Bảng xếp hạng các nhà khoa học cơ khí và kỹ thuật hàng không vũ trụ xuất sắc nhất Việt Nam 2024 trên trang Research.com - Ảnh chụp màn hình
Tuy nhiên, giới khoa học cảnh báo đây là bảng xếp hạng "có vấn đề" vì cách xếp hạng của trang này chủ yếu dựa vào đếm bài báo và đếm trích dẫn. Dữ liệu và phương pháp đều không minh bạch nên không đáng tin.
Xếp hạng các nhà khoa học xuất sắc nhất thế giới ở 26 lĩnh vực
Research.com đưa ra bảng xếp hạng các nhà khoa học và các trường đại học, viện nghiên cứu định kỳ hằng năm. Năm nay, Research.com công bố phiên bản thứ 3 bảng xếp hạng các nhà khoa học xuất sắc nhất thế giới 26 lĩnh vực.
Theo Research.com, cổng thông tin điện tử dành cho các nhà khoa học thế giới này đã xem xét dữ liệu của 166.880 nhà khoa học có năng suất công bố và trích dẫn hàng đầu thế giới, được phát hiện từ nhiều nguồn dữ liệu thư mục khác nhau. Dữ liệu thư mục để đánh giá các số liệu dựa trên trích dẫn được thu thập vào ngày 21-11-2023.
Vị trí một nhà khoa học trong bảng xếp hạng dựa trên chỉ số D (Discipline H-index), chỉ số đánh giá trên cơ sở các bài báo khoa học và giá trị trích dẫn trong một lĩnh vực chuyên ngành cụ thể, tỉ lệ đóng góp trong lĩnh vực nhất định, bên cạnh các giải thưởng và thành tựu của họ.
Về phương pháp xếp hạng các nhà khoa học, trang này cho biết đã sử dụng công cụ trực tuyến để tìm kiếm dữ liệu xuất bản, trích dẫn xuất bản để tính toán chỉ số D-index của từng nhà khoa học dựa trên các cơ sở dữ liệu khoa học như IEEE, ACL, Springer, AAAI, USENIX, Elsevier, ACM và LIPIcs.
Tên người này nhưng ảnh của người khác
Trong bảng xếp hạng lần này của Research.com, hàng loạt nhà khoa học Việt có tên trong danh sách ở nhiều lĩnh vực: quản lý và kinh doanh, hóa học, khoa học máy tính, kinh tế và tài chính, kỹ thuật và công nghệ, khoa học môi trường, khoa học vật liệu, toán học, cơ khí và kỹ thuật hàng không vũ trụ, y học, khoa học xã hội và nhân văn.
Bảng xếp hạng các nhà khoa học xuất hiện trong từng lĩnh vực nêu trên, có tên các nhà khoa học Việt hoặc tên nước ngoài ghi địa chỉ trường đại học ở Việt Nam ít nhất là một người ở một lĩnh vực và nhiều nhất là bảy người (khoa học máy tính, cơ khí và kỹ thuật hàng không vũ trụ).
Ở các lĩnh vực có tên nhiều nhà khoa học Việt quen thuộc: PGS.TS Lê Hoàng Sơn (Đại học Quốc gia Hà Nội) lĩnh vực khoa học máy tính; GS.TS Trần Xuân Bách (Trường đại học Y Hà Nội) lĩnh vực y học; GS.TS Võ Xuân Vinh (Đại học Kinh tế TP.HCM) lĩnh vực kinh tế và tài chính; PGS.TS Nguyễn Thời Trung (Trường đại học Văn Lang) và GS.TS Nguyễn Xuân Hùng (Trường đại học Công nghệ TP.HCM) lĩnh vực cơ khí và kỹ thuật hàng không vũ trụ…
Đáng chú ý, trong bảng xếp hạng này ở lĩnh vực hóa học, nhà khoa học xuất sắc nhất Việt Nam là GS Philippe Derreumaux (ghi địa chỉ Trường đại học Tôn Đức Thắng) với chỉ số D là 63, thứ 6.336 thế giới. Đây cũng là nhà khoa học duy nhất đại diện Việt Nam có tên trong bảng xếp hạng này năm nay ở lĩnh vực hóa học.
Tuy nhiên, điều đáng nói, trong phần ảnh của nhà khoa học Philippe Derreumaux trong bảng xếp hạng của Research.com lại gắn ảnh GS Nguyễn Văn Tuấn (Đại học New South Wales, Úc).
Sáng 24-5, trao đổi với Tuổi Trẻ Online về việc này, GS Nguyễn Văn Tuấn cho biết: "Ông Philippe Derreumaux là người Pháp có hợp đồng làm cho Trường đại học Tôn Đức Thắng. Tôi làm trong ngành y, còn ông Philippe Derreumaux làm trong ngành hóa học. Chẳng hiểu sao họ lẫn lộn tôi và ông ấy".
Qua tìm hiểu của phóng viên, GS Philippe Derreumaux (Đại học Denis Diderot - Paris 7, Pháp) có tên trong danh sách Hội đồng thẩm định năm 2019 Trường đại học Tôn Đức Thắng với vai trò trưởng phòng thí nghiệm hóa sinh lý thuyết của trường này.
GS Philippe Derreumaux trong bảng xếp hạng của Research.com lại gắn ảnh GS Nguyễn Văn Tuấn - Ảnh chụp màn hình
Bảng xếp hạng của công ty vì lợi nhuận và kiếm tiền qua quảng cáo
Một nhà khoa học uy tín của Việt Nam có tên trong bảng xếp hạng của Research.com (không muốn nêu tên) cho biết: "Bảng xếp hạng này do họ tự lập ra. Tôi tra email cá nhân thấy họ có gửi thư giới thiệu bảng xếp hạng năm 2022 theo h-index. Năm 2023 cũng có thư nhưng nói xếp hạng theo d-index.
Cái index này do họ tự nghĩ ra, không phải như h-index được giới khoa học dùng nhiều. Xem trên mạng thấy họ nhận là công ty vì lợi nhuận (for profit organization) và kiếm tiền qua quảng cáo. Trên trang mạng họ không nói rõ lấy dữ liệu từ đâu. Đối với xếp hạng các cơ sở đào tạo họ nói là có hỏi trực tiếp các cơ sở đào tạo".
Trong khi đó, Đại học Wageningen (Hà Lan) khuyến cáo không nên sử dụng kết quả xếp hạng của Research.com trong xét duyệt tài trợ nghiên cứu và các tài liệu chính thống khác. Lý do là vì trang này không công bố đầy đủ dữ liệu dùng để xếp hạng, phương pháp xếp hạng không minh bạch, một số dữ liệu không rõ nguồn gốc.
Ngoài ra, xếp hạng của Research.com dựa gần như hoàn toàn vào dữ liệu định lượng là số lượng bài báo và lượt trích dẫn.
Theo Đại học Wageningen, cách đánh giá nghiên cứu bằng các số liệu định lượng có nhiều hạn chế và không phù hợp. Vì thế, các nhà tài trợ, các trường đại học và nhiều tổ chức đang dần loại bỏ phương pháp này. Research.com không đáp ứng được những tiêu chuẩn đánh giá nghiên cứu nói chung cũng như chất lượng khoa học của từng nhà nghiên cứu.
