Đây là trường hợp đầu tiên được công bố trên một tạp chí khoa học có phản biện.
Thành công trên được xem là bước tiến mới trong lĩnh vực dị ghép - sử dụng nội tạng động vật cho người. Trước đó, các nhà khoa học đã thử nghiệm ghép tim và thận lợn chỉnh sửa gene vào người, cũng như cấy gan lợn cho bệnh nhân chết não. Gan được xem là cơ quan khó ghép do có kích thước lớn, đảm nhận nhiều chức năng như lọc độc tố, xử lý dinh dưỡng, sản xuất mật và điều hòa đường huyết.
Tiến sĩ Beicheng Sun, Chủ tịch Bệnh viện Liên kết số Một - Đại học Y An Huy, cho biết: “Trước đây, người ta cho rằng gan quá phức tạp để cấy ghép so với tim hay thận. Nhưng sau nghiên cứu này, tôi tin rằng quan điểm đó sẽ thay đổi".
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Gan học hôm 10/10 cho thấy việc ghép gan lợn vào người có thể trở thành “giải pháp cầu nối” giúp người mắc bệnh gan nghiêm trọng sống đủ lâu để gan tự phục hồi hoặc chờ có người hiến tặng.
Bệnh nhân trong nghiên cứu được chẩn đoán xơ gan do viêm gan B và có một khối u lớn ở thùy phải gan. Nỗ lực thu nhỏ khối u bằng hóa trị thất bại và phần gan còn lại quá nhỏ để duy trì chức năng sống nếu cắt bỏ khối u. Khi khối u có nguy cơ vỡ và không có người thân nào phù hợp để hiến gan, các bác sĩ đề xuất ghép gan lợn chỉnh sửa gene như lựa chọn cuối cùng. Bệnh nhân và con gái đã đồng ý tham gia.
Ca phẫu thuật được tiến hành tháng 5/2024 tại Bệnh viện Đại học Y An Huy. Gan được lấy từ một con lợn 11 tháng tuổi có 10 chỉnh sửa gene để giảm nguy cơ nhiễm trùng và đào thải. Sau khi loại bỏ khối u, các bác sĩ ghép gan lợn vào phần gan còn lại của bệnh nhân.
Ngay sau phẫu thuật, gan lợn chuyển sang màu đỏ, tiết mật bình thường, các chỉ số chức năng cải thiện đáng kể. Trong 10 ngày đầu, không có dấu hiệu đào thải cấp tính, phần gan còn lại của bệnh nhân hoạt động tốt hơn trước mổ. Siêu âm cho thấy dòng máu qua các mạch gan hoạt động ổn định.
Tuy nhiên, đến ngày 25, tim bệnh nhân bắt đầu chịu áp lực. Các xét nghiệm ngày 28 và 33 ghi nhận phản ứng viêm liên quan đến ca ghép, buộc bác sĩ điều chỉnh thuốc ức chế miễn dịch. Gan ghép dần hoạt động kém đi, cho thấy bệnh nhân có thể mắc hội chứng vi huyết khối do dị ghép, khiến các cục máu đông nhỏ làm tổn thương mạch máu.
Đến ngày 37, bệnh nhân tụt huyết áp, nhịp tim tăng nhanh và có lúc hôn mê. Khi đó, gan thật của ông đã hồi phục đủ để duy trì sự sống, nên các bác sĩ quyết định loại bỏ gan lợn vào ngày 38. Sau đó, gan của ông tiếp tục hoạt động bình thường.
Ngày 135, bệnh nhân bị xuất huyết tiêu hóa và qua đời do biến chứng chảy máu sau 171 ngày kể từ ca phẫu thuật.
Các nhà khoa học cho rằng kết quả này mang lại hiểu biết quan trọng về tính khả thi và giới hạn của cấy ghép gan lợn cho người. Họ viết: “Ghép gan lợn có thể cung cấp sự hỗ trợ tạm thời trong khi vẫn duy trì một phần gan tự nhiên, khẳng định tiềm năng ứng dụng lâm sàng như một chiến lược cầu nối”.
