in Southern Vietnam between 2012 and 2021: A predominance of the chloramphenicol-resistant ST-1576 lineage. IJID Regions, 2024. 10: p. 52-59.
(4): Triệu Phi Long, Lê Thu Hà, and Lê Hải Yến và công sự, Giám sát dịch tễ học nhiễm não mô cầu tại một số đơn vị quân đội khu vực miền Bắc (2008 - 2014). Tạp chí truyền nhiễm Việt Nam, 2015. 2(10).
(5): T. Phan, N.H., D. Vo, H. Pham, T. Ho, H. Nguyen, T.V. Nguyen,, Characterization of Neisseria meningitidis in Vietnam from 1980s-2019. Bacterial infections / International Journal of Infectious Diseases, 2020. 101(S1 (2021)): p. 120-158.
(6): Simon Nadel et al, Treatment of Meningococcal Disease, Journal of Adolescent Health, Volume 59, Issue 2, 2016, Pages S21-S28, ISSN 1054-139X.
(7): Thompson MJ, Ninis N, Perera R, et al. Clinical recognition of meningococcal disease in children and adolescents. Lancet. 2006;367:397-403.
(*) Số trường hợp NMC được ghi nhận tại Việt Nam thông qua hệ thống giám sát theo Thông tư 54/2015/TT-BYT.
(**) Nội dung được chia sẻ dựa trên kinh nghiệm lâm sàng của bác sĩ. Các triệu chứng và trải nghiệm với bệnh não mô cầu có thể khác nhau, tùy theo từng cá thể.
