Trong vài ngày qua, một loạt giao dịch chênh lệch lãi suất (carry trade) sử dụng đồng yen (JPY) làm đồng tiền cấp vốn đã bị đóng. Thị trường đồn đoán đây chính là nguyên nhân dẫn đến đà bán tháo trên thị trường chứng khoán Mỹ.
Kể từ đầu tháng 7, JPY đã tăng khoảng 11% so với đồng USD. Trong bối cảnh đó, chỉ số Nasdaq 100 thiên về công nghệ từng ghi nhận mức giảm sâu nhất lên tới 13%.
Từ đầu năm đến nay, JPY có mối tương qua lớn với chỉ số bán dẫn của Sở Giao dịch Chứng khoán Philadelphia hơn so với Topix của chính Nhật Bản.
Carry trade là giao dịch mà nhà đầu tư vay một đồng tiền tại một quốc gia có lãi suất thấp chẳng hạn như Nhật Bản hay Trung Quốc và đầu tư vào một tài sản có khả năng sinh lời cao hơn, chẳng hạn như chứng khoán Mỹ.
Trong những năm gần đây, JPY trở thành một đồng tiền cấp vốn (funding currency) phổ biến nhờ chính sách lãi suất âm của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ).
Tuy nhiên, chiến lược này đã nhanh chóng đổ vỡ khi BoJ tăng lãi suất vào tuần trước. Để đóng vị thế vay JPY, một số nhà đầu tư có thể đã phải bán bớt tài sản, bao gồm cả chứng khoán Mỹ.
Chứng khoán Mỹ là sự lựa chọn tốt để các nhà đầu tư nhanh chóng thu về tiền mặt, bởi những tài sản có tỷ suất sinh lời cao như trái phiếu thị trường mới nổi thường có thanh khoản thấp.
Quy mô khó xác định
Nếu quy mô giao dịch carry trade lên tới hàng nghìn tỷ USD, thì việc các vị thế giao dịch này bị đóng hàng loạt có thể là yếu tố chính khuếch đại biến động vừa qua của chứng khoán Mỹ. Đợt bán tháo cổ phiếu công nghệ có thể tạm dừng trong vài ngày, nhưng sẽ khó kết thúc, Bloomberg nhận định.
Tuy nhiên, việc xác định chính xác quy mô của carry trade là không thể. Khác với giao dịch cổ phiếu, giao dịch tiền tệ không được theo dõi một cách tập trung trên sàn giao dịch. Chúng ta chỉ có thể ước tính quy mô của hoạt động này.
Một chỉ báo có thể xem xét là hoạt động cho vay nước ngoài của các ngân hàng Nhật Bản. Theo dữ liệu từ Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS), tính đến tháng 3/2024, con số này đạt 1.000 tỷ USD, tăng 21% so với năm 2021.
Phần lớn mức tăng gần đây của hoạt động cho vay quốc tế bằng JPY diễn ra trên thị trường liên ngân hàng, giữa các tổ chức tài chính hoặc công ty quản lý tài sản. Số liệu này có thể cho thấy mức độ quan tâm của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài với giao dịch carry trade sử dụng JPY.
Trong khi đó, đầu tư quốc tế ròng của người Nhật Bản lên tới 487.000 tỷ yen (tương đương 3.400 tỷ USD) vào quý I/2024, tăng 17% so với ba năm trước.
Tuy nhiên, không phải tất cả số danh mục này đều tham gia vào carry trade. Theo Bloomberg, phần lớn số tiền này nằm dưới dạng dự trữ ngoại hối. Danh mục đầu tư carry trade của các nhà quản lý tài sản truyền thống sẽ chiếm tỷ trọng nhỏ hơn.
Ngoài ra, một số chuyên gia cũng có thể cho rằng chính phủ Nhật Bản đang tham gia một giao dịch carry trade ở quy mô lớn. Chính phủ Nhật Bản đã vay nợ (phát hành trái phiếu) ở mức lãi suất cực thấp, trong khi thu về lợi nhuận cao từ các tài sản ở nước ngoài.
Quỹ đầu tư Lương hưu của chính phủ (GPIF) với quy mô 1.800 tỷ USD đã phân bổ một nửa danh mục cho cổ phiếu và trái phiếu nước ngoài. GPIF có thể được coi như đang sử dụng carry trade để kiếm tiền cho chính phủ Nhật Bản.
Nhìn chung, việc xác định chính xác quy mô của carry trade bằng JPY là không thể. Tuy nhiên, từ những mảnh ghép trên, có thể ước tính rằng giao dịch trên có thể đạt tới hàng nghìn tỷ USD. Ở quy mô này, một bước thay đổi chính sách của BoJ có thể tác động rất lớn đến thị trường tài chính Mỹ.
