Tu-160 là máy bay ném bom chiến lược có biệt danh “Thiên nga trắng” (White Swan) tại Nga và có tên định danh NATO là Blackjack. Máy bay ném bom chiến lược này là một trong những vũ khí hàng không mạnh mẽ, phức tạp và đáng gờm nhất từng được chế tạo.
Động thái lạ điều Tu-160 cách Ukraine gần 7.000km
Theo Interesting Engineering, Moscow đang điều động các máy bay ném bom có khả năng mang đầu đạn hạt nhân đến gần Mỹ hơn để tự bảo vệ khỏi các cuộc tấn công bằng drone tầm xa tiên tiến của Ukraine.
Theo hình ảnh vệ tinh được chia sẻ trên mạng, Nga đã triển khai 2 máy bay ném bom chiến lược Tu-160 tới căn cứ không quân Anadyr, cách Mỹ chỉ khoảng 650km, nhưng lại cách xa biên giới Ukraine tới 6750km. Động thái này được cho là để bảo vệ tài sản chiến lược khỏi các cuộc tấn công bằng drone tầm xa từ Ukraine.
Theo Defense Express, dường như Nga đang cố che giấu những máy bay ném bom thực sự có giá trị của mình theo cách này khỏi các cuộc tấn công tương tự như 'Chiến dịch mạng nhện’ (Operation Spider’s Web) hôm 1/6 của Ukraine.
Tu-160 có phạm vi hoạt động lên tới hơn 10.000km nên khoảng cách 6750km đối với máy bay ném bom chiến lược này không phải vấn đề. Không những thế, nó cũng có thể tiếp dầu trên không.
Căn cứ Anadyr được thành lập trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh như một phần của mạng lưới phòng thủ Liên Xô chống lại Mỹ. Nằm trong Khu tự trị Chukotka, căn cứ này biệt lập với phần còn lại của Nga. Không có đường bộ kết nối, việc tiếp cận chỉ có thể bằng đường hàng không hoặc đường biển. Sự biệt lập này giờ lại trở thành lợi thế chiến lược để bảo vệ "Thiên nga trắng".
Kiệt tác kỹ thuật hàng không quân sự, biểu tượng của răn đe chiến lược
Oanh tạc cơ Tu-160 được phát triển bởi Cục thiết kế Tupolev của Liên Xô từ những năm 1970, với mục tiêu đối phó với máy bay ném bom chiến lược B-1 Lancer của Mỹ.
Máy bay được giới thiệu chính thức vào năm 1987 và vẫn là một trong những nền tảng chiến lược quan trọng của Nga, với các phiên bản nâng cấp hiện đại như Tu-160M và Tu-160M2.
Tupolev Tu-160 có kích thước lớn nhất trong số các máy bay ném bom chiến lược đang hoạt động: chiều dài thân 54,1m với thiết kế khí động học mượt mà để giảm lực cản; sải cánh 55,7m khi mở rộng và 33,6m khi thu lại; diện tích cánh 360m2.
Cánh Tu-160 có khả năng biến hình (variable-sweep wing), cho phép chuyển đổi giữa chế độ cánh mở (hiệu quả ở tốc độ thấp) và cánh quét (tối ưu ở tốc độ cao). Công nghệ này giúp Tu-160 có thể cất/hạ cánh ở đường băng ngắn và vẫn đạt tốc độ siêu thanh trong hành trình.
Trái tim sức mạnh của Tu-160 ở 4 động cơ phản lực NK-32 (loại sử dụng cho máy bay siêu thanh). Mỗi động cơ cung cấp lực đẩy tối đa khoảng 25.000 kgf (245 kN) khi đốt sau. NK-32 là động cơ mạnh nhất từng được lắp trên máy bay quân sự, cho phép Tu-160 đạt tốc độ Mach 2.05 (khoảng 2.220 km/h) và tầm bay tối đa khoảng 12.300km (không tiếp nhiên liệu).
Xem oanh tạc cơ Tu-160 của Nga tiếp nhiên liệu trên không. (Nguồn: Bộ Quốc phòng Nga).
