Báo cáo gần đây của Cơ quan Tình báo Quốc phòng Mỹ (DIA) về việc Nga phát triển một loại tên lửa ‘không đối không’ mới được trang bị đầu đạn hạt nhân đã gây chú ý trong cộng đồng quốc tế.
Những gì được tiết lộ trong báo cáo đánh giá mối đe dọa toàn cầu ngày 11/5 cho thấy tiềm năng của một bước đột phá công nghệ trong kho vũ khí của Nga.
Công nghệ tên lửa không đối không hạt nhân mới của Nga: Khả năng và thực tế
Theo DIA, Nga đang mở rộng lực lượng hạt nhân và phát triển các loại vũ khí mới, trong đó có tên lửa ‘không đối không’ mang đầu đạn đặc biệt. Tờ The War Zone của Mỹ đưa ra giả thuyết rằng tên lửa R-37M, hay RVV-BD, có thể là nền tảng cho dự án này.
R-37M là một trong những tên lửa ‘không đối không’ tiên tiến nhất của Nga, với tầm bắn 300km, tốc độ tối đa Mach 6, và khả năng đánh chặn mục tiêu bay nhanh tới 2500 km/h.
Được thiết kế cho các máy bay chiến đấu hiện đại như MiG-31BM, Su-35S và Su-57, R-37M đã chứng minh hiệu quả trong các chiến dịch thực tiễn, bao gồm Chiến dịch quân sự đặc biệt tại Donbass (miền đông Ukraine).
Về mặt kỹ thuật, R-37M có khoang chứa đủ lớn (đường kính 380mm) để tích hợp một đầu đạn hạt nhân chiến thuật công suất thấp, ước tính vài kiloton. Một đầu đạn như vậy có thể tạo ra vụ nổ đủ mạnh để tiêu diệt hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho cả một đội hình máy bay đối phương trong bán kính hàng trăm mét.
Hệ thống dẫn đường kết hợp của R-37M, với dẫn đường quán tính và đầu dò radar chủ động 9B-1388, đảm bảo độ chính xác cao, khiến tên lửa này trở thành một phương tiện lý tưởng để triển khai đầu đạn hạt nhân.
Tuy nhiên, việc tích hợp đầu đạn hạt nhân vào một tên lửa ‘không đối không’ đặt ra nhiều thách thức kỹ thuật. Đầu tiên, đầu đạn hạt nhân phải được thu nhỏ để phù hợp với kích thước và trọng lượng của tên lửa, đồng thời đảm bảo an toàn trong quá trình vận hành và bảo quản. Thứ hai, hệ thống dẫn đường cần được tối ưu hóa để duy trì độ chính xác khi mang đầu đạn nặng hơn và phức tạp hơn so với đầu đạn nổ mảnh thông thường. Cuối cùng, việc triển khai vũ khí hạt nhân trên không đòi hỏi các biện pháp kiểm soát và an ninh nghiêm ngặt, làm tăng chi phí và độ phức tạp của dự án.
Ý nghĩa quân sự và chiến lược
Nếu được triển khai, tên lửa ‘không đối không’ mang đầu đạn hạt nhân sẽ mang lại cho Nga một lợi thế chiến thuật đáng kể. Trong các kịch bản xung đột quy mô lớn, loại vũ khí này có thể thay đổi cách thức triển khai không quân, cho phép Nga vô hiệu hóa các đội hình máy bay đối phương, chẳng hạn như máy bay ném bom chiến lược hoặc nhóm máy bay chiến đấu, chỉ trong một lần tấn công. Khả năng tiêu diệt nhiều mục tiêu cùng lúc cũng có thể gây tổn thất cho các lực lượng mặt đất hoặc cơ sở hạ tầng trong một số tình huống, mở rộng phạm vi ứng dụng của vũ khí này.
Tuy nhiên, lợi thế chiến thuật này đi kèm với những hạn chế chiến lược nghiêm trọng. Việc sử dụng vũ khí hạt nhân, ngay cả ở cấp độ chiến thuật, có thể dẫn đến leo thang xung đột, gây ra hậu quả ngoại giao và quân sự khó lường.
Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị hiện nay, việc Nga triển khai một loại vũ khí như vậy có thể bị coi là hành động khiêu khích, làm gia tăng nguy cơ đối đầu trực tiếp với NATO hoặc các cường quốc khác. Hơn nữa, việc vận hành và bảo quản đầu đạn hạt nhân đòi hỏi cơ sở hạ tầng phức tạp và các giao thức an toàn nghiêm ngặt, đặt ra thách thức lớn về hậu cần và chi phí.
So với các vũ khí hiện đại, tên lửa ‘không đối không’ hạt nhân của Nga có thể được xem là một bước tiến độc đáo nhưng gây tranh cãi. Trong khi các cường quốc như Mỹ và Trung Quốc tập trung vào phát triển vũ khí chính xác cao với đầu đạn thông thường, việc Nga quay lại khái niệm đầu đạn hạt nhân cho thấy một cách tiếp cận khác biệt, ưu tiên sức mạnh hủy diệt hơn là độ chính xác tuyệt đối. Điều này có thể phản ánh chiến lược răn đe của Nga, nhằm duy trì khả năng đối phó với các mối đe dọa từ các lực lượng không quân tiên tiến của phương Tây.
Tác động đến cán cân quân sự toàn cầu
Sự xuất hiện của tên lửa ‘không đối không’ hạt nhân, nếu được xác nhận, sẽ làm gia tăng mối lo ngại của Mỹ và các đồng minh. Báo cáo của DIA cho thấy Lầu Năm Góc đang theo dõi sát sao các tiến bộ của Nga trong lĩnh vực hạt nhân, và thông tin này có thể thúc đẩy các biện pháp đối phó, chẳng hạn như tăng cường phát triển hệ thống phòng không hoặc các vũ khí không đối không tiên tiến. Đồng thời, nó cũng có thể làm phức tạp thêm các cuộc đàm phán kiểm soát vũ khí, vốn đã gặp nhiều trở ngại trong những năm gần đây.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều câu hỏi chưa được giải đáp. Hiện chưa có xác nhận chính thức từ Nga về dự án này, và thông tin từ DIA có thể chỉ là suy đoán dựa trên các nguồn tình báo chưa đầy đủ. Ngành công nghiệp quốc phòng Nga chắc chắn có đủ năng lực để phát triển một loại vũ khí như vậy, nhưng quyết định triển khai hay không sẽ phụ thuộc vào các cân nhắc chiến lược và chính trị của Moscow.
Tên lửa "không đối không" mang đầu đạn hạt nhân của Nga, nếu tồn tại, là minh chứng cho khả năng sáng tạo và tham vọng của ngành công nghiệp quốc phòng nước này. Về mặt công nghệ, dự án này hoàn toàn khả thi, tận dụng nền tảng tên lửa tiên tiến như R-37M để tạo ra một vũ khí có sức mạnh hủy diệt vượt trội. Tuy nhiên, những hạn chế về chiến lược, chi phí và rủi ro chính trị khiến việc triển khai vũ khí này trở thành một quyết định đầy thách thức.
Trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị ngày càng gay gắt, thông tin về tên lửa này không chỉ làm nổi bật sự phát triển của lực lượng hạt nhân Nga mà còn đặt ra câu hỏi về tương lai của kiểm soát vũ khí và răn đe toàn cầu.
Liệu Nga có tiến xa hơn với loại vũ khí này hay chỉ sử dụng nó như một công cụ răn đe chiến lược vẫn là một ẩn số, nhưng rõ ràng, nó đã và đang làm thay đổi cuộc thảo luận về an ninh quốc tế.
