Lần đầu tiên trong lịch sử thiên văn học, các nhà khoa học đã bắt được khoảnh khắc sóng xung kích khủng khiếp "xuyên thủng" một ngôi sao khổng lồ đang phát nổ giữa chòm sao Trường Xà (Hydra), mang hình con rắn trên bầu trời. Vật thể nổ này được gọi tên là siêu tân tinh 2024ggi.
Một vật thể khổng lồ đã được quan sát vào đúng khoảnh khắc sóng xung kích xuyên thủng nó trong vụ nổ cuối đời - Ảnh đồ họa: ESO
Theo bài công bố trên tạp chí khoa học Science Advances, siêu tân tinh 2024ggi được ghi nhận lần đầu bởi Hệ thống Cảnh báo cuối cùng về va chạm tiểu hành tinh toàn cầu (ATLAS).
Vào khoảnh khắc ATLAS bắt được, vụ nổ chỉ mới bắt đầu. Vì vậy, nhà thiên văn học Yi Yang từ Đại học Thanh Hoa (Trung Quốc) đã nhanh chóng hành động với sự đồng hành của các đồng nghiệp từ Trung Quốc, Mỹ, châu Âu và Trung Đông.
Nhóm nghiên cứu đã nhanh chóng đề nghị quan sát sự kiện bằng kính viễn vọng Very Large (VLT) đặt tại Chile của ESO.
26 giờ sau khi vụ nổ bắt đầu, những hình ảnh chưa từng thấy bắt đầu được ghi nhận.
"Những quan sát VLT đầu tiên đã ghi lại được giai đoạn mà vật chất được tăng tốc bởi vụ nổ gần tâm ngôi sao bắn xuyên qua bề mặt của nó. Trong vài giờ, hình dạng của ngôi sao và vụ nổ của nó có thể được quan sát cùng lúc" - đồng tác giả Dietrich Baade từ ESO nói với trang Space.com.
Siêu tân tinh 2024ggi được tạo ra bởi một siêu sao khổng lồ đỏ có khối lượng gấp 12-15 lần Mặt Trời và bán kính gấp 500 lần Mặt Trời.
Trong sự kiện cuối đời khốc liệt này, các lớp xung quanh lõi của vật thể này rơi vào lõi rồi bật ra ngoài, tạo ra một vụ nổ thổi bay ngôi sao.
Ngôi sao bị xé toạc từ trong ra ngoài bắt đầu sáng lên đáng kể. Nhưng vì quá lớn, phải mất 1 ngày để có thể quan sát được hình ảnh làn sóng xung kích xuyên thủng toàn bộ vật thể.
Việc VLT bắt được khoảnh khắc hiếm có này đã cung cấp nhiều dữ liệu để các nhà khoa học hiểu thêm về cái chết của các ngôi sao, bao gồm cơ chế vật lý chung thúc đẩy vụ nổ của nhiều ngôi sao khổng lồ, loại trừ một số mô hình và củng cố những mô hình khác mô tả nguyên nhân gây ra sóng xung kích trong vụ nổ siêu tân tinh.
