Nhà thuốc ở Việt Nam quá nhiều, cạnh tranh lẫn nhau. Người dân thì lại mua thuốc theo sự tiện lợi và dễ dãi
ẢNH: ĐỘC LẬP
Vì lợi nhuận, thuốc giả vẫn vào được nhà thuốc
"Qua những gì chúng tôi phân tích, tình hình thuốc giả tại Việt Nam không nằm ngoài vấn nạn chung của cả thế giới. Tuy nhiên, thực trạng ở Việt Nam có những vấn đề khác biệt hơn. Có lẽ, tỷ lệ phát hiện thuốc giả hàng năm mà Bộ Y tế công bố chưa phản ảnh đúng thực tế hiện nay. Thuốc là một mặt hàng rất đặc biệt, ở các nước quản lý rất chặt chẽ, muốn mua được phải có đơn của bệnh viện hay bác sĩ, dù có trả tiền gấp 10 lần cũng không thể nào tùy tiện mua được. Tuy nhiên, nhà thuốc ở Việt Nam quá nhiều, cạnh tranh lẫn nhau. Người dân lại mua thuốc theo sự tiện lợi và dễ dãi. Chúng ta vẫn có quy định phải bán thuốc theo đơn, theo toa chỉ định, nhưng vì doanh thu, vì lợi nhuận, có không ít nhà thuốc đã làm bậy, làm ẩu và coi thường các quy định. Vì vậy, thực tế hiện nay là vẫn có thuốc giả, thuốc kém chất lượng trà trộn, len lỏi vào các nhà thuốc", bà Lan chia sẻ.
Dù vậy theo bà Lan, chúng ta vẫn còn yên tâm rằng mặt hàng thuốc đang chịu nhiều ràng buộc, nhiều sự kiểm soát chặt hơn các mặt hàng khác. "Còn tình hình hàng gian hàng giả hiện nay đang là vấn đề nghiêm trọng, hậu quả ai cũng thấy. Câu hỏi đặt ra là lỗi tại ai và vì sao thanh thanh tra kiểm tra nhiều nhưng phát hiện lại khó khăn? Bởi vì trước đây, công cụ máy móc để làm giả rất hiếm, rất khó. Nhưng bây giờ có tiền là mua được hết, phương tiện công cụ dễ dàng nên việc làm giả trở nên đơn giản, rầm rộ hơn trước", bà Lan đặt vấn đề.
Vì sao thanh tra nhiều nhưng phát hiện lại khó khăn?
Viêc phòng chống hàng gian, hàng giả là trách nhiệm của các cơ quan chức năng, của các doanh nghiệp và chính trách nhiệm của chính người tiêu dùng
ẢNH: ĐỘC LẬP
Bà Phạm Khánh Phong Lan thừa nhận, trong một chừng mực nào đó, việc chống hàng gian hàng giả là cuộc chiến không cân sức. Về phía người tiêu dùng, nếu những sản phẩm hàng giả liên quan đến sức khỏe, ăn uống thì rất phẫn nộ khi phát hiện ra thực phẩm bẩn hay mua phải sửa giả, thuốc giả. Nhưng đối với các sản phẩm chưa thiết yếu khác thì ý thức của người tiêu dùng lại chưa quyết liệt, thậm chí vẫn sử dụng.
"Những năm gần đây, lực lượng công an phát hiện rất nhiều vụ việc hàng giả. Đơn giản vì công an mới có thể khám nhà được, còn chúng tôi không khám được. Nghe thanh tra, hay quản lý thị trường oai phong, nhưng để hoàn tất thanh tra kiểm tra thì thủ tục rất rắc rối, chốt được biên bản xử phạt không phải đơn giản, chưa kể sau đó còn bị khiếu nại, phản đối…".
