Khoa học

Phát hiện thiên hà nhỏ nhất vũ trụ?

thiên hà - Ảnh 1.

Uma3/U1 (phải) là một hệ sao nhỏ nằm trong chòm sao Đại Hùng mà các nhà thiên văn phát hiện gần đây - Ảnh: CFHT / S. Gwyn / S. Smith

Theo định nghĩa cơ bản, thiên hà là hệ sao khổng lồ chứa hàng triệu đến hàng tỉ ngôi sao và bị chi phối bởi vật chất tối, trong khi cụm sao chỉ là nhóm nhỏ gồm vài trăm đến vài nghìn ngôi sao, không có vật chất tối.

Tuy nhiên, một loại thiên hà lùn đặc biệt đã làm mờ ranh giới giữa hai khái niệm này. Thiên hà này có thể chứa lượng vật chất tối gấp hàng nghìn lần lượng vật chất phát sáng, khiến chúng rất khó quan sát.

Điển hình mới nhất là UMa3/U1, một hệ sao nhỏ nằm trong chòm sao Đại Hùng mà các nhà thiên văn phát hiện gần đây.

UMa3/U1 có đường kính chỉ 20 năm ánh sáng, chứa khoảng 60 ngôi sao với tổng khối lượng phát sáng tương đương 16 Mặt trời.

Nếu là thiên hà, nó sẽ là thiên hà nhỏ nhất và giàu vật chất tối nhất từng được phát hiện. Nếu là cụm sao, nó có thể là cụm sao cổ xưa nhất, lên đến 11 tỉ năm tuổi.

Ngay cả tên gọi của nó cũng chưa thống nhất. Nếu là thiên hà, tên đúng sẽ là Ursa Major III (vệ tinh của chòm Đại Hùng). Nếu là cụm sao, tên chính xác là UNIONS 1, vì nó được phát hiện qua chương trình khảo sát UNIONS (Ultraviolet Near Infrared Optical Northern Survey).

thiên hà - Ảnh 2.

Nghiên cứu và khám phá vũ trụ, bao gồm các hành tinh, ngôi sao, thiên hà, hố đen, và các hiện tượng vũ trụ khác, để hiểu rõ nguồn gốc, cấu trúc, vận động và sự tiến hóa của vũ trụ là một bài toán khó của ngành thiên văn - Ảnh: NASA

Theo chuyên trang Universe Today, nhóm nghiên cứu thuộc Hiệp hội Thiên văn học Hoàng gia Anh đã áp dụng hai phương pháp chính nhằm phân loại bản chất thực sự của UMa3/U1.

Phương pháp thứ nhất tập trung vào yếu tố m phỏng động lực học (Dynamical Simulation). Nhóm nghiên cứu giả định UMa3/U1 là một cụm sao và tiến hành mô phỏng quá trình "bốc hơi". Đây là hiện tượng các ngôi sao dần thoát khỏi cụm do lực hấp dẫn không đủ mạnh để giữ chúng lại. 

Kết quả cho thấy hệ sao này có thể duy trì trạng thái ổn định thêm từ 2 đến 3 tỉ năm nữa. Thời gian tồn tại dài như vậy cho thấy cấu trúc này hoàn toàn có thể là một cụm sao ổn định lâu dài, thay vì một thiên hà.

Phương pháp thứ hai dựa trên phân tích hàm khối lượng (Mass Function Analysis). Phương pháp này đánh giá cách khối lượng được phân bố trong hệ sao. 

Ở cụm sao, khối lượng thường phân bố đồng đều, trong khi ở thiên hà, đặc biệt là thiên hà lùn, các ngôi sao có xu hướng tập trung dày đặc ở vùng trung tâm. Tuy nhiên, do các sao già ở lõi như sao lùn trắng và sao neutron có độ sáng rất thấp, chúng gần như không thể quan sát bằng các thiết bị hiện tại. Điều này khiến dữ liệu thu được chưa đủ để xác nhận chắc chắn.

Dựa trên hai phép phân tích nêu trên, các nhà thiên văn học bước đầu nhận định UMa3/U1 có thể là một cụm sao rất cổ, với tuổi thọ khoảng 11 tỉ năm. Tuy nhiên, họ cũng nhấn mạnh rằng cần thêm nhiều quan sát bổ sung, đặc biệt là từ các thiên hà cực mờ khác, để đưa ra kết luận cuối cùng.

Trong thời gian tới, sự xuất hiện của kính thiên văn Vera C. Rubin Observatory được kỳ vọng sẽ mở ra nhiều phát hiện mới về các thiên hà lùn cực mờ (UFD), qua đó giúp giới khoa học hiểu rõ hơn về lịch sử hình thành và tiến hóa của vũ trụ.

Các tin khác

Giá vàng tiếp tục tăng

Sáng nay (13/6), giá vàng trong nước tiếp tục tăng. Theo đó, vàng miếng SJC lên mốc 119 triệu đồng/lượng, vàng nhẫn cao nhất lên tới 118 triệu đồng/lượng.

Giá vàng thế giới tăng vọt

Trong phiên giao dịch Mỹ ngày 12.6, giá vàng thế giới tăng thêm 20 USD, nâng tổng mức tăng trong ngày lên 55 USD/ounce, tiến sát mức 3.400 USD/ounce.

