Chủ tịch Công ty Đất hiếm Việt Nam đổ lỗi cho thông tư của Bộ Công Thương

Thỏa thuận khai giảm số lượng khoáng sản mua bán

Ngày 13/5, TAND Hà Nội dành thời gian cho đại diện Viện kiểm sát, luật sư tham gia xét hỏi 27 bị cáo trong vụ án khai thác trái phép, buôn lậu đất hiếm và gây ô nhiễm môi trường tại Công ty Cổ phần Tập đoàn Thái Dương.

Trong cáo trạng, Viện KSND Tối cao xác định, do các cán bộ thuộc Tổng cục Địa chất và Khoáng sản và Bộ TN&MT cấp phép sai, tạo cơ hội cho Công ty Cổ phần Tập đoàn Thái Dương khai thác lậu, bán được hơn 736 tỷ đồng đất hiếm và quặng sắt.

Theo cáo buộc, số khoáng sản này sau đó được bị cáo Đoàn Văn Huấn, bán chui cho hai doanh nghiệp, trong đó có Công ty Cổ phần Đất hiếm Việt Nam của bị cáo Lưu Anh Tuấn.

Việc mua bán, đôi bên thống nhất việc xuất hóa đơn VAT thấp hơn đơn giá thực tế, chỉ xuất hóa đơn một phần khoáng sản, để tài sản ngoài sổ sách kế toán.

Cụ thể, từ năm 2019 - 2023 Công ty Cổ phần Đất hiếm Việt Nam mua của Công ty Cổ phần Tập đoàn Thái Dương hơn 3.500 tấn quặng đất hiếm, tổng 142 tỷ đồng, đơn giá 40.622 đồng/kg.

Tuy nhiên, cơ quan truy tố xác định hóa đơn chỉ thể hiện 765 tấn (1/5 lượng thực tế), trị giá ghi trên hóa đơn là 10,7 tỷ đồng, đơn giá 14.000 đồng/kg (1/3 giá thực).

Từ thương vụ mua bán lợi nhuận doanh nghiệp tăng cao trong khi nguồn nguyên liệu mua của Thái Dương không có hóa đơn, do đó ông Lưu Anh Tuấn chỉ đạo nhân viên mua hóa đơn "khống".

Ngoài ra, theo cáo buộc, sau khi mua hơn 3.500 tấn quặng đất hiếm của Công ty Cổ phần Tập đoàn Thái Dương, với lượng Tổng ôxit đất hiếm (TREO) chỉ 18 - 20%, khi chế biến, bị cáo Tuấn chỉ đạo thêm Muối Carbonate nhập từ Trung Quốc để nâng hàm lượng TREO lên 95% và xuất khẩu 474 tấn cho các công ty nước ngoài, tổng trị giá 379 tỷ đồng.

Quá trình xuất khẩu, ông Tuấn cùng các nhân viên đã xuất khẩu khi không đủ điều kiện, khai báo sai mã hàng hóa, vi phạm pháp luật để được miễn thuế thay vì chịu thuế 10% theo quy định.

Loạt sai phạm này khiến ông Lưu Anh Tuấn bị truy tố tội “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng” và “Buôn lậu”. Trong khi, ông Đoàn Văn Huấn, Chủ tịch Công ty Cổ phần Tập đoàn Thái Dương bị truy tố đến 3 tội danh.

Sợ mất tình tiết giảm nhẹ?

Trả lời xét hỏi, bị cáo Lưu Anh Tuấn khai, từng học chuyên ngành hóa học và hiểu biết rất rõ đất hiếm là nguyên liệu phục vụ xuất khẩu để tinh chế sản phẩm riêng phục vụ công nghiệp điện tử, hàng không và xe điện, chủ yếu xuất khẩu sang Nhật Bản.

Theo bị cáo Tuấn, tại Việt Nam từ 1976 chưa từng có đất hiếm xuất khẩu sang Nhật. Đến nay, công ty bị cáo là đơn vị duy nhất thực hiện công việc khai thác, xuất khẩu.

Đối với nội dung cáo trạng quy kết ông "mua nhiều khoáng sản nhưng kê khai ít", ông Tuấn cho rằng “buộc phải làm như vậy” do đề xuất của bị cáo Đoàn Văn Huấn.

Đối với tội danh "Buôn lậu", ông Tuấn phân trần, việc xuất khẩu hàng hóa đi nước ngoài rất đơn giản, do dùng phương pháp hải quan điện tử, có thể làm khắp nơi trên thế giới. Các tờ khai điện tử này là bằng chứng chứng minh ông không làm sai.

Theo Tuấn, Tổng cục Hải quan cũng có công văn gửi cơ quan điều tra nêu bị cáo không vi phạm gì và khai đúng các mã hàng, mô tả hàng hóa và xuất đúng chủng loại. Trong công văn cũng ghi “trong trường hợp xuất khẩu 100% nguyên liệu trong nước thì vẫn được miễn thuế trong một số trường hợp".

Hơn nữa, bị cáo cho rằng đây là loại hàng khuyến khích xuất khẩu và Luật Hải quan đều nói đó là hàng miễn thuế xuất khẩu...

"Thế Viện kiểm sát truy tố bị cáo sai à?", Chủ tọa hỏi. Ông Tuấn trả lời do Thông tư của Bộ Công Thương không rõ ràng khi phân mục, đánh mã hàng hóa để quy thuế xuất khẩu. Bày tỏ bức xúc, ông Tuấn nói nếu không nhận tội thì coi như mất tình tiết giảm nhẹ thành khẩn khai báo nên thôi “tốt nhất là nhận”.

Sau câu trả lời của bị cáo Tuấn, Chủ tọa cho rằng “nếu bị cáo thấy không vi phạm, không có tội thì phải thể hiện quan điểm của mình chứ không phải nhận cho xong để mà được giảm nhẹ".