"Tòa soạn dã chiến" trên biển
Ngày 23.5.2025, tàu kiểm ngư KN-290 chính thức rời cảng Cát Lái (TP.HCM), rẽ sóng đưa đoàn công tác thăm Trường Sa và Nhà giàn DK1 gồm 100 lãnh đạo, phóng viên các cơ quan báo chí, hội nhà báo trong cả nước nhân kỷ niệm 100 năm ngày Báo chí cách mạng Việt Nam.
Tổ thông tin truyền thông trên tàu KN-290 trong chuyến hải trình đưa 100 nhà báo thăm quần đảo Trường Sa và Nhà giàn DK1
Ảnh: Bá Duy
Ngày đầu tiên của chuyến hải trình trôi qua êm ả, chúng tôi dần quen với cách sinh hoạt đầy kỷ luật trên tàu. Từ ăn uống, giờ giấc ngủ nghỉ đều được loa phát thanh trên tàu thông báo và các nhà báo đều tuân thủ răm rắp theo hiệu lệnh như những người lính thật thụ. Sang ngày thứ hai, khi những con sóng lớn đưa chúng tôi lắc lư trong giấc ngủ trưa chập chờn, tiếng loa thông báo vang lên: "Tổ thông tin tuyên truyền chuẩn bị họp gấp tại đài chỉ huy". Tôi choàng dậy, bước loạng choạng trên sàn tàu đong đưa, trong lòng trào dâng một cảm xúc khó tả. Đây là lần đầu tiên tôi được tham gia chuyến hải trình ra Trường Sa, và vinh dự hơn cả, được là thành viên của Tổ thông tin tuyên truyền trên tàu.
Tổ thông tin tuyên truyền được thành lập ngay khi đoàn khởi hành. Ban đầu chỉ có 8 thành viên nhưng anh Trần Tiến Duẩn, Tổng biên tập Báo điện tử VietnamPlus, người được giao nhiệm vụ điều phối hoạt động của tổ, đã đề nghị bổ sung thêm để thành 13 thành viên. "Tôi muốn bổ sung những nhân tố có thể tạo đột phá trong công tác thông tin tuyên truyền trên hải trình này", anh Duẩn giải thích.
Thành viên của tổ đến từ các cơ quan báo chí T.Ư và địa phương, cùng nghệ sĩ chèo từ Trung tâm Văn hóa nghệ thuật Thái Nguyên. Nhiệm vụ của chúng tôi là thực hiện 6 buổi phát sóng bản tin nội bộ vào 21 giờ hằng đêm nhằm thông tin về các hoạt động trong ngày của đoàn công tác, đồng thời mang lại động lực tinh thần cho 100 nhà báo cũng như những thành viên của tàu KN-290 trên chuyến hành trình 7 ngày.
Các buổi phát sóng được thực hiện qua thiết bị phát thanh trên tàu
Ảnh: Bá Duy
Ngay sau khi thành lập, tổ đã họp và phân công cụ thể. Chúng tôi chia thành các nhóm, mỗi ngày phát sóng do 3 người phụ trách với phân công rõ ràng: một người viết kịch bản, một người phỏng vấn và liên hệ với các nhân vật, một người trau chuốt lại kịch bản. Sau khi hoàn thiện nội dung, sẽ có buổi họp với Ban phụ trách của Tổ thông tin truyền thông để thống nhất trước khi phát sóng.
Thượng tá Phạm Quang Tiến, phóng viên Báo Hải Quân Việt Nam, với gần 50 chuyến công tác ra Trường Sa, chia sẻ rằng mỗi chuyến thăm Trường Sa và nhà giàn, anh đều là người phụ trách bản tin phát thanh nội bộ, nhưng chuyến đi lần này rất đặc biệt. Đây là lần đầu tiên có một tổ phát thanh đông đảo và chuyên nghiệp như thế này. Bản thân anh được hỗ trợ rất nhiều và học hỏi thêm kinh nghiệm từ các đồng nghiệp.
Mỗi bản tin thường có kết cấu gồm tóm tắt lịch trình ngày hôm đó, các chương trình văn nghệ như ca khúc, tiểu phẩm, đoạn chèo hay thơ ca. Đặc biệt, chúng tôi tổ chức những talkshow với sự tham gia của lãnh đạo đoàn như đại tá Đỗ Hồng Duyên, Phó chính ủy, Bộ Tư lệnh Vùng 2 Hải quân; nhà báo Lê Quốc Minh, Tổng biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam; cùng các nghệ sĩ, nhà văn, nhà thơ và cả chiến sĩ phục vụ trên tàu. "Chúng tôi muốn mỗi bản tin giống như một món ăn hằng ngày, có những gia vị khác nhau. Hôm nay mời nghệ sĩ chèo, ngày mai là tiểu phẩm, ngày kia lại là ca sĩ, nhà báo", anh Trần Tiến Duẩn so sánh. Cuối mỗi bản tin, chúng tôi thông báo lịch trình ngày hôm sau và những lưu ý cần thiết.
