Trong tháng 11 và 12/2025, nhiều quy định mới về căn cước, cư trú và giấy tờ tùy thân khi giao dịch điện tử có hiệu lực. Theo đó, mức xử phạt vi phạm hành chính tăng mạnh và giấy tờ sử dụng cho thanh toán không dùng tiền mặt được chuẩn hóa chặt chẽ hơn.
Mở đầu cho chuỗi thay đổi quan trọng này là Nghị định 282/2025/NĐ-CP, sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 15/12/2025. Đây được xem là đợt siết chặt kỷ cương mạnh mẽ nhất từ trước đến nay trong lĩnh vực quản lý an ninh trật tự và giấy tờ tùy thân. Theo đó, khung hình phạt hành chính sẽ tăng nhằm nâng cao tính răn đe.
Cụ thể, chỉ cần hành vi đơn giản như không xuất trình được Căn cước công dân (CCCD), thẻ Căn cước hoặc Căn cước điện tử khi cơ quan chức năng kiểm tra, người dân đã có thể đối diện với mức phạt từ 500.000 đến 1.000.000 đồng. Nghiêm trọng hơn, các hành vi cố tình tẩy xóa, làm sai lệch thông tin hoặc sử dụng thẻ Căn cước của người khác sẽ chịu mức phạt từ 2 đến 4 triệu đồng.
Đặc biệt, người dân cần hết sức cẩn trọng với các hành vi gian lận cư trú, vốn rất phổ biến trước đây. Theo quy định mới, việc cho người khác nhập hộ khẩu để vụ lợi, hoặc các cơ sở lưu trú không khai báo khách sẽ bị phạt nặng từ 4 đến 8 triệu đồng. Mức phạt cao nhất lên đến 8 đến 12 triệu đồng sẽ dành cho các hành vi làm giả dữ liệu để đăng ký thường trú, tạm trú hoặc dùng thẻ Căn cước giả, thẻ đã hết hạn để thực hiện hành vi trái pháp luật.
Một thay đổi tác động trực tiếp đến túi tiền và giao dịch hàng ngày của người dân là Thông tư 30/2025/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước, đã có hiệu lực từ ngày 18/11/2025. Điểm cốt yếu của thông tư này là việc chính thức loại bỏ Chứng minh nhân dân (CMND 9 số cũ) ra khỏi danh sách giấy tờ hợp lệ khi thực hiện giao dịch điện tử. Điều này đồng nghĩa với việc để thực hiện các lệnh chuyển tiền, thanh toán online, công dân Việt Nam bắt buộc phải sử dụng CCCD gắn chip, thẻ Căn cước mới hoặc Căn cước điện tử (thông qua VNeID). Quy định này nhằm đồng bộ hóa dữ liệu với hệ thống ngân hàng, ngăn chặn tội phạm tài chính và rủi ro giả mạo danh tính.
Ngoài ra, các ngân hàng dừng giao dịch thanh toán, rút tiền qua tài khoản thanh toán, thẻ với khách sử dụng giấy tờ tùy thân là hộ chiếu từ ngày 1/1/2026. Đây là điều khoản bắt buộc được quy định tại Thông tư 17/2024 và Thông tư 18/2024 của Ngân hàng Nhà nước.
Trước những thay đổi này, để tránh rắc rối pháp lý và gián đoạn giao dịch tài chính, người dân được khuyến khích cập nhật giấy tờ ngay lập tức. Hiện nay, thủ tục đổi thẻ Căn cước đã trở nên thuận tiện hơn bao giờ hết nhờ ứng dụng VNeID. Với những công dân đã có tài khoản định danh mức độ 2, việc đăng ký cấp đổi thẻ có thể thực hiện hoàn toàn trực tuyến, giúp tiết kiệm thời gian đi lại, được miễn lệ phí và dễ dàng theo dõi tiến độ hồ sơ mà không cần trực tiếp đến cơ quan công an như trước.
