Doanh nghiệp thiệt hại nặng nề vì hàng giả

Hàng nhái, hàng giả tàn phá thị trường

Phát biểu khai mạc tọa đàm, nhà báo Lâm Hiếu Dũng - Phó tổng biên tập Báo Thanh Niên - chia sẻ: Mỗi người dân đang sống trong những ngày cực kỳ hoang mang, tột độ lo lắng khi tháng cao điểm truy quét hàng nhái, giả, lậu, kém chất lượng càng đi vào giai đoạn cuối càng gây chấn động xã hội với thực trạng kinh hoàng. Cuộc sống và sức khỏe của mọi người đang bị bủa vây bởi các loại hàng hóa bẩn. Tuy vậy, còn một đối tượng đóng vai trò cực kỳ quan trọng mà chưa được lên tiếng trong chiến dịch triệt phá hàng giả lần này. 

Đó chính là các doanh nghiệp (DN) làm ăn chân chính, đối tượng bị thiệt hại lớn nhất - cả về vật chất và uy tín thương hiệu. Bởi sản phẩm, dịch vụ là đứa con tinh thần, là cả sự nghiệp mà DN dày công nghiên cứu, đầu tư thời gian, công sức, tiền bạc. Thế nhưng, cứ đưa ra thị trường là bị làm giả, nhái, gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng, khiến họ quay lưng với hàng thật khi sử dụng thấy chất lượng kém.

"Chúng ta mở cửa hội nhập để người tiêu dùng có thêm nhiều lựa chọn nhưng hàng lậu, gian lận thương mại đang khiến hàng chính hãng, hàng nhập khẩu chính ngạch tổn hại nặng nề. Tôi biết có nhiều DN "kháng chiến trường kỳ" với hàng nhái, giả thương hiệu của mình nhưng bế tắc; khát vọng biến VN thành trung tâm mua sắm của khu vực của nhiều DN tâm huyết đang bị chậm lại bởi hàng gian lận thương mại… Chúng tôi muốn khởi lên phần chìm của tảng băng để cơ quan quản lý, người dân nhìn rõ những thiệt hại nghiêm trọng, nặng nề của hàng nhái, hàng giả, hàng lậu, hàng kém chất lượng tới toàn xã hội, tới cộng đồng DN, tới uy tín thương hiệu quốc gia", nhà báo Lâm Hiếu Dũng gợi mở.

ẢNH: Vân Anh

Tâm đắc với chủ đề của tọa đàm, ông Phan Minh Thông, Chủ tịch HĐQT Phúc Sinh Group (chủ thương hiệu K-Coffee), nhận xét động thái quyết liệt chống hàng giả, hàng kém chất lượng của cơ quan chức năng thời gian qua khiến các DN rất vui mừng, bởi tình trạng hàng giả, hàng nhái lưu hành công khai trên thị trường đã diễn ra quá lâu. Trong đó, cà phê có thể coi là mặt hàng bị làm giả nhiều nhất từ trước đến nay. Cà phê trộn hương liệu, cà phê chế biến từ hóa chất và các chất phụ gia đã làm sai lệch thị trường. 

Trong quá trình đưa Phúc Sinh xuất khẩu cà phê đến hơn 100 thị trường trên thế giới, ông Phan Minh Thông từng đối mặt với những tình huống rất khó giải thích khi có khách hàng nước ngoài đùa rằng VN xuất khẩu cà phê khắp nơi nhưng ngay tại VN lại không có cà phê thật để uống. Câu nói tưởng đùa nhưng lại là động lực thúc đẩy khiến người đứng đầu Phúc Sinh quyết định quay về thị trường nội địa sản xuất cà phê phục vụ người tiêu dùng trong nước. 