Bà Lan kể lại vụ việc cụ thể: "Cách đây 7 năm, chúng tôi bắt được 20 tấn thịt heo bốc mùi hôi thối trong một kho hàng, theo quy định thì phải tịch thu tiêu hủy nhưng chủ hàng không đồng ý, và họ có thời gian 3 ngày để bổ sung các chứng từ giấy tờ để chứng minh nguồn gốc. Để ngăn chặn việc tẩu tán, chúng tôi phải huy động nhân lực để chuyển toàn bộ 20 tấn thịt heo có dấu hiệu hư thối đó sang một kho hàng khác, và lấy mẫu đi kiểm nghiệm. Nhưng khi có kết quả kiểm nghiệm, chủ hàng trốn mất tiêu. Chúng tôi phải lưu kho chơ chủ tịch UBND huyện ra quyết định tiêu hủy mất 7 ngày. Có quyết định rồi lại phải đấu thầu để tiêu hủy và phải chịu toàn bộ chi phí tiêu hủy hàng cưỡng chế. Sau vụ này chúng tôi muốn phá sản luôn".
Để triệt tận gốc hàng giả, hàng kém chất lượng, nữ Đại biểu Quốc hội cho rằng cần nâng cao ý thức cộng đồng, nâng cao thu nhập của người dân và hoàn thiện các tổ chức bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
ẢNH: ĐỘC LẬP
Giải thích nguyên nhân vì sao cuộc chiến chống hàng giả là trận chiến "không cân sức", Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM chia sẻ: "Lực lượng thực thi pháp luật hiện nay còn quá mỏng, không thể "bao sân" kiểm soát được hết. Đơn cử chúng tôi mới làm việc với cơ quan quản lý thực phẩm tại Bình Dương, toàn bộ lực lượng thanh tra chỉ có 12 người, thực tế chỉ có 9 người, làm sao quản lý một địa bàn rộng lớn có nhiều khu công nghiệp, khu dân cư như Bình Dương? Trong thời gian tới, nếu luật thanh tra mới có hiệu lực, phải làm sao cho lực lượng chấp pháp mạnh hơn, đầy đủ hơn. Nhưng tôi nhấn mạnh rằng, thanh tra kiểm tra chỉ là phần ngọn, không thể đủ sức nếu người dân chưa nâng cao ý thức, hay các đơn vị phân phối vẫn còn vì, lợi nhuận, vì chiết khấu ăn chia với nhau, bắt tay mua bán kiếm lợi".
Bà Lan cũng nói thẳng: Chúng ta còn đang chống hàng gian hàng giả bằng khẩu hiệu bởi phía cơ quan thực thi pháp luật vẫn còn yếu, về phía người tiêu dùng thì lại có tâm lý thích rẻ, cứ thấy rẻ là mua. Về phía các doanh nghiệp vi phạm, ở các nước khi xử phạt một vụ hàng giả thì doanh nghiệp phải đền bù bằng tài sản rất lớn, còn ở Việt Nam nếu bị phát hiện xử phạt thì bỏ hàng, lập ra doanh nghiệp mới và lại tiếp tục làm bậy.
"Khi kinh tế và thu nhập của người dân dần được nâng lên, thì sự lựa chọn của người dân cũng ngày càng nâng cao hơn. Người tiêu dùng phải nhận thức rằng, thực phẩm an toàn phải có nhiều chi phí quản lý, chắc chắn không thể có giá rẻ. Đúng là hệ thống thanh tra kiểm tra của chúng ta hiện nay thực chất vẫn còn lỏng lẻo nhưng bên cạnh đó nhiều người vẫn còn chưa trân trọng sức khỏe của mình, mua thuốc một cách tùy tiện và không theo quy định. Người tiêu dùng cần phải khó tính hơn và trang bị nhiều kỹ năng nhiều hơn để bảo vệ quyền lợi của mình. Nói như vậy không phải để chối bỏ trách nhiệm của mình. Cơ quan chức năng có một phần "lực bất tòng tâm", đó là những thực tế hiện nay, nhưng chúng tôi sẽ tiếp tục nỗ lực để thực thi, thực hiện hết trách nhiệm mà Nhà nước giao phó", bà Lan chia sẻ.
