Nước máy thường chứa clo, kim loại nặng, có thể bào mòn gan, thận và hệ tiêu hóa mà người dùng không hề hay biết.
Nhiều hệ lụy khi uống nước máy chưa qua xử lý đạt chuẩn
Thạc sĩ - bác sĩ Võ Thị Tố Hi, Trưởng khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Gia An 115 (TP.HCM), cho biết, nước máy tại các đô thị lớn như TP.HCM thường được xử lý đạt Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt (QCVN 01:2021/BYT). Tuy nhiên, quy chuẩn này chỉ đảm bảo cho mục đích sử dụng sinh hoạt thông thường, không phải để uống trực tiếp.
Uống nước sạch và đúng cách rất quan trọng với sức khỏe
Ảnh minh họa: AI
Thực tế, dù nước đầu nguồn được xử lý đúng quy trình, nhưng khi đi qua hệ thống ống dẫn cũ, bể chứa hoặc vòi rửa, nước có thể bị tái nhiễm vi sinh vật như E. coli, Giardia, hoặc nhiễm kim loại nặng như chì, đồng, kẽm. Ngoài ra, clo dư được sử dụng để khử khuẩn có thể phản ứng với các chất hữu cơ trong nước tạo ra trihalomethane (THMs) như chloroform - nếu tích tụ lâu dài, có thể ảnh hưởng đến gan, thận và tăng nguy cơ rối loạn nội tiết.
Theo bác sĩ Tố Hi, về ngắn hạn, tiêu thụ nước máy không qua xử lý đạt chuẩn có thể gây đau bụng, nôn, tiêu chảy. Clo dư có thể kích ứng niêm mạc ruột, làm giảm hoạt động của enzym tiêu hóa, gây khó hấp thu đạm và tinh bột.
Về lâu dài dễ dẫn đến viêm ruột mạn tính, mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, giảm hấp thu vi chất (sắt, kẽm, vitamin B12). Kim loại nặng như chì, asen có thể tích lũy, gây thiếu máu, rối loạn chuyển hóa xương, sỏi thận hoặc thậm chí là tổn thương thần kinh.
Đặc biệt, một số đối tượng dễ bị tổn thương gồm:
- Trẻ em: Dễ mất nước, rối loạn điện giải, giảm hấp thu sắt và kẽm.
- Phụ nữ mang thai: Nước có nitrat hoặc kim loại nặng có thể cản trở hấp thu folate, tăng nguy cơ dị tật thai nhi.
- Người cao tuổi: Giảm chức năng thận, dễ bị mất nước, suy giảm điện giải, hoặc tích lũy độc chất lâu ngày.
Chú ý bình chứa nước
Bác sĩ Tố Hi nhấn mạnh, bình nhựa tái sử dụng, đặc biệt là loại PET hoặc PP, nếu chỉ rửa thủ công mà không khử trùng kỹ bằng nhiệt độ cao (>70°C) hoặc tia UV, rất dễ tích tụ màng sinh học (biofilm) - môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển như E. coli, Pseudomonas.
Ngoài ra, khi bình nhựa bị phơi nắng hoặc tiếp xúc với nước nóng, các hợp chất như bisphenol A (BPA), phthalate hoặc antimony có thể được giải phóng, gây rối loạn nội tiết, tổn thương gan, thận hoặc ảnh hưởng khả năng sinh sản. Clo dư trong nước cũng có thể phản ứng với nhựa tạo ra chloroform, một hợp chất độc hại nếu tích tụ lâu dài.
Vì vậy, người dân nên dùng bình thủy tinh hoặc bình nhựa đạt chuẩn an toàn thực phẩm (PET1, PC), tránh tái sử dụng quá nhiều lần và thay mới định kỳ theo khuyến cáo của nhà sản xuất.
Để đảm bảo an toàn mà vẫn giữ được các khoáng chất tự nhiên, bác sĩ khuyên người dân có thể áp dụng một số biện pháp sau:
Nên đun nước sôi ít nhất 1-2 phút để diệt khuẩn, sau đó để nguội tự nhiên
Ảnh: AI
Đun sôi và để nguội đúng cách: Đun nước sôi ít nhất 1-2 phút để diệt khuẩn, sau đó để nguội tự nhiên. Không nên để quá 24 giờ vì có thể tái nhiễm khuẩn từ môi trường.
Dùng thiết bị lọc nước đạt chuẩn: Nên chọn loại có lõi than hoạt tính hoặc gốm sứ, giúp loại bỏ clo và kim loại nặng nhưng vẫn giữ khoáng chất như canxi, magie. Với nguồn nước có TDS cao (>500 ppm), nên dùng máy lọc RO hoặc Nano có lõi bổ sung khoáng để duy trì cân bằng điện giải và hỗ trợ sức khỏe xương, miễn dịch.
Bảo trì định kỳ: Thay lõi lọc mỗi 3-6 tháng tùy chất lượng nước; vệ sinh bình chứa và đường ống lọc để tránh tái nhiễm khuẩn.
Kiểm định nước định kỳ: Người dân có thể mang mẫu nước đến Trung tâm y tế dự phòng hoặc Viện Pasteur để xét nghiệm clo dư, E. coli và kim loại nặng mỗi 6-12 tháng.
“Nếu có biểu hiện rối loạn tiêu hóa kéo dài, mệt mỏi hoặc nghi ngờ nhiễm độc nước, nên đi khám tại các chuyên khoa dinh dưỡng hoặc tiêu hóa để được đánh giá và hướng dẫn cụ thể”, bác sĩ Tố Hi khuyên.