Home Credit trợ lực người tiêu dùng khi nhu cầu tăng cao dịp hè

Nắm bắt nhu cầu tiêu dùng tăng cao của người dân trong dịp hè, Home Credit triển khai chương trình “Ưu đãi hết cỡ - Sống vui hết mình” từ nay đến 8/7/2025 mang đến nhiều lựa chọn cho khách hàng khi sử dụng các sản phẩm, dịch vụ tài chính tiêu dùng của công ty.

Giá vàng tăng rất mạnh

Sáng nay (11/6), giá vàng trong nước tăng mạnh. Theo đó, giá vàng SJC lên trên mốc 118 triệu đồng/lượng, vàng nhẫn cao nhất hơn 117 triệu đồng/lượng.

Miền Trung bước vào đợt mưa rất lớn

Hôm nay (11/6), do ảnh hưởng của hoàn lưu áp thấp nhiệt đới, khu vực miền Trung, Tây Nguyên, Nam Bộ bước vào đợt mưa rất lớn. Trọng tâm của mưa lớn là khu vực Quảng Trị - Quảng Ngãi, đỉnh điểm của mưa lớn ở miền Trung bắt đầu từ đêm nay, kéo dài đến 13/6.

Miền Bắc mưa đến bao giờ?

Trong sáng nay (10/6), mưa to còn tiếp tục ở một số tỉnh miền Bắc, từ trưa chiều nay, mưa giảm nhanh. Những ngày tới, miền Bắc có thể ít mưa. Trong khi đó, áp thấp nhiệt đới trên Biển Đông kích thích gió mùa tây nam hoạt động mạnh khiến Tây Nguyên, Nam Bộ mưa to vào chiều tối các ngày 10-11/6.

Điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021 - 2025

Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc đã ký Quyết định số 1070/QĐ-TTg về việc điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021 - 2025 của các bộ, cơ quan trung ương để phù hợp với tổ chức bộ máy sau sắp xếp và điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021 - 2025 cho các nhiệm vụ, dự án của bộ, cơ quan trung ương và địa phương.

Người mua vàng lỗ nặng

Sáng nay (9/6), giá vàng miếng SJC quanh mốc 117 triệu đồng/lượng. Như vậy, chỉ sau 2 tháng, nhà đầu tư “đu" đỉnh vàng lỗ hơn 9 triệu đồng/lượng

Hải Phòng thu ngân sách cao kỷ lục

Trong 5 tháng đầu năm nay, TP. Hải Phòng thu ngân sách Nhà nước đạt gần 70.700 tỷ đồng, trong đó thu nội địa hơn 37.100 tỷ đồng, thu từ hoạt động xuất nhập khẩu hơn 32.900 tỷ đồng.

Giá vàng đồng loạt giảm mạnh

Sáng nay (7/6), giá vàng trong nước quay đầu giảm mạnh. Theo đó, vàng miếng SJC về sát mốc 117 triệu đồng/lượng, vàng nhẫn cao nhất 116,5 triệu đồng/lượng.

Chubb Life cập nhật giá đơn vị Quỹ Liên kết Đơn vị - Sản phẩm Kế hoạch Tài chính Chủ động

Sản phẩm Bảo hiểm Liên kết Đơn vị - Kế hoạch Tài chính Chủ động được thiết kế với các tính năng ưu việt nhằm đáp ứng đồng thời cả hai nhu cầu: Bảo vệ và Đầu tư. Với thông điệp “Đầu tư vững tâm – Bảo vệ vững vàng”, sản phẩm Kế hoạch Tài chính Chủ động góp phần hoàn thiện danh mục giải pháp tài chính toàn diện của Chubb Life Việt Nam trên hành trình thực hiện sứ mệnh bảo vệ người trụ cột và gia đình Việt.

Giá vàng đồng loạt tăng

Sáng nay (6/6), giá vàng trong nước đồng loạt tăng trở lại. Theo đó, vàng miếng SJC tiến sát mốc 118 triệu đồng/lượng và duy trì cao hơn giá vàng nhẫn 1,2 - 4 triệu đồng/lượng, tùy từng thương hiệu vàng.

Những smartphone Android mạnh mẽ nhất hiện nay

Việc chọn mua một chiếc smartphone Android chất lượng là điều quan trọng và người dùng thường dành thời gian nghiên cứu về chúng trước khi đưa ra quyết định.

Giá vàng quay đầu giảm mạnh

Sáng nay (4/6), giá vàng trong nước quay đầu giảm mạnh. Theo đó, vàng miếng SJC lại quay về quanh mốc 117 triệu đồng/lượng.

Giá vàng tăng đồng loạt

9h30 sáng nay (3/6), Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn niêm yết giá vàng miếng SJC 116 - 118 triệu đồng/lượng mua vào - bán ra, tăng 200.000 đồng/lượng so với đầu giờ sáng. Trong khi đó, giá vàng nhẫn được điều chỉnh tăng mạnh.

Giá vàng giảm mạnh

Giá vàng giảm mạnh trong phiên giao dịch Mỹ ngày 30.5 sau khi nước này công bố chỉ số liên quan đến lạm phát.