Dù vẫn xuất khẩu đến 98% và chỉ dành 2% cho thị trường nội địa nhưng ông Thông thừa nhận công ty gặp vô vàn thách thức khi sản xuất cà phê nguyên chất lại không được thị trường ủng hộ do mọi người đã quen uống cà phê trộn nhiều loại hương liệu, hương vị khác nhau như pha bắp… Cùng với đó, giá cà phê rang xay tại nhà máy khoảng 235.000 đồng/kg nhưng trên thị trường vẫn đầy sản phẩm chỉ bán 130.000 đồng, 150.000 đồng.

"Đây là sự cạnh tranh không công bằng với chúng tôi nhưng công ty vẫn kiên định với việc sản xuất cà phê nguyên chất. Thực tế, nếu chỉ để kiếm tiền thì chúng tôi làm xuất khẩu rất dễ dàng. Tuy nhiên, tôi vẫn tin rằng ngày này sẽ đến, cuộc chiến chống hàng giả, hàng kém chất lượng sẽ đến lúc quyết liệt, để chúng tôi và những DN sản xuất hàng thật, hàng nguyên chất yên tâm hoạt động, phục vụ cho người dân trong nước", ông Phan Minh Thông nói.

ẢNH: Độc Lập

Cũng là đơn vị thấu hiểu sâu sắc nhất mức độ tàn phá nghiêm trọng của hàng giả, hàng kém chất lượng, ông Nguyễn Thuận Đạt - Giám đốc điều hành Công ty Thời trang và mỹ phẩm Duy Anh (DAFC - thương hiệu thuộc Tập đoàn IPPG do tỉ phú Johnathan Hạnh Nguyễn sáng lập) - chia sẻ: Các thương hiệu xa xỉ đã và đang bị làm giả nghiêm trọng, xâm nhập công khai vào thị trường. Trên các nền tảng thương mại điện tử, mạng xã hội, người tiêu dùng dễ dàng thấy hàng nhái những thương hiệu xa xỉ được rao bán với giá chỉ bằng 10 - 30% giá trị thật. Điều này khiến các DN kinh doanh hàng chính hãng thất thu ít nhất 15 - 20%. 

Chưa kể, DN còn chịu gánh nặng chi phí khổng lồ cho việc bảo vệ thương hiệu, bao gồm: thuê luật sư, truyền thông cảnh báo người tiêu dùng, kiểm tra thị trường và huấn luyện nhân viên phát hiện hàng giả... Bên cạnh đó, ngành xa xỉ phẩm còn phải "chiến đấu" với hàng gian - hay còn được biết đến là hàng xách tay. Hàng xách tay, không chứng từ, không nộp thuế đang được hợp thức hóa một cách ngầm, gây cạnh tranh không lành mạnh và thất thu thuế lớn đối với nhà nước, thậm chí còn đe dọa sức khỏe người tiêu dùng do không đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng và an toàn.

"Hàng giả, hàng gian, hàng nhái không chỉ tàn phá thị trường, gây thiệt hại nghiêm trọng cho hoạt động của các DN kinh doanh chân chính, mà còn là mối đe dọa đến uy tín quốc gia. Theo báo cáo Notorious Markets 2024 của Văn phòng đại diện Thương mại Mỹ (USTR), VN tiếp tục nằm trong danh sách các quốc gia có thị trường hàng giả nổi cộm, làm giảm mạnh độ tín nhiệm trong mắt nhà đầu tư nước ngoài. 

Đặc biệt, khi làm việc với các thương hiệu quốc tế như Rolex, Cartier, Franck Muller, Burberry, Nike..., họ đã trực tiếp phản ánh với chúng tôi về tình trạng hàng giả xuất hiện ngày càng nhiều tại VN, đe dọa đến quyết định đầu tư lâu dài của các thương hiệu này. Quan trọng hơn, người tiêu dùng trong nước dần dà mất lòng tin vào hệ thống bán lẻ chính hãng, gây tổn hại lâu dài đến cả ngành hàng", ông Nguyễn Thuận Đạt bức xúc.

ẢNH: Độc Lập

Vì sao hàng giả, hàng nhái dẹp mãi không được?

