Tăng gần 84 lần sau ba thập kỷ: Báo động tình trạng dậy thì sớm
Nếu như đầu thập niên 90, mỗi năm BV Nhi Trung Ương chỉ tiếp nhận 14 ca dậy thì sớm, thì đến năm 2024 đã lên tới 1.175 trường hợp, tăng gần 84 lần.
Tại Khoa Nhi - Bệnh viện Hồng Ngọc, xu hướng này cũng đang thể hiện rõ nét khi số lượng trẻ đến khám vì dậy thì sớm ngày càng tăng, với độ tuổi khởi phát chỉ từ 5-6 tuổi.
Điển hình là bé N.T (6 tuổi), được đưa đến khám khi ngực bắt đầu phát triển, có mùi cơ thể, chiều cao vượt trội 126cm dù mới học lớp 1. Qua thăm khám, các bác sĩ phát hiện bé mắc khối u vùng tuyến yên, nguyên nhân dẫn đến dậy thì sớm trung ương. Rất may, nhờ được phát hiện kịp thời, bé đã được can thiệp đúng hướng trước khi khối u gây ra những biến chứng về thần kinh hoặc làm rối loạn trục nội tiết suốt đời.
Theo TS. BS Lương Thị Thu Hiền - Chuyên gia Nội Tiết Nhi, BV Hồng Ngọc - người có hơn 20 năm nghiên cứu, thăm khám và điều trị về Nội tiết trẻ em, cho biết: “Dậy thì sớm có thể do rối loạn trục não - tuyến yên (liên quan đến bệnh lý u não, viêm não, dị tật bẩm sinh) hoặc do cơ thể sản xuất hormone sinh dục bất thường (gặp trong u buồng trứng, u tinh hoàn,…). Ngoài yếu tố bệnh lý, nguyên nhân còn đến từ yếu tố di truyền, tác động từ môi trường sống hiện đại, trẻ em ngày nay dễ tiếp cận với các nội dung không phù hợp độ tuổi, thường xuyên thức khuya, áp lực học tập nặng nề và tiêu thụ các loại thực phẩm chứa nhiều nội tiết tố tổng hợp - tất cả đều có thể góp phần đẩy nhanh quá trình dậy thì”.
Dậy thì sớm âm thầm "đánh cắp" chiều cao, tuổi thơ và sức khỏe của trẻ
TS. BS Lương Thị Thu Hiền cho biết: Nhiều trẻ dậy thì sớm có chiều cao vượt trội trong vài năm đầu khiến phụ huynh tưởng con phát triển tốt. Nhưng thực tế, con phát triển sớm xương trưởng thành cũng đóng sớm, khiến quá trình phát triển bị chững lại, trẻ có thể thấp hơn 6-8cm, thậm chí 10-15cm khi trưởng thành. Đây là một trong những nguyên nhân khiến chiều cao trung bình của thanh thiếu niên Việt Nam khó cải thiện dù phần lớn trẻ vẫn có khả năng phát triển tốt nếu được can thiệp kịp thời.
Bên cạnh đó, dậy thì sớm không chỉ ảnh hưởng thể chất mà còn tác động tiêu cực đến tâm lý: trẻ dễ lo âu, tự ti, cáu gắt, mất tập trung vì cảm thấy khác biệt với bạn bè. Thậm chí, một số trẻ có sự phát triển mạnh mẽ về sinh lý nên bắt chước hành vi người lớn trong khi chưa đủ nhận thức, dẫn đến lệch chuẩn hành vi hoặc hình thành thói quen không phù hợp độ tuổi.
TS.BS Lương Thu Hiền cảnh báo: Nguy hiểm hơn, dậy thì sớm có thể là biểu hiện thứ phát của các bệnh lý như u tuyến yên, u buồng trứng, rối loạn di truyền… Những bệnh lý này không chỉ tác động đến sự phát triển hiện tại mà còn ảnh hưởng tới sức khỏe sinh sản của trẻ về sau nếu không được điều trị kịp thời.
Tầm soát sớm - “chìa khóa” kiểm soát dậy thì
"Thời điểm vàng" để tầm soát và can thiệp hiệu quả nhất là trước 8 tuổi ở bé gái và trước 9 tuổi với bé trai. Khi trẻ gái có kinh nguyệt, các biện pháp can thiệp nội tiết, kể cả dùng hormone gần như không còn tác dụng cải thiện chiều cao. Do đó, các bác sĩ khuyến cáo, nếu trẻ có các dấu hiệu như: ngực phát triển, tinh hoàn to bất thường, mọc lông vùng kín, tăng chiều cao nhanh trong thời gian ngắn hoặc thay đổi tâm lý bất thường…, phụ huynh nên đưa con đi khám sớm.
Tại Bệnh viện Hồng Ngọc, các gói tầm soát dậy thì sớm được thiết kế linh hoạt theo từng độ tuổi và nhóm biểu hiện lâm sàng do trực tiếp các chuyên gia Nội tiết Nhi nhiều kinh nghiệm, từng tu nghiệp nước ngoài tư vấn, đánh giá. Tùy vào tình trạng thực tế, trẻ sẽ được đánh giá giai đoạn dậy thì, phân biệt dậy thì thật, giả, dự đoán chiều cao trưởng thành, xét nghiệm chức năng gan, thận, đường huyết, đo vi chất thiết yếu (canxi, kẽm, magie…), đặc biệt là tầm soát các khối u tuyến yên, buồng trứng, u buồng trứng, u não... - những nguyên nhân phổ biến gây dậy thì sớm trung ương ở trẻ.
Tầm soát sớm không chỉ giúp kịp thời ngăn chặn những ảnh hưởng đến chiều cao, nội tiết và sức khỏe sinh sản của trẻ sau này, mà còn là cách bố mẹ đồng hành cùng con qua giai đoạn nhạy cảm một cách khoa học, tinh tế và đầy yêu thương.
Tầm soát dậy thì sớm - BVĐK Hồng Ngọc Phúc Trường Minh
Hotline: 0947.616.006
(Nguồn: BV Hồng Ngọc)
