Nhiều người lạm dụng thực phẩm chức năng, bác sĩ khuyên "buông bỏ"

Chị H.L. là một doanh nhân ở TPHCM. Ngoài 40 tuổi, chị L. thường xuyên đi kiểm tra sức khỏe và được thông báo tổng thể ổn định. Tuy nhiên, thỉnh thoảng chị L. vẫn ho cảm, đau đầu nên không yên tâm.

Năm 2020, chị kiểm tra sức khỏe toàn diện, bao gồm chụp MRI não để loại trừ tổn thương. Kết quả không dị tật, dị dạng mạch máu, không tắc hẹp hay phình mạch; khám thần kinh bình thường. Bác sĩ không kê đơn đặc biệt cũng không khuyến cáo sử dụng thực phẩm chức năng. 

Đến năm 2022, người phụ nữ này bị đau cổ gáy, đau đầu, chóng mặt nên đi khám lại sức khỏe. Kết quả, chụp MRI lần hai, so sánh với hình cũ bác sĩ thấy bất thường khi có một mạch máu não đột ngột hẹp nặng độ.

Người khám cho chị L. là bác sĩ Trần Chí Cường (Chủ tịch Hội can thiệp Thần kinh TPHCM) cho biết, ê-kíp truy tìm yếu tố nguy cơ truyền thống nhưng không tìm thấy. Bệnh nhân này có BMI chuẩn, không mỡ máu cao, không tiểu đường, không cao huyết áp, không hút thuốc hay rượu bia.

Sau khi gặng hỏi, chị L. mới thừa nhận mấy năm nay đã tự ý dùng nhiều loại thực phẩm chức năng được quảng cáo có tác dụng giúp trẻ đẹp hơn, giảm cân, tăng cường sức khỏe.

Khi bác sĩ hỏi về các sản phẩm, nữ bệnh nhân đã lấy điện thoại ra với hình ảnh các chai lọ đa dạng. Danh sách dài dằng dặc: Từ vitamin tổng hợp, collagen đến chiết xuất thảo dược “xách tay” từ nước ngoài. 

Các bác sĩ cho rằng chị L. đang gặp phải vấn đề lớn khi tự dùng thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc, chưa thể khẳng định các thành phần đã được nghiên cứu lâm sàng đầy đủ hay có đảm bảo độ tinh khiết không. 

Triệu chứng của bệnh nhân xuất hiện sau thời gian dùng các sản phẩm bồi bổ kéo dài. Các bác sĩ lo ngại tình trạng tương tác thuốc, tạp chất tích tụ gây viêm mạch, co thắt hoặc tắc nghẽn có thể là yếu tố thúc đẩy thêm bệnh lý. 

Trường hợp khác là bà N.T.K (70 tuổi) đến khám và mang theo túi “thuốc” đang sử dụng. Bác sĩ cho biết, hầu hết là thực phẩm chức năng. Mỗi ngày bà đều uống trên 10 viên các loại từ bổ não, bổ thận, bổ gan tới ngăn ngừa đột quỵ. 

Gần đây, bệnh nhân kiểm tra có dấu hiệu suy giảm chức năng thận. Con trai của bà cũng là một chuyên gia y tế đã gửi bệnh nhân tới khám tại nơi công tác của bác sĩ Cường. 

Bác sĩ dành hơn 1 giờ để tư vấn cho người bệnh hiểu và loại bỏ các thực phẩm chức năng không cần thiết. Vài tháng sau, sức khỏe của bệnh nhân tốt hơn. Bà còn nhờ con trai gửi lời cảm ơn tới bác sĩ khuyên bà bỏ các chai lọ không cần thiết.

Bác sĩ Cường cho biết, những người bệnh sử dụng nhiều thuốc bổ, thực phẩm chức năng đều được ông kiểm tra và tư vấn cần “buông bỏ”. Đây thực sự là liệu pháp đơn giản, tiết kiệm, hiệu quả cao. Có trường hợp khi vào khám xét nghiệm độ lọc cầu thận chỉ 31 nhưng bỏ bớt thuốc bổ chức năng thận cải thiện chỉ sau 1 tháng, tăng lên 39. Chức năng này ở người bình thường >60.

Từ góc độ y tế, bác sĩ Cường cho rằng y bác sĩ nên hạn chế kê đa thuốc/thực phẩm chức năng để tránh tương tác, tác dụng phụ (gan-thận), tăng chi phí.

Đối với người dân, tránh tin quảng cáo trên mạng xã hội, truyền miệng về các sản phẩm dành cho sức khỏe, đặc biệt hàng hóa xách tay không rõ nguồn. 

“Một sản phẩm có thể phù hợp người này chưa chắc người kia. Đừng 'mượn đơn thuốc' rồi tự mua, uống lâu dài mà không tái khám bác sĩ”, bác sĩ Cường nói.

Thay vì trông đợi vào các sản phẩm dưới dạng “thuốc”, người dân nên thay đổi lối sống, ăn uống khoa học. Bổ sung các vitamin, chất xơ từ tự nhiên như ăn đủ rau xanh, trái cây mỗi ngày. Tăng cường tập thể dục thể thao và tạo thói quen kiểm tra sức khỏe định kỳ theo khuyến cáo của bác sĩ.