Chỉ cần nhìn vào mắt, bác sĩ có thể quan sát trực tiếp các mạch máu, dây thần kinh và mô liên kết mà không cần các thủ thuật xâm lấn. Nhiều bệnh lý nghiêm trọng, bao gồm tiểu đường, huyết áp cao, bệnh tim và rối loạn tự miễn, thường biểu hiện các dấu hiệu sớm ở mắt trước khi các triệu chứng khác xuất hiện.
Phát hiện sớm thông qua khám mắt định kỳ không chỉ giúp bảo tồn thị lực mà còn có thể xác định các nguy cơ tiềm ẩn, hướng dẫn điều trị kịp thời và ngăn ngừa biến chứng.
1. Phình động mạch
Phình động mạch là tình trạng phình hoặc yếu đi ở thành mạch máu. Mặc dù phình động mạch có thể hình thành ở nhiều bộ phận khác nhau của cơ thể, nhưng những trường hợp phình động mạch ảnh hưởng đến não hoặc các động mạch chính thường biểu hiện sớm ở mắt.
Những thay đổi về thị lực, chẳng hạn như mờ mắt đột ngột hoặc đau đầu một bên, có thể là dấu hiệu của áp lực lên dây thần kinh thị giác. Việc phát hiện sớm phình động mạch thông qua khám mắt có thể cứu sống bệnh nhân, vì phình động mạch vỡ có thể gây tổn thương thần kinh nghiêm trọng hoặc tử vong.
2. Phát hiện khối u não qua mắt
Khối u não có thể làm tăng áp lực nội sọ, thường biểu hiện ở mắt. Sưng dây thần kinh thị giác, thay đổi kích thước đồng tử và mất thị lực ngoại vi là những dấu hiệu chính. Bác sĩ nhãn khoa có thể phát hiện những thay đổi tinh tế này, từ đó đề xuất các xét nghiệm thần kinh chuyên sâu hơn và can thiệp sớm. Những thay đổi về thị lực do khối u não đôi khi là triệu chứng đầu tiên dễ nhận thấy, do đó việc khám mắt định kỳ là vô cùng quan trọng.
3. Khám mắt phát hiện ung thư
Khám mắt có thể phát hiện cả ung thư nội và ngoại. Ung thư da như ung thư biểu mô tế bào đáy, ung thư biểu mô tế bào vảy hoặc u hắc tố có thể xuất hiện trên mí mắt hoặc bề mặt nhãn cầu. Ung thư nội tạng, bao gồm bệnh bạch cầu và u lympho, có thể ảnh hưởng đến các mô mắt. Ngoài ra, các khối u từ các vị trí xa, chẳng hạn như vú, có thể di căn đến mắt. Việc phát hiện sớm các loại ung thư này thông qua khám mắt có thể cải thiện đáng kể kết quả điều trị.
4. Bệnh tiểu đường và võng mạc tiểu đường
Bệnh tiểu đường có thể gây tổn thương võng mạc, dẫn đến bệnh võng mạc tiểu đường. Các mạch máu nhỏ có thể rò rỉ dịch hoặc máu, tạo thành các mảng vàng trong mắt. Những dấu hiệu này thường xuất hiện trước khi được chẩn đoán tiểu đường. Việc phát hiện sớm những thay đổi ở võng mạc giúp bệnh nhân kiểm soát lượng đường trong máu và ngăn ngừa mất thị lực nghiêm trọng.
5. Tiết lộ sớm của các vấn đề tim mạch
Sử dụng các công cụ hình ảnh tiên tiến như chụp cắt lớp quang học, bác sĩ nhãn khoa có thể phát hiện tổn thương vi mạch do các cơn đột quỵ mắt gây ra. Những thay đổi tinh tế này ở võng mạc thường liên quan đến nguy cơ mắc bệnh tim tăng cao.
6. Tăng huyết áp
Huyết áp cao thường gây tổn thương các mạch máu nhỏ ở võng mạc. Bác sĩ nhãn khoa có thể phát hiện các vết cong, xoắn hoặc chảy máu bất thường ở mạch máu võng mạc, có thể là dấu hiệu của tăng huyết áp hệ thống. Việc phát hiện sớm có thể ngăn ngừa các biến chứng như bệnh tăng nhãn áp, thoái hóa điểm vàng và bệnh tim.
7. Dấu hiệu chỉ số Cholesterol cao
Cholesterol cao có thể để lại dấu hiệu rõ ràng ở mắt. Vòng tròn màu vàng hoặc xanh quanh giác mạc, hoặc lắng đọng lipid trong mạch máu võng mạc, có thể là dấu hiệu sớm phát hiện cholesterol cao. Những dấu hiệu này ở mắt, đặc biệt ở người trẻ tuổi, có thể là cảnh báo sớm về nguy cơ tim mạch và đột quỵ tiềm ẩn.
8. Các bệnh tự miễn
Các bệnh như lupus, viêm khớp dạng thấp và hội chứng Sjögren thường biểu hiện ở mắt. Lupus có thể gây khô mắt, sưng mắt và viêm võng mạc. Viêm khớp dạng thấp có thể dẫn đến viêm củng mạc hoặc đau mắt mãn tính. Hội chứng Sjögren ảnh hưởng đến tuyến lệ, gây khô mắt và khó chịu dai dẳng. Việc phát hiện sớm các dấu hiệu này sẽ giúp kiểm soát tốt hơn các bệnh tự miễn.
9. Nhiễm trùng
Các bệnh nhiễm trùng như bệnh Lyme hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục có thể ảnh hưởng đến mắt. Bệnh Lyme có thể gây viêm dây thần kinh thị giác. Các bệnh lây truyền qua đường tình dục bao gồm giang mai, herpes và lậu có thể ảnh hưởng đến nhiều lớp của mắt.
10. Rối loạn thần kinh về mắt
Khám mắt có thể phát hiện sớm các dấu hiệu của các bệnh lý thần kinh như đa xơ cứng và nhược cơ. Viêm dây thần kinh thị giác có thể là dấu hiệu của đa xơ cứng, gây mờ mắt, nhìn đôi hoặc đau khi cử động mắt. Nhược cơ thường biểu hiện ban đầu bằng tình trạng sụp mí mắt hoặc nhìn đôi, do đó việc phát hiện sớm bằng mắt là rất cần thiết để kiểm soát bệnh lý thần kinh tiến triển.
Cách bảo vệ mắt hằng ngày
- Sử dụng kính bảo hộ khi ra nắng gắt hoặc trong các hoạt động có nguy cơ gây tổn thương mắt.
- Chế độ dinh dưỡng hợp lý, bao gồm thực phẩm giàu vitamin A, axit béo omega-3 và chất chống oxy hóa, sẽ hỗ trợ sức khỏe mắt.
- Ngủ đủ giấc và uống đủ nước cũng giúp duy trì thị lực rõ nét và ngăn ngừa khô mắt.