Ông Huỳnh Đức Trọng, Giám đốc Công ty Yến sào Khánh Hòa - chi nhánh TP.HCM, kể: Sản phẩm công ty khi ra thị trường thời gian đầu không có hàng giả nhưng khi "miếng bánh ăn được" thì bắt đầu xuất hiện hàng nhái, giả đủ kiểu. Công ty phải chật vật tốn kém rất nhiều cho chi phí kiện tụng bởi DN làm hàng nhái cứ bị kiện nhãn này thì lấy nhãn khác nhái tiếp. Hiện trên thị trường có tới hơn 100 nhãn yến sào Khánh Hòa, có người bị lừa mua hàng nhái, giả nhưng cũng có không ít trường hợp chủ động mua hàng nhái giả.

Câu chuyện của ông Trọng khiến hàng trăm người tham dự tọa đàm choáng váng khi biết rằng với mặt hàng yến sào giả, người mua không ăn còn người ăn không mua. "Vì họ mua yến sào giả, giá rẻ để đi tặng, còn bản thân dùng thì không mua sản phẩm đó. Khi chúng tôi khảo sát trong bệnh viện, người bệnh đã bệnh nhưng lại dùng phải sản phẩm giả. Đây là vấn đề rất tệ hại, cho thấy hàng gian, hàng nhái ảnh hưởng đến người tiêu dùng rất lớn", vị này bức xúc.

Đó cũng là tâm trạng của bà Trần Thị Hồng Nhung - Giám đốc phát triển Công ty CP Đầu tư Thế giới sữa (thegioisua.com) trong bối cảnh cuộc chiến sữa giả "nóng hầm hập" suốt 2 tháng qua. Sữa là hàng hóa đặc biệt, là nguồn dinh dưỡng chủ yếu cho trẻ em nên sự nguy hại từ sữa giả, sữa kém chất lượng không thể đo đếm được.

ẢNH: Độc Lập

"Thế nhưng, không ít bố mẹ mua hàng vì ham giá rẻ, có tâm lý sính hàng xách tay hoặc thậm chí chỉ vì ham quà tặng mà mua phải hàng nhái, giả, chất lượng kém. Có những sản phẩm giá không rẻ nhưng thường tặng kèm quà rất hấp dẫn. Đơn cử như mua 5 lon sữa cho bé, tặng mẹ 1 nồi cơm điện. Mẹ mua sữa chỉ vì thích nồi cơm điện. Đó là lý do sữa giả, sữa kém chất lượng tồn tại được lâu và có được nhóm khách hàng không nhỏ", bà Nhung nêu. Trước thực trạng này, DN phải chủ động lên phương án bảo vệ khách hàng. "Chúng tôi xác định giúp khách hàng trở thành người tiêu dùng thông thái là yếu tố quyết định sản phẩm giả, kém chất lượng có thể tồn tại được hay không", Giám đốc phát triển Công ty CP Đầu tư Thế giới sữa giải thích.

PGS-TS Phạm Khánh Phong Lan, Đại biểu Quốc hội, Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM, cũng thừa nhận trong một chừng mực nào đó, chống hàng gian, hàng giả là cuộc chiến không cân sức. Lực lượng thực thi pháp luật hiện còn quá mỏng, không thể "bao sân" kiểm soát được hết. Ví dụ, toàn bộ lực lượng thanh tra thuộc cơ quan quản lý thực phẩm cả địa bàn rộng như Bình Dương mà chỉ có 12 người, thực tế chỉ có 9 người. Trong khi cơ quan thực thi pháp luật vẫn còn yếu thì về phía người tiêu dùng lại có tâm lý thích rẻ, cứ thấy rẻ là mua. Mặt khác, quy định pháp luật vẫn chưa mạnh. Ở các nước khi xử phạt một vụ hàng giả thì DN phải đền bù bằng tài sản rất lớn, còn ở VN nếu bị phát hiện xử phạt thì bỏ hàng, lập DN mới và lại tiếp tục làm bậy.