Làm báo với niềm tin và tự hào
Làm báo ở Trường Sa hoàn toàn khác với làm báo trên đất liền. Anh Nguyễn Văn Hải, phóng viên Đài tiếng nói Việt Nam, thừa nhận ban đầu cũng "ngỡ ngàng" trước điều kiện kỹ thuật quá đơn sơ so với môi trường chuyên nghiệp ở đài. "Không có mic chuyên nghiệp, không có bàn trộn âm thanh, hai MC phải thay nhau cầm một chiếc điện thoại có dây (thiết bị duy nhất dùng để phát thông báo trên tàu). Nếu có khách mời, phải sắp xếp để đảm bảo chất lượng âm thanh tốt nhất", anh kể.
Thượng tá Phạm Quang Tiến (người cầm điện thoại có dây), phóng viên Báo Hải Quân Việt Nam, thành viên của Tổ thông tin truyền thông, trong một buổi phát thanh nội bộ
Ảnh: Bá Duy
Theo thượng tá Phạm Quang Tiến, khó khăn lớn nhất là điều kiện thời tiết và trang thiết bị. Những chuyến trước, có những hôm gần như toàn tàu say sóng, chỉ còn lại lực lượng nam, muốn tìm giọng phát thanh viên nữ cũng không có, khiến chương trình và nội dung đôi khi nghèo nàn. Trên tàu không có sóng điện thoại, hoàn toàn không có internet, chúng tôi phải sử dụng phần ghi chú trên điện thoại để soạn nội dung, bàn bạc bổ sung cho nhau.
Do phải dùng thiết bị liên lạc của tàu đặt tại đài chỉ huy để phát sóng bản tin, các buổi phát sóng thường phải hoạt động trong ánh đèn "vừa đủ" để đảm bảo cho công tác lái tàu. Chị Nguyễn Tú Anh, biên tập viên Ban truyền hình đối ngoại Đài truyền hình Việt Nam, mô tả: "Thiết bị phát thanh chỉ vỏn vẹn là một chiếc điện thoại, ánh sáng yếu, không gian chật hẹp. Chúng tôi phải thay phiên nhau, đến lượt ai thì người đó đứng vào vị trí tác nghiệp. Mọi liên lạc nội bộ đều phải thông qua đài chỉ huy, gọi loa, hoặc đi từng phòng thông báo trực tiếp".
Nhưng chính những khó khăn đó lại tạo nên sức mạnh đoàn kết đặc biệt. Lênh đênh trên biển suốt một tuần, phương tiện hiệu quả nhất để thông tin, liên lạc chính là những chương trình phát thanh nội bộ. Chúng tôi nỗ lực để mỗi bản tin đều có màu sắc riêng, cách thể hiện đa dạng, phản ánh đầy đủ hoạt động của đoàn và tạo khí thế hào hứng cho hành trình ngày hôm sau.
Điều khiến tôi xúc động nhất là sự đón nhận nhiệt tình của toàn đoàn. Sáng hôm sau, rất nhiều người đến nói: "Hôm qua chương trình hay quá! Kịch bản tốt quá!" Thậm chí có lúc chúng tôi phải cắt ngắn nội dung vì có quá nhiều người muốn chia sẻ câu chuyện của mình về Trường Sa.
"Kinh nghiệm lớn nhất không phải kỹ thuật, mà là tình yêu quê hương đất nước và tấm lòng hướng về cán bộ chiến sĩ, người dân Trường Sa. Dù say sóng hay vất vả, thức khuya để trăn trở nội dung bản tin, cũng không thể so sánh với những đóng góp và hy sinh thầm lặng của các cán bộ chiến sĩ trên đảo và trên tàu", anh Nguyễn Văn Hải chia sẻ.
Suốt hành trình, tất cả 13 thành viên của Tổ thông tin tuyên truyền càng thêm thấm thía trách nhiệm của người làm báo. Chúng ta không chỉ là những người truyền tải thông tin mà còn là những người lính trên "mặt trận tuyên truyền", tuyên truyền về biển đảo Việt Nam giàu đẹp, vững mạnh, góp phần khẳng định chủ quyền thiêng liêng, phản bác những luận điệu xuyên tạc về Biển Đông. Quan trọng hơn, với trách nhiệm của người làm báo, chúng ta lan tỏa thông điệp kiên định: Việt Nam luôn vì hòa bình, vì phát triển. Trách nhiệm đó còn là hỗ trợ tuyên truyền để ngư dân yên tâm ra khơi, tuyên truyền về Hải quân nhân dân Việt Nam anh dũng kiên cường, ngày đêm bảo vệ chủ quyền biển đảo.
Mỗi khi tàu cập bến một hòn đảo, hay Nhà giàn DK1, tôi lại cảm nhận được một luồng sức mạnh mới, khí thế. Nhìn những cán bộ chiến sĩ hải quân kiên cường, những người dân sinh sống nơi đầu sóng ngọn gió, lòng tôi lại dậy lên niềm vinh dự, tự hào và biết ơn sâu sắc.
Khi tàu KN-290 quay về cảng Cát Lái, hành trang tôi mang về đất liền đầy ắp những kỷ niệm không bao giờ quên. Tinh thần "làm báo ở Trường Sa" sẽ theo tôi suốt sự nghiệp, như nguồn cảm hứng không bao giờ cạn. Khi làm báo với trách nhiệm và lòng tự hào dân tộc, với tình yêu biển đảo, gần như không có khó khăn nào không thể vượt qua!
