Cà phê từ lâu đã trở thành thức uống cần thiết cho nhiều người để bắt đầu ngày mới. Họ khẳng định không thể tỉnh táo vào buổi sáng nếu chưa uống một tách cà phê. Tuy nhiên, các nhà khoa học đặt câu hỏi: Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn uống cà phê vào buổi tối - thời điểm não bộ lẽ ra đang dần thư giãn và chuẩn bị cho giấc ngủ?
Nghiên cứu của các nhà khoa học tại Đại học Texas (Mỹ), vừa được đăng trên tạp chí iScience, nhằm tìm hiểu tác động thực sự của caffeine (chất có nhiều trong cà phê) đối với não vào ban đêm, đồng thời so sánh với tác động khi uống cà phê vào các thời điểm khác trong ngày.
Tác giả chính, nhà sinh học Paul Sabandal, chia sẻ vì caffeine quá phổ biến trong đời sống hiện đại, ông và nhóm của mình muốn tìm hiểu xem liệu những yếu tố như thời điểm sử dụng có ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát hành vi hay không. Theo thống kê, có tới 85% người Mỹ uống cà phê hằng ngày, tỷ lệ này trên thế giới cũng rất cao.
Để thực hiện nghiên cứu, nhóm đã chọn loài ruồi giấm - một loài côn trùng có nhiều điểm tương đồng với con người về di truyền và hệ thần kinh - làm đối tượng thí nghiệm. Caffeine được đưa vào chế độ ăn của ruồi với các liều lượng khác nhau, ở những thời điểm khác nhau trong ngày, trong một số trường hợp kết hợp với tình trạng thiếu ngủ.
Các nhà nghiên cứu sau đó kiểm tra phản ứng của ruồi trước luồng gió mạnh. Trong điều kiện bình thường, ruồi sẽ ngừng di chuyển khi gặp gió để tránh nguy hiểm. Tuy nhiên, kết quả cho thấy những con ruồi uống caffeine vào ban đêm kém linh hoạt, thậm chí tiếp tục bay trong điều kiện bất lợi - một dạng hành vi hấp tấp, thiếu thận trọng.
Điều đáng chú ý là hiện tượng này không xảy ra ở những con ruồi uống caffeine vào ban ngày. Ngoài ra, ruồi cái có phản ứng thiếu kiềm chế vào ban đêm rõ rệt hơn so với ruồi đực.
Trưởng nhóm nghiên cứu Erick Saldes nhấn mạnh rằng phát hiện này có thể có ý nghĩa quan trọng đối với sức khỏe và hiệu suất làm việc của những người thường xuyên tiêu thụ caffeine muộn trong ngày, đặc biệt là nhóm làm ca đêm như nhân viên y tế, quân nhân hoặc công nhân trong các ngành sản xuất liên tục. Việc uống cà phê vào buổi tối có thể vô tình làm giảm khả năng tự kiểm soát hành vi, từ đó dẫn đến những quyết định nóng vội, thiếu cân nhắc - điều vốn có thể gây hậu quả nghiêm trọng trong các công việc đòi hỏi sự tập trung và thận trọng cao.
Kết quả nghiên cứu không đồng nghĩa với việc mọi người phải bỏ hẳn cà phê, nhưng là lời nhắc nhở rằng thời điểm uống rất quan trọng. Với những người làm ca đêm, nhóm nghiên cứu khuyến cáo nên cân nhắc kỹ lưỡng, hoặc tìm các phương pháp khác để duy trì sự tỉnh táo, nhằm tránh các tác động tiêu cực tiềm ẩn của caffeine lên khả năng kiểm soát hành vi.
