Việt Nam vào nhóm "đỏ đậm" về bệnh đột quỵ

Việt Nam trong nhóm nước "đỏ đậm nhất" về đột quỵ

Tại hội thảo về phòng chống đột quỵ, vừa diễn ra ở TPHCM, tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, Chữa bệnh (Bộ Y tế), cho biết theo thống kê trên thế giới, trong các bệnh không lây nhiễm, đột quỵ vẫn là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ hai, nguyên nhân đứng thứ ba gây tử vong và tàn tật cộng lại.

Năm 2021, toàn thế giới có 12,2 triệu ca đột quỵ mắc mới mỗi năm. Trung bình mỗi 3 giây có một ca mắc bệnh mới, và trong 4 người thì có một người bị đột quỵ.

Đáng chú ý, đột quỵ không còn là bệnh của người già. Năm 2019, 63% ca đột quỵ xảy ra ở người dưới 70 tuổi và 16% xảy ra với những người dưới 50 tuổi. 89% trường hợp tử vong do đột quỵ và tàn tật trên toàn cầu xảy ra ở các nước có thu nhập thấp đến trung bình.

Theo ông Khoa, có 10 yếu tố hàng đầu gây đột quỵ trên thế giới, gồm: hút thuốc lá, chế độ ăn uống không hợp lý, sử dụng đồ uống có cồn, ít hoạt động thể lực, ô nhiễm không khí, BMI cao, tăng cholesterol, tăng huyết áp tâm thu, đường huyết lúc đói cao, rối loạn chức năng thận…

Chi phí toàn cầu ước tính của đột quỵ là hơn 890 tỷ USD, chiếm 0,66% tổng GDP toàn cầu. Sự gia tăng liên tục gánh nặng của đột quỵ là một thách thức lớn đối với các hệ thống y tế trên thế giới, đặc biệt là ở các nước thu nhập thấp và trung bình.

Lý do là bệnh nhân bị đột quỵ dù được chữa trị tại trung tâm tốt nhất thì khả năng quay trở lại công việc trước đây vẫn không khả quan, tối đa chỉ khoảng 50%.

Trên bản đồ đột quỵ thế giới, Việt Nam nằm trong những nước có màu đỏ đậm nhất (nhóm có tỷ lệ đột quỵ cao nhất). Cụ thể, tỷ lệ mắc mới và tỷ lệ mắc bệnh đột quỵ lần lượt là 161 và 415 trên 100.000 người.

Số bệnh nhân thực tế cao hơn rất nhiều?

Phó giáo sư Nguyễn Huy Thắng, Chủ tịch Hội Đột quỵ TPHCM, Trưởng khoa Bệnh lý Mạch máu não, Bệnh viện Nhân dân 115, cho hay mỗi năm nơi ông làm việc tiếp nhận hơn 20.000 bệnh nhân đột quỵ, trong khi con số ước tính toàn quốc là 200.000 ca/năm.

"Chúng ta có hơn 1.000 bệnh viện trên cả nước. Không thể chỉ một bệnh viện đã chiếm 10%. Rõ ràng, con số thực tế còn cao hơn rất nhiều", Phó giáo sư Thắng nói và cho rằng, việc đẩy lùi gánh nặng đột quỵ hiện tại vẫn rất khó khăn.

Chuyên gia nhận định, việc tổ chức mạng lưới các đơn vị đột quỵ với quy trình "đi đâu, về đâu" cụ thể, tận dụng tốt "giờ vàng" điều trị sẽ làm giảm tối đa hậu quả gây ra của bệnh đột quỵ. Việc này cần có sự phối hợp, hỗ trợ của Bộ Y tế và Sở Y tế các địa phương.

Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, Chữa bệnh, Bộ Y tế chia sẻ, chiến lược phòng chống đột quỵ phải đa ngành và tổng lực. Đầu tiên, phải bắt đầu từ chiến lược trên toàn thể dân số.

Đó là thiết lập cộng đồng lành mạnh, giảm sử dụng thuốc lá, muối, đường, cồn và chất béo chuyển hóa; thúc đẩy lối sống lành mạnh, giáo dục nâng cao nhận thức về đột quỵ và các yếu tố nguy cơ; giảm ô nhiễm không khí, thực hiện bao phủ y tế toàn dân; cải thiện điều kiện kinh tế xã hội, giảm đói nghèo…

Thứ hai là chiến lược cá nhân như sàng lọc đơn giản về huyết áp tâm thu, hút thuốc lá, thừa cân, chẩn đoán, xác định người có bất cứ nguy cơ của đột quỵ, bệnh tim mạch; quản lý các yếu tố nguy cơ tim mạch, đột quỵ.

Bệnh nhân bị đột quỵ phải được chăm sóc liên tục từ khi xuất hiện các dấu hiệu và triệu chứng đến khâu vận chuyển, xử trí cấp cứu, điều trị, phục hồi chức năng và tái hòa nhập cộng đồng.