Châu Phi tự hào sở hữu một danh sách ấn tượng các loài động vật trên cạn lớn nhất còn tồn tại: voi bụi rậm châu Phi (loài động vật trên cạn lớn nhất), hươu cao cổ (loài động vật trên cạn cao nhất), và linh trưởng lớn nhất (khỉ đột phương Đông).
Lục địa này cũng là nơi sinh sống của hà mã và tê giác, cả hai đều nặng hơn một tấn. Sự đa dạng về kích thước và thể tích của những loài động vật này khiến châu Phi trở nên khác biệt so với các lục địa khác, nơi các loài động vật lớn đã biến mất từ lâu.
Trong lịch sử Trái Đất, châu Phi không phải là nơi duy nhất có các loài động vật khổng lồ. Những loài lớn nhất từng tồn tại, như khủng long chân thằn lằn Patagotitan mayorum, từng lang thang ở Argentina 100 triệu năm trước.
Tuy nhiên, khi nhân loại xuất hiện vào cuối kỷ Đệ Tứ, một sự kiện tuyệt chủng hàng loạt đã xảy ra, quét sạch một lượng lớn các loài động vật lớn (megafauna) trên khắp thế giới.
Điều khiến châu Phi trở nên đặc biệt là nó không chịu mức độ tuyệt chủng nghiêm trọng như châu Âu, Bắc Mỹ hay Úc. Lý do nằm ở một lợi thế tiến hóa độc nhất: các loài động vật lớn ở châu Phi đã tiến hóa cùng với tổ tiên loài người sơ khai (Homo sapiens).
Một nghiên cứu năm 2024 đã chỉ ra rằng các loài động vật lớn ở vùng Cổ nhiệt đới (chủ yếu là châu Phi cận Sahara và châu Á nhiệt đới) có tỷ lệ tuyệt chủng thấp hơn đáng kể so với những nơi khác.
Các tác giả giải thích rằng những cuộc tuyệt chủng sớm hơn do loài người gây ra ở thời kỳ Cổ nhiệt đới có thể đã loại bỏ các loài dễ bị tổn thương, khiến các loài còn lại có khả năng chống chịu tốt hơn với tác động của con người sau này.
Sự tiến hóa đồng thời này đóng vai trò như một "bài học sinh tồn" kéo dài hàng triệu năm. Các loài động vật lớn ở châu Phi đã có đủ thời gian để nhận biết và phát triển sự thận trọng đối với tổ tiên loài người thời kỳ đầu.
Chúng học cách tránh xa con người, khiến chúng thích nghi tốt hơn và có khả năng sống sót cao hơn, từ đó tiến hóa thành những loài khổng lồ mà chúng ta thấy ngày nay.
Ngược lại, ở những lục địa nơi con người đến sau này (như châu Úc), các loài động vật lớn không có thời gian để phát triển phản ứng sợ hãi và dễ dàng bị săn bắt hơn, dẫn đến sự tuyệt chủng hàng loạt.
Do đó, sự tập trung độc đáo của những loài động vật lớn nhất thế giới ở châu Phi là một minh chứng cho lịch sử sinh thái chung giữa con người và thế giới hoang dã.
