Gần đây, tôi thấy mọi người hay chia sẻ “đi ngủ đi không thận chạy mất” để nói về bệnh suy thận ở người trẻ do thức khuya. Xin chuyên gia tư vấn điều đó đúng không và làm thế nào để ngăn ngừa bệnh này? (Thùy Diệu, TPHCM)
Bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Thị Diễm Hương, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM - Cơ sở 3 tư vấn:
Theo báo cáo chuyên sâu từ các cơ sở y tế trong nước giai đoạn 2020-2025, tỷ lệ người trẻ từ 18 đến 30 tuổi mắc bệnh thận chiếm tới 20-30% tổng số ca bệnh. Điều này đặt ra một thách thức lớn không chỉ về mặt chuyên môn y học mà còn ở góc độ quản lý hệ thống y tế, an sinh xã hội và phát triển kinh tế quốc gia.
5 nguyên nhân gây suy thận ở người trẻ:
- Chế độ ăn uống mất cân đối: Người trẻ ngày càng tiêu thụ nhiều thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, đồ uống có đường. Mức tiêu thụ đường bình quân ở Việt Nam tăng gấp 4 lần trong 15 năm qua, đạt gần 70 lít/người/năm vào năm 2023.
- Thiếu vận động, thức khuya và căng thẳng kéo dài: Cường độ làm việc, học tập cao khiến nhiều người trẻ ngủ không đủ, thường xuyên thức khuya, stress và lười vận động. Đây là các yếu tố nguy cơ góp phần thúc đẩy các bệnh không lây nhiễm như tăng huyết áp, đái tháo đường, béo phì - các bệnh lý nền gây tổn thương thận.
Người bệnh chạy thận ở TPHCM. Ảnh: Nguyễn Huế.
- Thói quen nhịn tiểu, uống ít nước: Những hành vi này góp phần làm suy giảm chức năng lọc thải của thận, tạo điều kiện cho viêm đường tiết niệu, sỏi thận và tổn thương nhu mô thận.
- Lạm dụng thuốc và thực phẩm chức năng không kiểm soát: Việc tự ý dùng thuốc giảm đau, kháng sinh hay các loại thực phẩm chức năng “bổ thận, mát gan” không rõ nguồn gốc có thể gây viêm thận kẽ, hoại tử ống thận - hậu quả nặng nề thường phát hiện muộn.
- Gia tăng các bệnh lý nền ở người trẻ: Tỷ lệ đái tháo đường, tăng huyết áp, viêm cầu thận và rối loạn chuyển hóa ở người trẻ ngày càng tăng. Đáng chú ý, viêm cầu thận mạn tính - nguyên nhân hàng đầu dẫn đến suy thận - ngày càng được chẩn đoán nhiều ở những người dưới 35 tuổi.
Bệnh thận mạn diễn tiến âm thầm trong nhiều năm. Theo Bộ Y tế, có tới 90% số bệnh nhân không hề biết mình đang mang bệnh. Khi xuất hiện các triệu chứng rõ rệt như mệt mỏi kéo dài, phù mặt chân, tiểu đêm nhiều, nước tiểu có bọt... thì đa phần bệnh đã tiến triển nặng.
Điều này đòi hỏi cần phải có chiến lược sàng lọc chủ động trong cộng đồng, đặc biệt ở nhóm có nguy cơ cao như người trẻ có lối sống không lành mạnh, người có tiền sử gia đình mắc bệnh thận, tăng huyết áp, đái tháo đường.
Giải pháp phòng ngừa cho các bạn trẻ
- Thay đổi hành vi sức khỏe: Giảm ăn mặn, tăng cường rau xanh, uống đủ nước, duy trì tập luyện đều đặn ít nhất 150 phút/tuần.
- Khám sức khỏe định kỳ: Cần bổ sung các xét nghiệm nước tiểu, creatinine máu, đo huyết áp vào gói khám định kỳ cho người trẻ.
- Kiểm soát bệnh nền: Điều trị sớm và kiểm soát tốt đái tháo đường, tăng huyết áp, các bệnh lý miễn dịch như lupus hoặc viêm cầu thận.