Động cơ có cửa hút khí biến đổi, tối ưu hóa luồng không khí vào động cơ ở các tốc độ khác nhau, từ tốc độ thấp đến siêu thanh. Hệ thống đốt sau cung cấp lực đẩy bổ sung để đạt tốc độ siêu thanh trong các giai đoạn cần thiết.
Về hệ thống điện tử và dẫn đường: Tu-160 sử dụng hệ thống điều khiển fly-by-wire, cho phép kiểm soát chính xác các bề mặt điều khiển (cánh, đuôi...) trong mọi điều kiện bay. Máy bay ném bom này được trang bị hệ thống dẫn đường quán tính (INS) kết hợp với radar địa hình. Đây là hệ thống dẫn đường hiện đại có khả năng hoạt động trong môi trường nhiễu điện từ, chống lại các biện pháp chiến tranh điện tử của đối phương.
Ngoài ra, Tu-160M được trang bị các thiết bị điện tử vô tuyến tiên tiến để kiểm tra khả năng hoạt động của hệ thống vũ khí và đối phó với các mối đe dọa. Hệ thống kháng nhiễu được cải tiến để bảo vệ máy bay khỏi các hệ thống radar và tên lửa phòng không đối phương.
Về trang bị vũ khí: Tu-160 có hai khoang vũ khí bên trong, có thể mang tới 40.000kg vũ khí, gồm: Tên lửa hành trình, bom, tên lửa siêu thanh. Trong đó, tên lửa hành trình có các loại Kh-55SM, Kh-101 (thông thường) và Kh-102 (hạt nhân), với tầm bắn lên tới 4.500km; Bom hạt nhân hoặc bom thông thường có điều khiển chính xác.
Về hệ thống phòng thủ: Tu-160 được trang bị các hệ thống đối phó điện tử (ECM) để làm nhiễu radar và tên lửa đối phương. Lớp vỏ màu trắng không chỉ mang tính thẩm mỹ mà còn có chức năng phản xạ nhiệt năng từ vụ nổ hạt nhân, bảo vệ phi hành đoàn.
Vai trò chiến lược trong Không quân Nga
Máy bay Tu-160 là một phần trong bộ ba răn đe hạt nhân của Nga (cùng với tên lửa đạn đạo và tàu ngầm hạt nhân). Nó được sử dụng trong các cuộc không kích chính xác vào Ukraine, nhằm thể hiện sức mạnh và giữ lại phần lớn lực lượng an toàn ngoài vùng chiến sự.
Việc tái triển khai Tu-160 đến Anadyr gần Alaska cho thấy, Nga xem UAV Ukraine là mối đe dọa trực tiếp hơn Mỹ. Đây cũng được xem là sự linh hoạt chiến lược nhưng cũng là dấu hiệu của sự thiếu hụt khí tài và năng lực phòng thủ tầm gần của Nga.
Tu-160 có các phiên bản nâng cấp Tu-160M và Tu-160M2. Nga dự kiến sản xuất mới 10 chiếc Tu-160M2 và nâng cấp 15 chiếc Tu-160 hiện có trước năm 2027.
Điểm đáng chú ý là Tu-160M được thiết kế để mang tên lửa siêu thanh Kinzhal, với tốc độ Mach 10 và tầm bắn khoảng 2.000km, tăng khả năng tấn công nhanh các mục tiêu chiến lược. Mặc dù không thể đạt mức tàng hình như PAK DA, Nga có thể áp dụng thêm lớp phủ hấp thụ sóng radar và cải tiến hệ thống ECM để tăng khả năng sống sót cho Tu-160M.
Oanh tạc cơ siêu thanh Tu-160 được xem là một kiệt tác về kỹ thuật hàng không quân sự, kết hợp tốc độ siêu thanh, tầm bay xa, và khả năng mang vũ khí mạnh mẽ.
Với các phiên bản nâng cấp Tu-160M/M2 và kế hoạch tích hợp tên lửa siêu thanh, Nga đang nỗ lực duy trì vai trò chiến lược của "Thiên nga trắng" trong thập kỷ tới, tăng cường sức mạnh răn đe chiến lược toàn cầu.