Chung tay triệt tiêu hàng giả, hàng kém chất lượng

Ông Nguyễn Tiến Đạt , Phó chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường TP.HCM, chia sẻ những khó khăn của cơ quan quản lý Nhà nước trong cuộc chiến với hàng nhái, giả. Khi kiểm tra một khu tập trung mua bán, cơ quan chức năng đến kiểm tra thường công khai. Nhưng cũng vì thế, rất dễ để các đối tượng tìm cách tẩu tán, báo tin cho nhau. Vì thế, câu chuyện xử lý hàng gian, hàng giả, hàng nhái đối với thực phẩm chức năng, sữa hay những sản phẩm liên quan đến sức khỏe… là câu chuyện nhiều kỳ. Và trong cuộc chiến này, không chỉ là trách nhiệm của riêng ai mà cần sự đồng thuận từ các cơ quan chức năng, DN và cả người tiêu dùng.

"Một mình cơ quan chức năng trong cuộc chiến chống hàng giả, hàng gian không thể nào thực hiện tốt mà cần sự chung tay của DN, người tiêu dùng. Trong đó, người tiêu dùng đừng thỏa hiệp, hài lòng với hàng giả, hàng nhái. Hãy là người tiêu dùng thông thái, đồng hành cùng DN", ông Nguyễn Tiến Đạt nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Ngọc Dũng, Chủ tịch Hiệp hội Thương mại điện tử VN, thừa nhận trong một thời gian dài, xung quanh chúng ta "đều là hàng giả". Đến mức, khi Bộ Công thương kiểm tra các sàn thương mại điện tử, các chủ tịch, giám đốc sàn nói thẳng rằng nếu kiểm tra gắt gao quá thì sàn chỉ còn 2%. Như vậy nghĩa là hầu như ai cũng đi bán hàng giả, hàng kém chất lượng. Thế nhưng, ông Dũng cũng động viên các DN rằng hiện nay nếu muốn triệt phá cũng rất dễ bởi đã có lực lượng công an tham gia. Chính bản thân A05, Bộ Công an là đơn vị kiểm soát, chống tội phạm công nghệ cao, khi phát hiện các đơn vị vi phạm sẽ xử lý ngay. 

Song song đó, để ngăn chặn triệt để hàng giả, hàng kém chất lượng, cần có những hoạt động truyền thông, các buổi tọa đàm như Báo Thanh Niên tổ chức. Từ đó để người tiêu dùng có ý thức khi gặp đồ giả sẽ đi tố cáo. Họ cũng cần được chỉ rõ khi gặp trường hợp như vậy thì báo cho ai, cơ quan, tổ chức nào, cách thức để gửi thông tin...

Đồng quan điểm, bà Võ Thị Bích Thủy, Quản lý kinh doanh Hệ thống bán lẻ Saigon Co.op, cho biết ngoài việc DN làm "chốt chặn", giám sát hàng hóa đầu vào thì cũng luôn phối hợp với các cơ quan, báo đài... để tuyên truyền đến người tiêu dùng, nhà sản xuất nhiều hơn.

"Chúng ta xây thực phẩm sạch, chống thực phẩm bẩn. Muốn vậy, chúng ta nên tuyên truyền, giới thiệu, ủng hộ những đơn vị, DN làm tốt. Để làm sao những cái tốt đó lấn át cái bẩn, kém chất lượng. Quan trọng là người tiêu dùng nhận thấy hàng hóa sản xuất trong nước vẫn đang có nhiều DN làm tốt, được người tiêu dùng ủng hộ. Đó là điều chúng tôi mong muốn, hướng đến", bà Thủy chia sẻ và thông tin thêm, trong năm nay 2025, Saigon Co.op kết hợp các nhà cung cấp xây dựng các vùng nguyên liệu sản xuất cung ứng hàng hóa, nhà phân phối sẵn sàng bao tiêu để nhà sản xuất có đủ nguồn tài chính, cơ sở sản xuất thực phẩm sạch và tốt hơn.