Loại cây được nhắc tới chính là sương sâm (Tiliacora triandra).
Từng là loài cây mọc dại ven rừng, không ai để ý, sương sâm nay trở thành cây trồng mang lại sinh kế ổn định cho nhiều hộ dân.
Khi được canh tác bài bản, loại cây này không chỉ đem lại giá trị kinh tế lớn mà còn phù hợp với xu hướng nông nghiệp bền vững nhờ khả năng chịu hạn, ít sâu bệnh và nhu cầu chăm sóc thấp. Sương sâm đang nổi lên như một hướng phát triển bền vững cho người nông dân.
Cây sương sâm.
Cây sương sâm thuộc họ Menispermaceae, còn được gọi là sâm sâm, dây xanh leo. Đây là loài thân leo lâu năm, có thể đạt chiều dài 3–5 m, thậm chí 10 m ở những cây lớn tuổi. Rễ cọc ăn sâu giúp cây sống khỏe trên đất đồi, đất khô cằn — những vùng canh tác vốn khó trồng cây kinh tế.
Tại Việt Nam, sương sâm có hai loại chính: sương sâm lá lông và sương sâm lá trơn. Trong đó, sương sâm lá lông được nhiều nông hộ lựa chọn phát triển thành cây hàng hóa nhờ năng suất cao và chất lượng lá tốt.
Tại An Giang nhiều hộ dân cũng chuyển hướng sang trồng sương sâm để thu hoạch lá. Ví như, gia đình chị Lê Kim Cúc (ấp Đông Bình Trạch, xã Vĩnh Thành, tỉnh An Giang) có được nguồn thu nhập ổn định. Mỗi ngày chị thu hoạch được khoảng 20-30kg lá sương sâm. Giá lá sương sâm ổn định, dao động từ 20.000-25.000 đồng/kg, thông tin trên Báo An Giang.
Một trường hợp khác thành công với cây sương sâm là anh Nguyễn Quang Định (Quảng Nam – nay thuộc Đà Nẵng). Năm 2013, trong một lần làm việc ở miền Nam, anh Định tình cờ biết đến mô hình canh tác loại cây này. Nhận thấy đây là loại cây phù hợp với khí hậu nắng nóng miền Trung, anh mang giống về trồng thử trên diện tích đất đồi cằn cỗi, báo Dân trí đưa tin.
Không ngờ, sương sâm sinh trưởng mạnh, gần như không gặp sâu bệnh và có khả năng chịu hạn tốt. Thấy tiềm năng lớn, anh Định đầu tư bài bản: dựng trụ sắt cố định, nghiên cứu hệ thống tưới tự động, áp dụng kỹ thuật chăm sóc giúp cây ra lá đồng đều quanh năm. Nhờ đó, từ cây mọc dại, sương sâm trở thành cây trồng chủ lực mang lại thu nhập ổn định, bền vững cho gia đình anh.
Hiện anh Định đã phát triển hơn 3.000 m² sương sâm và đang mở rộng thêm 2.000 m² để đáp ứng nhu cầu thị trường. Điều đặc biệt là từ khi bắt đầu trồng, gia đình anh chưa bao giờ lo đầu ra - lá luôn được thương lái tới tận vườn thu mua, không phát sinh chi phí vận chuyển, cũng không tồn đọng hàng.
Mô hình trồng sương sâm hiệu quả.
Giá bán lá sương sâm dao động từ 100.000–150.000 đồng/kg. Vào mùa nắng nóng, khi nhu cầu làm thạch giải nhiệt tăng cao, lá còn rơi vào tình trạng "cháy hàng".
Theo chia sẻ của anh Định trên Dân trí, trung bình 500 m² sương sâm cho 200–300 kg lá mỗi 25 ngày. Với diện tích hiện tại, mỗi năm anh thu về khoảng 20 tấn lá, tương đương doanh thu khoảng 2 tỷ đồng.
Không chỉ mang lại thu nhập cao, mô hình trồng sương sâm còn được đánh giá là hướng đi nông nghiệp bền vững: tận dụng đất đồi khô hạn, không phải dùng nhiều phân bón hay thuốc hóa học, giúp cải thiện môi trường và tạo việc làm tại chỗ. Sự thành công của mô hình này mở ra triển vọng nhân rộng tại nhiều địa phương có điều kiện thổ nhưỡng tương tự.
Theo Đông y, lá sương sâm rất tốt cho hệ bài tiết của cơ thể, đặc biệt là chức năng của thận. Do đó, việc sử dụng thạch hoặc nước lá sương sâm hằng ngày có thể cải thiện các tình trạng tiểu bí, tiểu khó. Sương sâm cũng được cho là tốt cho người đái tháo đường, giúp ổn định huyết áp và hỗ trợ phòng ngừa ung thư.
