Cấu trúc “đô thị nén” là rào cản
Tại tọa đàm "Hoàn thiện hạ tầng, kết nối giao thông tích hợp và liền mạch" diễn ra chiều 9/12, TS Nguyễn Trí Hiếu đã chỉ ra một nghịch lý đáng suy ngẫm của giao thông đô thị Việt Nam: Dù có những "động mạch chủ" là các tuyến metro hiện đại, nhưng lại thiếu trầm trọng những "mao mạch" dẫn máu - chính là sự kết nối từ ngõ hẻm đến nhà ga.
Giải thích cụ thể hơn, chuyên gia giải thích nếu người dân phải đi bộ quá 10-15 phút từ nhà ra trạm xe bus hoặc ga metro trong điều kiện vỉa hè bị lấn chiếm và thời tiết nhiệt đới nắng nóng, họ sẽ quay lại với xe máy cá nhân. Trong khi đó, theo các nghiên cứu đô thị học, phần lớn người dân Hà Nội và TPHCM sinh sống trong các mạng lưới hẻm và ngõ phố khiến xe bus hay xe trung chuyển khó tiếp cận.
TS Nguyễn Trí Hiếu gợi ý kinh nghiệm làm giao thông công cộng tại Việt Nam (Ảnh: BTC).
Nêu giải pháp, chuyên gia gợi ý một số kinh nghiệm của Bangkok (Thái Lan) như mô hình chính quy hóa "xe ôm" thành hệ thống trung chuyển, có thể áp dụng tại Việt Nam bằng việc tích hợp lực lượng xe công nghệ vào mạng lưới giao thông công cộng.
Hoặc áp dụng mô hình TOD phiên bản Việt: Thay vì chỉ xây cao ốc quanh ga metro thì ưu tiên ngân sách cải tạo vỉa hè và làm mái che đi bộ trong bán kính 500m quanh các nhà ga để khuyến khích người dân đi bộ.
Quan điểm này cũng từng được TSKH. KTS Ngô Viết Nam Sơn đưa ra trong một hội thảo hồi giữa tháng 11 vừa qua. Trong 10 vấn đề trọng tâm khi phát triển TOD, ông Nam Sơn nhấn mạnh đến việc hình thành một hệ sinh thái TOD đầy đủ cho mọi đối tượng.
Hệ sinh thái này phải đảm bảo tính thuận tiện trong sử dụng, từ thay đổi thói quen di chuyển của người dân như ưu tiên đi bộ, cho đến việc hoàn thiện các điều kiện sống phù hợp, gồm mạng lưới dịch vụ thương mại, chức năng kết nối (đường đi bộ)... Nói một cách đơn giản, khi người dân bước ra khỏi cửa, đi bộ xuống nhà ga thì xung quanh đó là bệnh viện, khu mua sắm, cửa hàng tiện ích đẩy đủ, đáp ứng mọi nhu cầu sinh sống.
TPHCM khởi công metro số 2 vào tháng 1/2026
Ở vai trò đơn vị quản lý, bà Nguyễn Thị Dạ Thảo, Trưởng phòng Quản lý đường sắt đô thị (Sở Xây dựng TPHCM), cho biết đến năm 2035, thành phố đặt mục tiêu phát triển khoảng 355km metro, đóng vai trò là hệ thống "xương sống" cho chiến lược TOD.
Trong giai đoạn 5 năm đầu, thành phố sẽ tập trung phát triển TOD tại 11 vị trí thí điểm xung quanh các nhà ga metro và các tuyến đường vành đai chính, nhằm tạo ra các khu vực đô thị tích hợp, đa chức năng.
Một trong những khía cạnh đột phá nhất là việc khai thác quỹ đất gần các ga metro và các trục giao thông lớn để tạo nguồn thu cho ngân sách, tái đầu tư cho hạ tầng. Vào đầu tháng 1/2026, thành phố dự kiến khởi công tuyến metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương) sau khi đã vận hành thành công tuyến metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên).
