Dự thảo nghị định về kinh doanh xăng dầu đã qua nhiều lần lấy ý kiến, Bộ Công thương - cơ quan soạn thảo - đã có bản dự thảo thứ 6, tuy vậy, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu cho rằng, dự thảo vẫn chưa "thoát" được chiếc áo "vừa đá bóng vừa thổi còi" và trao quyền quá lớn cho doanh nghiệp đầu mối đang chiếm thị phần lớn.
Trong bản tổng hợp ý kiến các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu nhằm phản biện, góp ý cho dự thảo 6 nghị định về kinh doanh xăng dầu đảm bảo tính minh bạch và bình đẳng mới đây, các doanh nghiệp kinh doanh kiến nghị sửa đổi 5 nội dung bao gồm:
Thứ nhất, quy định mới cho phép công ty con của đầu mối, phân phối tham gia thị trường mà không cần giấy phép đủ điều kiện (quy định tại điều 12 dự thảo). Quy định này sẽ tạo ra đặc quyền, và có thể đẩy doanh nghiệp bán lẻ vào thế bị động, dễ bị loại khỏi hệ thống phân phối. Vì thế, doanh nghiệp đề nghị bãi bỏ hoàn toàn cơ chế miễn giấy phép đối với công ty con, yêu cầu doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu thuộc công ty con của các doanh nghiệp đầu mối phải đăng ký và được cấp giấy xác nhận như mọi doanh nghiệp độc lập; tuân thủ điều kiện kinh doanh bình đẳng theo đúng nguyên tắc thị trường.
Thứ 2, dự thảo nghị định quy định doanh nghiệp bán lẻ không được bán giá cao hơn giá mà đầu mối, phân phối công bố. Tuy nhiên, theo các doanh nghiệp, do không có cơ chế kiểm soát tính hợp lý của giá bán lẻ công bố nên dễ dẫn đến nguy cơ bị thao túng.
Các doanh nghiệp xăng dầu cho rằng, một số quy định tại dự thảo nghị định về kinh doanh xăng dầu không khuyến khích một thị trường cạnh tranh sòng phẳng, minh bạch
ẢNH: NHẬT THỊNH
Từ đó, các doanh nghiệp kiến nghị giá công bố phải được bóc tách rõ ràng chi phí, lợi nhuận từng khâu (đầu mối - phân phối - bán lẻ). Doanh nghiệp bán lẻ phải được tính đủ chi phí, có lợi nhuận hợp lý, để bảo đảm sống còn và tái đầu tư. Cấm hành vi chuyển giá, ép chiết khấu, gây thiệt hại cho hệ thống cửa hàng bán lẻ, gây ra đổ vỡ dây chuyền.
Thứ 3, tại điều 17 dự thảo nghị định quy định "Cửa hàng xăng dầu đã được thương nhân sử dụng để làm điều kiện cấp giấy xác nhận đủ điều kiện làm thương nhân bán lẻ xăng dầu thì không được cho thương nhân khác sử dụng để làm điều kiện cấp Giấy xác nhận đủ điều kiện làm thương nhân đầu mối, phân phối…”. Doanh nghiệp cho rằng, nội dung này có thể bị hiểu và vận dụng theo hướng là một cửa hàng xăng dầu đã đăng ký theo một hệ thống thì không ký được hợp đồng hoặc lấy hàng từ thương nhân phân phối/đầu mối khác. Như vậy là quay lại thời kỳ doanh nghiệp bán lẻ không thể lấy hàng từ nhiều nguồn, mâu thuẫn với chủ trương tạo thị trường cạnh tranh. Với nội dung này, doanh nghiệp bán lẻ đề nghị bỏ và chỉ nên quản lý bằng hợp đồng mua bán và chứng từ giao dịch thực tế và giữ nguyên đề xuất cho phép doanh nghiệp bán lẻ ký với nhiều nguồn mua hàng, nhưng phải chịu trách nhiệm toàn bộ về chất lượng tại thời điểm bán ra.
Thứ 4, về quy định giá bán, điều 19 của dự thảo quy định giá bán lẻ của thương nhân bán lẻ không cao hơn giá bán lẻ được phân phối, đầu mối công bố. Theo các doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu, nếu nhà cung cấp cố tình công bố giá bán lẻ thấp hơn chi phí thực tế mà doanh nghiệp bán lẻ phải gánh, thì doanh nghiệp không thể nâng giá để bù chi phí. Từ đó, dẫn đến lỗ liên tục, đáng nói quy định này sẽ khiến thị trường trở nên méo mó, một nhóm doanh nghiệp đầu mối vừa kiểm soát nguồn hàng vừa kiểm soát giá bán lẻ.
Do vậy, doanh nghiệp bán lẻ kiến nghị phải quy định rõ giá bán lẻ công bố chỉ có tính tham khảo; thương nhân bán lẻ có quyền điều chỉnh giá trong khung trần do nhà nước quy định. Cấm hành vi công bố giá bán lẻ dưới giá vốn nhằm triệt hạ đối thủ hoặc thao túng hệ thống.
Thứ 5, cần quy định rõ việc giao nhận xăng dầu trong nội địa phải được quy đổi về nhiệt độ chuẩn D15°C - tiêu chuẩn quốc tế đã được áp dụng tại khâu nhập khẩu và tổng kho - để bảo đảm công bằng, minh bạch trong phân phối. Hiện nay, thương nhân đầu mối được nhận hàng ở D15°C nhưng khi xuất cho thương nhân bán lẻ lại giao theo nhiệt độ thực tế (thường cao hơn), gây thiệt hại lớn và kéo dài cho doanh nghiệp bán lẻ do xăng dầu co lại khi nhập vào bồn ngầm tiếp xúc với môi trường mát hơn.
Tình trạng này không chỉ làm doanh nghiệp bán lẻ bị thiệt hại còn đẩy nguy cơ tuồn hàng thừa tích lũy tại các tổng kho, có thể gây thất thu thuế và tạo môi trường cạnh tranh bất bình đẳng. Từ đó, doanh nghiệp kiến nghị cần quy định thống nhất D15°C cho tất cả các khâu giao nhận, không phân biệt chủ thể.
