Theo ThS.BS Mai Hồ Duy, Trưởng khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á TP HCM, khi gặp nạn và bị cô lập, trước tiên bạn cần tự đánh giá tình trạng của bản thân theo thứ tự:
- A - Airway (Đường thở): Đảm bảo đường thở thông thoáng, lấy hết các dị vật trong miệng. Nếu khó thở, cố gắng giữ tư thế ngồi hoặc nửa ngồi để dễ thở.
- B - Breathing (Hô hấp): Thở đều, chậm, tìm nơi ấm, thoáng khí để nghỉ ngơi.
- C - Circulation (Tuần hoàn): Kiểm tra xem có chảy máu không. Với vết thương chảy máu nhiều, ấn trực tiếp bằng vải sạch để cầm máu và xử lý vết thương.
Người dân phường Nam Nha Trang ngồi trên mái nhà chờ cứu hộ, sáng 20/11. Ảnh: Bảo Hòa
Xử lý vết thương cơ bản
Làm sạch vết thương
Dùng nước sạch rửa sạch vết thương (tốt nhất là nước đun sôi để nguội). Nếu không có nước sạch, dùng nước uống được. Dùng Povidine 10% sát trùng vết thương (nếu có).
Không dùng nước muối tự pha đậm, rượu mạnh, xăng, chanh, tỏi (gây bỏng hoặc nhiễm trùng nặng hơn).
Băng che vết thương
Dùng gạc y tế đắp lên và băng cuộn băng kín vết thương. Nếu không có sẵn băng cuộn, gạc y tế, ta có thể lấy vải sạch băng kín vết thương.
Theo dõi nhiễm trùng
Các dấu hiệu sưng đỏ, nóng, đau, có mủ ở vết thương báo hiệu tình trạng nhiễm trùng. Cố gắng tìm kiếm sự hỗ trợ y tế.
Gãy xương
Tuân thủ nguyên tắc "phải cố định xương gãy, hạn chế di chuyển". Cố định chi gãy bằng gỗ, nẹp, cành cây cứng. Không tự nắn chỉnh xương gãy. Chườm lạnh nếu có thể (tối đa 20 phút mỗi lần).
Sốt
- Uống nhiều nước.
- Làm mát bằng khăn ướt.
- Nghỉ ngơi.
Mất nước
- Cần nhận biết sớm các dấu hiệu mất nước, bù nước và điện giải kịp thời, tìm kiếm sự trợ giúp y tế nếu tình trạng nghiêm trọng hơn.
- Nhận biết dấu hiệu mất nước:
- Mất nước nhẹ: Cảm giác khát nước, khô miệng, mệt mỏi, đi tiểu ít hơn bình thường.
- Mất nước nghiêm trọng: Khát nước dữ dội, mắt trũng, da khô, nhịp tim nhanh, hạ huyết áp, lú lẫn, co giật, vô niệu.
- Xử trí mất nước:
- Uống nước lọc thường xuyên: Uống từng ngụm nhỏ và đều đặn trong ngày.
- Sử dụng dung dịch bù điện giải Oresol: Đây là cách hiệu quả để bổ sung nước và các khoáng chất quan trọng. Cần pha Oresol đúng theo hướng dẫn trên bao bì để đảm bảo hiệu quả và an toàn. Nếu không có Oresol, có thể pha theo công thức: 1 lít nước, 6 thìa cà phê đường và 1/2 thìa cà phê muối.
- Bổ sung các loại thức uống tự nhiên: Nước dừa, nước cháo loãng, nước canh, hoặc nước ép trái cây pha loãng, cũng là những lựa chọn tốt để bù nước và điện giải.
- Tránh các loại thức uống không phù hợp như rượu, bia, cà phê, nước ngọt có ga hoặc các loại nước ép trái cây đậm đặc vì có thể làm tình trạng mất nước tồi tệ hơn.
- Nghỉ ngơi: Tránh các hoạt động thể chất gắng sức và tìm nơi mát mẻ để nghỉ cho đến khi cơ thể được bù nước hoàn toàn.
Hạ thân nhiệt
- Di chuyển đến nơi ấm áp, cởi bỏ quần áo ướt, giữ ấm cơ thể bằng quần áo ấm, chăn khô và cho uống nước ấm (nếu tỉnh táo), tìm kiếm sự trợ giúp của y tế nếu không đỡ hơn.
- Lưu ý quan trọng:
Những điều tuyệt đối không làm
- Tự ý bôi rượu, xăng, chanh, tỏi, lá cây chưa rõ tác dụng vào vết thương.
- Cố gắng nắn xương gãy.
- Dùng dao tự rạch áp xe hay mủ vì rất dễ gây nhiễm trùng huyết.
- Nhịn uống nước để "tiết kiệm".
Cách duy trì sự sống trong thời gian dài
- Giữ ấm cơ thể: quần áo khô, chèn thêm lá, vải để giữ nhiệt.
- Duy trì tinh thần ổn định: hít sâu, tránh hoảng loạn.
- Lên kế hoạch tiết kiệm năng lượng: ăn ít nhưng đều, uống đủ nước.
- Tạo tín hiệu cầu cứu (khói, vải màu sáng, sắp xếp đá thành ký hiệu SOS).
