Đề nghị tăng mức giảm trừ gia cảnh lên 18 triệu đồng/tháng
Ông Nguyễn Thái Sơn, nguyên Trưởng phòng Thuế thu nhập cá nhân, Cục Thuế TP.HCM (nay là Thuế TP.HCM), cho rằng mức giảm trừ gia cảnh như đề xuất tăng lên cho người nộp thuế 13,3 triệu đồng/tháng, người phụ thuộc là 5,3 triệu đồng/tháng hoặc 15,5 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế, 6,2 triệu đồng/tháng cho người phụ thuộc là chưa thỏa đáng. Bởi về bản chất, quy định về giảm trừ gia cảnh trước khi tính thuế thu nhập cá nhân đối với người làm công ăn lương nhằm đảm bảo cho cá nhân có mức chi phí thiết yếu để đáp ứng nhu cầu sinh tồn cơ bản của cá nhân như ăn ở, đi lại, học tập, khám chữa bệnh... Thu nhập sau khi đã giảm trừ gia cảnh mới phải chịu thuế thu nhập cá nhân. Việc này giống như doanh nghiệp phải được trừ các chi phí hợp pháp, trước khi chịu thuế thu nhập doanh nghiệp.
Cần tăng mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế
ẢNH: NGỌC THẮNG
Cần bổ sung một số khoản giảm trừ có tính chất đặc thù như lãi vay mua ngôi nhà đầu tiên. Việc này vừa góp phần giải quyết nhu cầu nhà ở của người nộp thuế vừa góp phần kích thích sự phát triển của thị trường bất động sản. Bên cạnh đó là chi phí đào tạo nâng cao kiến thức và kỹ năng để tìm kiếm thu nhập cao hơn. Chi phí chữa bệnh dài hạn và bệnh hiểm nghèo cho cha mẹ, vợ chồng, con cái... không bao gồm chi phí bảo hiểm xã hội đã chi trả và theo định mức tối đa nhất định. Điều này nhằm chia sẻ khó khăn với người nộp thuế trong những tình huống ngặt nghèo... thể hiện tính nhân văn của pháp luật thuế.
Ông Nguyễn Đức Nghĩa, Phó giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật thuộc Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA)
Lần đầu tiên luật Thuế thu nhập cá nhân nêu rõ khoản giảm trừ chi phí y tế, giáo dục - đào tạo. Tuy nhiên, cần bổ sung giảm trừ đối với chi phí đáp ứng nhu cầu cư trú thiết yếu (như trả tiền thuê nhà, trả lãi vay ngân hàng cho căn nhà sắp mua lần đầu tiên) và chi phí phục vụ đi lại (như mua sắm xe điện làm phương tiện di chuyển đi làm, công tác).
Ông Nguyễn Thái Sơn, nguyên Trưởng phòng Thuế thu nhập cá nhân, Cục Thuế TP.HCM (nay là Thuế TP.HCM)
Để rõ hơn, ông Nguyễn Thái Sơn so sánh, luật Thuế giá trị gia tăng có hiệu lực từ 1.7.2025 thì cá nhân sản xuất, kinh doanh có ngưỡng doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm, không thuộc đối tượng phải thu thuế giá trị gia tăng, cũng không phải nộp thuế thu nhập cá nhân. Mức 200 triệu đồng/năm tương đương 16,6 triệu đồng/tháng.
"Cá nhân kinh doanh lên đến 16,6 triệu đồng/tháng không chịu thuế, còn người làm công ăn lương chỉ từ 13,3 - 15,5 triệu đồng/tháng đã phải nộp thuế là không công bằng. Do đó, đề xuất mức GTGC đối với người lao động là 16,6 triệu/tháng và người phụ thuộc là 6,6 triệu đồng", ông Sơn kiến nghị.
PGS-TS Trần Văn Tùng, Trưởng khoa Tài chính - Thương mại, Trường ĐH Công nghệ TP.HCM (HUTECH), cũng kiến nghị nâng mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế lên 18 triệu đồng/tháng. Con số này dựa trên tính toán mức chi tiêu cơ bản (ăn uống, nhà ở, đi lại, y tế, giáo dục cơ bản) tại các đô thị lớn, vốn đã vượt ngưỡng 15 triệu đồng/tháng, cộng với một khoản tích lũy tối thiểu. Còn mức giảm trừ gia cảnh đối với người phụ thuộc lên 7,5 triệu đồng/tháng. Mức này tương đương khoảng 40 - 50% mức giảm trừ của người nộp thuế, đảm bảo trang trải chi phí học hành và sinh hoạt cơ bản cho con cái hoặc chăm sóc người thân.
PGS-TS Trần Văn Tùng phân tích chỉ số giá tiêu dùng (CPI) từ năm 2020 đến nay đã tăng đáng kể. Chi phí sinh hoạt cơ bản tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM (tiền thuê nhà, ăn uống, đi lại, giáo dục, y tế) đã cao hơn rất nhiều so với mức giảm trừ hiện tại. Mức sống tối thiểu của một người lao động tại thành phố đã vượt ngưỡng 11 triệu đồng. Thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam năm 2024 ước đạt 5.000 USD (khoảng 125 triệu đồng/năm, tương đương hơn 10,4 triệu đồng/tháng). Do vậy, mức giảm trừ 11 triệu đồng/tháng chỉ vừa đủ cho mức chi tiêu cơ bản nhất, chưa thể hiện được chính sách khoan thư sức dân, khuyến khích tiêu dùng và tái đầu tư.
