Ngăn chặn trục lợi nhà ở xã hội

Như Thanh Niên đã thông tin, các dự án nhà ở xã hội (NƠXH) từ Hà Nội đến TP.HCM và nhiều nơi khác liên tục ghi nhận cảnh người dân xếp hàng nộp hồ sơ, nhưng phía sau những đoàn người ấy là một thị trường giao dịch ngầm đang phình to từng ngày như: suất ưu tiên, hồ sơ "bao đậu", tiền chênh lệch và cả mạng lưới môi giới công khai rao bán suất NƠXH như hàng hóa thương mại. Theo luật Nhà ở, NƠXH chỉ được chuyển nhượng sau 5 năm, nhưng quy định này đang bị vô hiệu hóa bởi các giao dịch ủy quyền trá hình - lớp vỏ pháp lý mỏng manh che đậy các cuộc mua bán suất NƠXH trái phép.

ẢNH: PHƯƠNG THẢO

"Khoảng chênh giá giữa NƠXH và nhà thương mại đã tạo ra động lực quá lớn để đầu cơ ngầm. Chỉ cần một văn bản ủy quyền toàn phần hoặc giấy đặt cọc không chính thức, mua bán bằng vi bằng, giao dịch đã bị "biến tướng" thành hợp đồng dân sự hợp pháp trên giấy nhưng hoàn toàn trái quy định pháp luật về NƠXH. Điều này tạo điều kiện cho trục lợi NƠXH nở rộ", luật sư Trương Anh Tú, Chủ tịch TAT Law Firm, nhận định.

Một thực tế khác cũng đáng lo ngại là hồ sơ xét duyệt chủ yếu dựa trên kê khai. Dữ liệu thuế, dân cư, đất đai không liên thông khiến việc xác minh gần như bất khả, tạo kẽ hở cho dịch vụ "làm hồ sơ" thu tiền từ 3 - 10 triệu đồng/bộ. Môi giới thậm chí công khai cam kết "bao đậu". Người mua cuối cùng, vốn tin rằng mình đã "mua được suất", lại là người chịu rủi ro lớn nhất bởi mọi giao dịch dạng này đều vô hiệu nếu bị thanh tra.

"Để NƠXH quay về đúng bản chất an sinh thì 4 việc phải làm ngay gồm: Công khai toàn bộ điểm xét duyệt và danh sách trúng; liên thông dữ liệu dân cư, thuế, đất đai, bảo hiểm xã hội; siết chặt mọi giao dịch trá hình; thiết kế lại chính sách theo từng nhóm đối tượng thay vì gom chung một mô hình. Thị trường NƠXH hiện giống một sợi dây bị kéo căng giữa giấc mơ an cư của người thu nhập thấp và lợi nhuận lớn của đầu cơ ngầm…", luật sư Trương Anh Tú nhận định.

Cầu nhiều mà cung ít quá!

Đó là lời than thở của nhiều bạn đọc (BĐ) Thanh Niên khi nói về tình hình NƠXH hiện nay. BĐ Hoang Lang viết thêm: "Sự việc tại khu NƠXH CT3 - CT4 Kim Chung (xã Thiên Lộc, Hà Nội) mới đây là một ví dụ điển hình. Chủ đầu tư ngày 17.11 mới nhận hồ sơ mua NƠXH, nhưng từ tối 16.11 đến sáng 17.11, rất đông người dân đã có mặt chờ vào nộp hồ sơ... Đến sáng 17.11, người của chủ đầu tư thông báo không chấp nhận danh sách số thứ tự do người dân lập trước đó để tránh bất công và hạn chế tiêu cực. Trước tình hình đó, UBND xã Thiên Lộc đã phải triển khai công an cùng các lực lượng chức năng phối hợp tuyên truyền, đảm bảo an ninh trật tự, hỗ trợ người dân nộp hồ sơ".

Cùng quan điểm, BĐ Le Phong cho rằng: "Cần phải xây nhiều NƠXH hơn nữa vì nhu cầu của người dân quá lớn. An cư mới lạc nghiệp được. Ngoài ra, phải tăng cường xử lý các trường hợp gian dối, trục lợi".

Làm sao để ngăn chặn trục lợi?

"Cứ ở đâu có lợi là có "cò mồi", môi giới, ăn chia, gửi gắm... muôn hình vạn trạng nên cách tốt nhất theo tôi là đem về khu dân cư xem xét, ai không có nhà thì lên danh sách sẵn rồi chờ xét duyệt. Những NƠXH sau phân phối phải công khai hậu kiểm để người dân giám sát. Nếu có gian dối thì cứ xử lý thật nghiêm vài vụ sẽ có tác dụng", BĐ Le Ngoc Hiep nhận xét và đề xuất.

Cùng ý kiến, BĐ nguyenvandien1958 cho biết thêm: "Cứ truy chủ đầu tư và "cò" thì biết ngay mà! Ai mua NƠXH thì được chính quyền duyệt trước và chủ đầu tư kiểm tra lại thì làm gì có hiện tượng trục lợi như trên. Nếu truy ra kẻ cấu kết làm trái luật pháp thì xử lý hình sự ngay, phạt thật nặng". BĐ Quyen Van góp ý: "Cần quy định NƠXH chỉ được mua bán với giá xã hội, cấm mua bán giá thương mại dưới mọi hình thức. Cụ thể, nếu người sở hữu NƠXH không còn nhu cầu sử dụng thì chỉ được bán lại cho cơ quan quản lý với giá mua ban đầu cộng thêm lãi suất ngân hàng tại thời điểm bán. NƠXH này nếu bán lại cho người mua sau thì bán với giá NƠXH tại thời điểm bán ban đầu cộng thêm trượt giá. Như vậy NƠXH luôn luôn tồn tại để phục vụ người có nhu cầu thật sự".

Trong khi đó, BĐ Lê Đức Tuyên ý kiến: "NƠXH nên có nhiều để cho nhiều người được thuê nữa. Về đối tượng được mua, theo tôi, ngoài các đối tượng ưu tiên nên thêm đối tượng là những người đã lập gia đình và có con (2 con càng tốt), nhằm khuyến khích sinh đẻ, tăng dân số".