Sau 4 năm có hiệu lực (từ 1/8/2020), Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) đã thúc đẩy đáng kể xuất khẩu của Việt Nam sang châu Âu, tăng từ 35 tỷ EUR vào năm 2019 lên tới hơn 48 tỷ EUR vào năm 2023, Hiệp hội Doanh nghiệp Châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) thống kê.
Theo hiệp hội, sự tăng trưởng được thể hiện rõ trong các lĩnh vực như điện tử, dệt may, giày dép, nông nghiệp và hải sản.
Ở chiều ngược lại, mức tăng xuất khẩu của EU sang Việt Nam khiêm tốn hơn nhiều, chỉ tăng từ 11 tỷ EUR lên 11,4 tỷ EUR trong cùng kỳ, làm tăng thêm sự mất cân bằng thương mại đáng kể.
Cũng theo EuroCham, EVFTA cũng đã củng cố sức hấp dẫn của Việt Nam đối với các nhà đầu tư châu Âu. Cụ thể, các nhà đầu tư lớn tại quốc gia này đã rót 28 tỷ EUR vào 2.450 dự án, nhấn mạnh niềm tin của EU vào tiềm năng của Việt Nam.
Đáng chú ý, các nhà đầu tư EU đã bổ sung 800 triệu EUR vào đầu tư trực tiếp nước ngoài trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 9 năm 2023, đi ngược lại xu hướng FDI đang giảm trên toàn cầu.
Bên cạnh đó, EVFTA đã mở ra cánh cửa cho các doanh nghiệp châu Âu, nhưng vẫn còn nhiều thách thức khi gần 2/3 số người tham gia khảo sát cho rằng họ đã nhận được lợi ích, tuy nhiên ở những mức độ khác nhau.
Cụ thể, 27% công ty tăng đáng kể so với 18% vào năm 2023 hiện đang nhận được những lợi ích từ mức độ vừa đến rất lớn, trong khi 1/4 khác giảm so với 31% vào năm 2023 và vẫn chưa thấy bất kỳ lợi ích hữu hình nào.
Đánh giá của doanh nghiệp Châu Âu về lợi ích của EVFTA. (Nguồn: EuroCham).
EuroCham cũng chỉ ra một số trở ngại mà các doanh nghiệp châu Âu phải đối mặt khi tận dụng tối đa EVFTA gồm các yêu cầu pháp lý phức tạp và việc chính quyền địa phương không công nhận các tiêu chuẩn quốc tế.
Ngoài ra, việc các bên liên quan không hiểu rõ thỏa thuận, kết hợp với các vấn đề về định giá hải quan và thủ tục thông quan chưa minh bạch, làm phức tạp hóa hoạt động thương mại. Các rào cản kỹ thuật, đặc biệt là trong lĩnh vực chứng nhận và thử nghiệm sản phẩm, cũng vẫn là một rào cản đáng kể.
Nhìn nhận về vấn đề này, Phó Chủ tịch EuroCham Jean-Jacques Bouflet cũng cho rằng, những điều chỉnh chính sách gần đây đã tạo ra một số thách thức cho các doanh nghiệp châu Âu. Vì vậy, EuroCham đang tích cực tham gia vào các cuộc thảo luận mang tính xây dựng để giải quyết những vấn đề này và tìm ra các giải pháp có lợi cho cả Việt Nam và châu Âu.
"Chúng tôi cũng sẽ tiếp tục thúc đẩy các giải pháp cho các rào cản kỹ thuật đối với thương mại, đặc biệt là trong chứng nhận và thử nghiệm, đồng thời vận động cắt giảm thuế quan hơn nữa và đơn giản hóa các thủ tục hải quan", ông Bouflet thông tin.
EuroCham Việt Nam đang tích cực ủng hộ việc phê chuẩn đầy đủ Hiệp định bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam và Liên minh Châu Âu (EVIPA) như một bước quan trọng để mở khóa toàn bộ tiềm năng của EVFTA nhằm thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài.
Mặc dù các tổ chức EU đã phê duyệt, EVIPA vẫn yêu cầu phê chuẩn riêng lẻ từ tất cả 27 quốc gia thành viên EU. Với 18 quốc gia thành viên đã phê chuẩn hiệp định, EuroCham Việt Nam đang làm việc không ngừng nghỉ với các bên liên quan của châu Âu để khuyến khích các quốc gia còn lại cùng đồng hành.