Nêu cơ sở cho đề xuất của mình, ông Tùng cho hay tại Malaysia, mặc dù mức giảm trừ cơ bản thấp hơn (khoảng 2.000 USD/năm), nhưng họ cho phép rất nhiều khoản giảm trừ khác như chi phí y tế, giáo dục, mua sách, thiết bị thể thao, đóng bảo hiểm... khiến tổng mức giảm trừ thực tế cao hơn nhiều. Còn Thái Lan, người nộp thuế được giảm trừ cho bản thân, vợ/chồng, con cái, cha mẹ già, các khoản đóng bảo hiểm, đầu tư, từ thiện. Cách tiếp cận này linh hoạt và phản ánh đúng gánh nặng chi tiêu đa dạng của mỗi gia đình.
Ông Nguyễn Đức Nghĩa, Phó giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật thuộc Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA), cũng đưa ra kiến nghị tăng mức giảm trừ gia cảnh lên 16,5 triệu đồng/tháng. Theo ông Nghĩa, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Việt Nam bao gồm 752 mặt hàng, gồm các mặt hàng thiết yếu như thực phẩm, đồ uống, nhà ở, quần áo, giáo dục, phương tiện di chuyển, y tế và các dịch vụ khác... Tuy nhiên, thực tế chi phí sống của người dân thường liên quan mật thiết với số ít nhóm hàng hóa đáp ứng các nhu cầu cơ bản như ăn, mặc, ở... Trong khi đó, các mặt hàng này tăng rất mạnh trong 5 năm qua. Việc sử dụng chỉ số CPI tăng để điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh là không phù hợp. Do đó, cần điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh của người nộp thuế tăng tương ứng 50%, đạt mức 16,5 triệu đồng/tháng và 6,6 triệu đồng/tháng đối với người phụ thuộc.
Kiến nghị bỏ thuế suất 35%
Góp ý biểu thuế suất đối với tiền lương, tiền công, ông Nguyễn Thái Sơn đánh giá có sự không công bằng khi so sánh với thuế suất doanh nghiệp. Với người có thu nhập 250 triệu đồng/tháng (hay 3 tỉ đồng/năm), nếu lựa chọn mức giảm trừ gia cảnh theo phương án 1 thì tỷ lệ thuế trên thu nhập là 28,6%, còn theo phương án 2 là 28%. So sánh với thuế thu nhập doanh nghiệp áp dụng cho doanh nghiệp nhỏ là 15% (doanh thu dưới 3 tỉ đồng/năm) hay 17% ( doanh thu từ 3 tỉ đến dưới 50 tỉ đồng) cho thấy mức thuế suất với người làm công ăn lương là quá cao. Đó là chưa kể doanh nghiệp chỉ chịu thuế thu nhập doanh nghiệp đối với thu nhập, sau khi đã được giảm trừ mọi chi phí kinh doanh có chứng từ hợp pháp; còn cá nhân người lao động chỉ được khoán một mức giảm trừ gia cảnh nhỏ nhoi, toàn bộ thu nhập còn lại đều phải chịu thuế thu nhập cá nhân. Ông Sơn kiến nghị Bộ Tài chính nghiên cứu thiết kế mức thuế suất tối đa là 25% để khoan thư sức dân.
Đồng quan điểm, PGS-TS Trần Văn Tùng cho rằng biểu thuế hiện hành có các bậc thuế quá gần nhau ở mức thu nhập thấp và trung bình, khiến người lao động nhanh chóng nhảy sang bậc thuế cao hơn khi được tăng lương một chút. Ở các nước Đông Nam Á, thuế suất tối đa của Malaysia là 30%, Philippines 35%, Thái Lan 35%. Tuy nhiên, ngưỡng thu nhập chịu thuế suất tối đa của họ rất cao. Riêng Singapore phát triển như vậy nhưng mức thuế suất chỉ ở mức 24%, do đó cần phải nghiên cứu vấn đề này.
"Thay vì thuế suất cao nhất 35% hiện nay thì giảm mức thuế suất tối đa xuống còn 30% để tăng tính cạnh tranh trong việc thu hút nhân tài, chuyên gia nước ngoài và lao động chất lượng cao so với các nước trong khu vực", PGS-TS Trần Văn Tùng nói.
TS Tùng đề xuất giảm số bậc thuế xuống còn 5 bậc. Cụ thể, bậc 1, đến 15 triệu đồng/tháng, thuế suất 5%. Bậc 2, trên 15 triệu đến 30 triệu đồng/tháng, thuế suất 10%. Bậc 3, trên 30 triệu đến 50 triệu đồng/tháng, thuế suất 15%. Bậc 4, trên 50 triệu đến 80 triệu đồng/tháng, thuế suất 20%. Bậc 5, trên 80 triệu đồng/tháng, thuế suất 25 - 30%. Ngoài ra, luật Thuế thu nhập cá nhân cũng nên cho phép trừ đi chi phí như giáo dục, y tế, bảo hiểm, lãi vay mua nhà, đóng góp từ thiện.
