Lưu Cường (54 tuổi) là trưởng bộ phận kỹ thuật của một công ty Internet ở Trung Quốc. Cuộc sống hằng ngày của ông khá lành mạnh: không hút thuốc, không uống rượu, mỗi ngày đều đúng giờ chợp mắt vào buổi trưa. Ông tin rằng đó chính là bí quyết giúp mình duy trì trạng thái tốt.
Thế nhưng, trưa hôm đó, sau khi ăn xong, như thường lệ ông nằm xuống sofa nghỉ ngơi. Chưa đến nửa tiếng, vợ ông phát hiện ông đột nhiên hôn mê, miệng méo xệch, tay chân rũ rượi. Được đưa đi cấp cứu khẩn cấp, bác sĩ chẩn đoán ông bị nhồi máu não. Không lâu sau, ông đã qua đời trong phòng hồi sức tích cực, để lại niềm tiếc thương và nỗi hoang mang cho cả gia đình.
“Chẳng lẽ ngủ trưa cũng là thủ phạm?”, con trai ông nghẹn ngào hỏi bác sĩ.
Ảnh minh họa.
Bi kịch này khiến cả ê-kíp y tế trầm ngâm: Tại sao thói quen ngủ trưa tưởng chừng rất bình thường, lại có thể nguy hiểm tới tính mạng?
Ngủ trưa là “bí quyết dưỡng sinh” hay “cái bẫy sức khỏe”?
Nhiều người tin rằng ngủ trưa là thói quen tốt cho sức khỏe. Tạp chí The Lancet từng đăng tải nghiên cứu cho thấy, giấc ngủ trưa vừa phải có thể làm giảm nguy cơ bệnh tim mạch, cải thiện trí nhớ, điều chỉnh cảm xúc. Nhưng những lợi ích ấy chỉ đúng khi ngủ trưa đúng cách.
Trên thực tế, ngủ trưa sai cách đôi khi còn nguy hiểm hơn không ngủ, thậm chí có thể trở thành “kẻ giấu mặt” dẫn đến nhồi máu não.
Thói quen xấu thứ nhất: Nằm xuống ngay sau bữa ăn
Sau khi ăn, dạ dày – ruột cần một lượng máu lớn để tiêu hóa, đó là phản ứng bình thường. Nhưng nếu ngay lập tức nằm nghỉ, cơ thể từ trạng thái ngồi chuyển sang nằm ngang quá nhanh, hệ thần kinh chưa kịp điều chỉnh, có thể khiến huyết áp giảm nhanh, máu lên não không đủ.
Với những người trung niên, vốn đã có xơ vữa hoặc hẹp mạch máu, khoảnh khắc thiếu máu này đủ để gây thiếu máu não thoáng qua, biểu hiện chóng mặt, căng đầu, thậm chí kích hoạt nhồi máu não.
Trong trường hợp trên, ông Lưu mỗi ngày đều ngủ trưa ngay sau khi ăn, vô tình gia tăng gánh nặng cho hệ tuần hoàn.
Tạp chí Stroke công bố nghiên cứu cho thấy, các cơn thiếu máu não thoáng qua thường xuất hiện trong 2 giờ sau ăn, nguyên nhân chính là do sự tái phân phối máu bất cân đối.
Thói quen xấu thứ 2: Ngủ gục, ép mạch máu và phổi
Nhiều người quen gục xuống bàn, gối đầu lên tay để ngủ trưa, nhưng hậu quả sẽ dẫn tới là:
- Ngực, bụng bị đè nén, phổi khó nở, hô hấp nông, oxy vào cơ thể ít.
- Cổ vẹo sang một bên có thể ép vào động mạch cảnh, cản trở máu lên não.
- Thức dậy thường thấy đầu nặng, tê tay, cứng cổ, đó chính là do tuần hoàn máu kém.
Trang Chinese Journal of Neurology cảnh báo rằng, động mạch đốt sống chạy qua khe xương cột sống cổ, chỉ cần bị chèn ép nhẹ cũng có thể gây thiếu máu cục bộ và biến chứng mạch não.
Đặc biệt, trong trường hợp trên ông Lưu cũng có thói quen ngủ gục, vô tình làm tăng trở ngại cho dòng máu lên não.
Thói quen xấu thứ 3: Ngủ trong phòng kín, thiếu oxy
Trong câu chuyện, phòng ngủ trưa của ông Lưu bật điều hòa, đóng kín cửa, không khí khó lưu thông.
Khi ngủ, dù quá trình trao đổi chất giảm, nhu cầu oxy thấp hơn, nhưng việc tích tụ CO2 và giảm oxy trong phòng vẫn tạo áp lực lớn cho tim mạch. Thiếu oxy dễ kích thích thần kinh giao cảm, gây rối loạn nhịp tim, huyết áp dao động, thậm chí loạn nhịp thất.
Nghiên cứu của nhiều tổ chức y tế cho thấy, ngủ trưa trong môi trường kém thông thoáng có thể làm tăng hơn 20% nguy cơ sự cố tim mạch – não.
Thói quen xấu thứ 4: Ngủ quá lâu, rối loạn nhịp sinh học
Nhiều người nghĩ ngủ càng lâu càng tốt, nhưng thực tế, nếu vượt quá 90 phút sẽ rơi vào giấc ngủ sâu. Khi bị đánh thức, thường xuất hiện “quán tính ngủ” như chậm chạp, đầu óc u mê, cáu gắt.
Ngủ sâu còn khiến hệ phó giao cảm hoạt động quá mức, ban ngày huyết áp thấp, đến đêm thì giao cảm bật mạnh, huyết áp tăng vọt vào sáng sớm, đúng thời điểm bệnh tim mạch, đột quỵ hay xảy ra. Về lâu dài, nhịp sinh học bị rối loạn, mất ngủ ban đêm, tạo vòng luẩn quẩn.
Vậy phải ngủ trưa thế nào mới thực sự bảo vệ tim – não?
- Chọn thời điểm vàng
Ngủ trưa 20–30 phút là hợp lý. Nghiên cứu của Trường Y Harvard, Mỹ cho thấy, ngủ ngắn giúp tỉnh táo, phản xạ nhanh, không ảnh hưởng giấc ngủ ban đêm.
- Tránh nằm ngay sau ăn
Nghỉ ngơi 20–30 phút sau bữa rồi hãy ngủ, có thể chọn tư thế nửa nằm nửa ngồi để giảm xung đột phân bổ máu.
- Ngủ đúng tư thế
Nằm ngửa hoặc nằm nghiêng, tránh gục xuống bàn để hạn chế chèn ép phổi và mạch máu.
- Cải thiện môi trường ngủ
Phòng thoáng khí, mở cửa sổ hoặc dùng máy lọc khí để đảm bảo đủ oxy.
Tóm lại, ngủ trưa có thể giúp hồi phục thể chất, tinh thần, nhưng chỉ một vài chi tiết sai lầm như ăn xong nằm ngay, gục ngủ, phòng bí, ngủ quá lâu đều có thể trở thành mối nguy cho sức khỏe.
