Tại hội thảo xin ý kiến định hướng xây dựng Đề án từng bước thực hiện chính sách miễn viện phí theo Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị do Bộ Y tế tổ chức chiều 1/12, nhiều ý kiến đề cập đến nguồn tài chính thực hiện việc này. Đây cũng là lần đầu tiên Bộ Y tế lấy ý kiến chuyên gia nhằm hướng tới hiện thực hóa mục tiêu khám bệnh định kỳ và miễn viện phí toàn dân.
Tại hội thảo, bà Trần Thị Trang, Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm y tế (Bộ Y tế) cho biết, gánh nặng chi phí y tế hiện nay rất lớn, người dân vẫn phải tự chi trả khoảng 40% tổng chi phí. Phần chi từ Quỹ Bảo hiểm y tế chưa bao phủ ước khoảng 24.800 tỷ đồng mỗi năm.
“Miễn viện phí toàn dân sẽ giới hạn trong phạm vi gói dịch vụ cơ bản, mở rộng theo lộ trình phù hợp với nguồn lực”, bà Trang nhấn mạnh.
Tiến sĩ Nguyễn Khánh Phương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách y tế, phân tích thêm, nếu năm 2027 tăng mức hưởng bảo hiểm y tế (BHYT) lên 100% cho hộ cận nghèo và người từ 75 tuổi trở lên thì Quỹ BHYT sẽ phải chi thêm trung bình 2.700 tỷ đồng/năm. Đến năm 2030, nếu miễn viện phí gói cơ bản cho toàn dân, chi phí ước lên tới 21.500 tỷ đồng/năm, tương đương số tiền người dân tự trả trong năm 2024.
Nguồn lực nào để miễn viện phí?
Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Vũ Mạnh Hà cho rằng miễn viện phí phải dựa trên trụ cột chính là BHYT, có sự hỗ trợ của ngân sách nhà nước và được triển khai theo lộ trình rõ ràng. Ngân sách và Quỹ BHYT sẽ chi trả các chi phí y tế cơ bản, thiết yếu nhằm giảm tối đa gánh nặng tài chính cho người dân, đặc biệt là nhóm yếu thế, người thu nhập thấp và các đối tượng chính sách.
Thứ trưởng Hà nhấn mạnh, chính sách miễn viện phí vì thế phải gắn chặt với mục tiêu bao phủ BHYT toàn dân, đảm bảo mọi người đều tham gia để chia sẻ rủi ro, người khỏe hỗ trợ người yếu, người có điều kiện hỗ trợ người nghèo, cùng với phần đóng góp của ngân sách và nguồn xã hội hóa.
Bà Trần Thị Trang cũng cho rằng nếu chỉ trông chờ vào ngân sách nhà nước, chính sách miễn viện phí sẽ khó bền vững. Do đó, dù có triển khai miễn viện phí hay không, Việt Nam vẫn cần tăng mức đóng BHYT để đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh ngày càng cao, trong khi mức đóng hiện tại còn thấp. Mô hình bệnh tật thay đổi nhanh làm tăng tỷ trọng chi tiền túi của người dân, đòi hỏi Quỹ BHYT phải có nguồn lực mạnh hơn.
Để bảo đảm tài chính ổn định, Tiến sĩ Nguyễn Khánh Phương đề xuất đa dạng hóa nguồn lực và mở rộng nguồn thu. Bên cạnh việc nâng tỷ lệ đóng BHYT từ 4,5% lên tối đa 6%, có thể trích một phần thuế tiêu thụ đặc biệt của các sản phẩm có hại cho sức khỏe như thuốc lá, rượu bia để bổ sung cho chính sách.
Bà Phương cũng cho rằng việc miễn viện phí phải giới hạn trong gói dịch vụ cơ bản cùng mức trần chi phí rõ ràng để tránh làm Quỹ BHYT mất cân đối. Đồng thời, cần huy động thêm các nguồn lực khác như bảo hiểm y tế thương mại hoặc hợp tác công - tư trong cung cấp dịch vụ y tế, nhằm đảm bảo tính bền vững cho lộ trình miễn viện phí toàn dân.
Tính đến hết năm 2024, Việt Nam có tổng cộng 13.395 cơ sở khám chữa bệnh (trong đó có 1.665 bệnh viện); tỉ lệ giường bệnh trên 10.000 dân là 34. Tuổi thọ trung bình là 74,7, trong đó số năm sống khỏe mạnh là 65,4 năm; tỉ lệ bao phủ BHYT là 94,29% dân số (tương ứng với 95,525 triệu người).
Tổng lượt khám chữa bệnh trên toàn quốc là 183,6 triệu lượt, tăng 9,7 triệu lượt (tăng 5,6%) so với năm 2023; có khoảng 40 triệu người khám BHYT thường xuyên, trung bình mỗi người đi khám chữa bệnh BHYT 4,5 lần/năm. Chi khám chữa bệnh BHYT toàn quốc là hơn 139.000 tỉ đồng, tăng hơn 18.000 tỉ đồng so với năm 2023.
