Bộ Công an vừa có báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội tại phiên thảo luận tổ về dự án luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của bộ luật Hình sự, trong đó có đề xuất bỏ án tử hình với 8 tội danh gồm tội tham ô, nhận hối lộ, vận chuyển ma túy và sản xuất, buôn bán thuốc giả...
Bộ trưởng Lương Tam Quang báo cáo tại Quốc hội
ẢNH: GIA HÂN
Trước nhiều ý kiến đề nghị giữ hình phạt tử hình với tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ, Bộ Công an cho biết, đa số các nước trên thế giới không quy định hình phạt tử hình hoặc đang có xu hướng bỏ hình phạt tử hình.
Nhiều nước đã yêu cầu Việt Nam phải cam kết không áp dụng hình phạt tử hình hoặc tuyên nhưng không thi hành án tử hình đối với những vụ án về tham nhũng, chức vụ. Việt Nam chưa cam kết nên khi yêu cầu tương trợ tư pháp có liên quan đến án tử hình thì các nước gần như không có phản hồi.
Theo Bộ Công an, những tội này không phải là "tội ác", không xâm phạm tính mạng con người, không xâm phạm trực tiếp an ninh quốc gia, không cần thiết tước bỏ mạng sống.
Bộ Công an cho biết, đây cũng là xu hướng chung của thế giới, hiện nay, đa số các quốc gia đều không áp dụng hình phạt tử hình đối với các tội không phải là "tội ác".
Bộ Công an cũng cho rằng, việc không áp dụng hình phạt tử hình và thay bằng tù chung thân không xét giảm án vẫn bảo tính răn đe vì đây là hình phạt đặc biệt nghiêm khắc, vĩnh viễn tước đi tự do của một con người. Đồng thời, dự thảo luật quy định người bị kết án nếu nộp lại ít nhất ba phần tư số tiền đã gây thiệt hại thì có thể được xét giảm án xuống tù chung thân, bảo đảm mục đích thu hồi tài sản bị xâm hại.
Sản xuất thuốc giả không nguy hiểm như hành vi giết người
Đối với việc bỏ hình phạt tử hình với tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh, nhiều đại biểu Quốc hội cũng đề nghị vẫn giữ hình phạt tử hình vì mức độ nguy hiểm cao, gây tổn hại tính mạng, sức khỏe cả cộng đồng, là hành vi vô nhân đạo cần xử lý nghiêm.
Giải trình vấn đề này, Bộ Công an cho hay, trong đề án liên quan đến tử hình mà Viện KSND tối cao trình, Bộ Chính trị đã cơ bản thống nhất là thu hẹp hình phạt tử hình, trong đó có việc nghiên cứu bỏ hình phạt này đối với tội sản xuất, buôn bán thuốc giả.
Thực tiễn xét xử cho thấy, thuốc giả chủ yếu là giả nhãn mác, kém chất lượng, không có tác dụng chữa bệnh... rất khó xác định có gây chết người hay không để áp dụng hình phạt tử hình. Thực tế chưa có trường hợp nào bị tuyên án tử hình về tội danh này.
Bên cạnh đó, xét về tính nguy hiểm cho xã hội, hành vi này không gây nguy hiểm cho xã hội như hành vi giết người hay khủng bố.
Nếu sử dụng độc tố để sản xuất thuốc giả nhằm giết người thì sẽ bị xử lý về tội giết người. Do đó, có thể xem xét bỏ hình phạt tử hình đối với tội danh này.
Phần lớn người vận chuyển ma túy là dân tộc thiểu số, khó khăn
Đối với tội vận chuyển trái phép chất ma túy, nhiều ý kiến cũng đề nghị giữ hình phạt tử hình, Bộ Công an cho biết, đây là tội danh có tỷ lệ áp dụng hình phạt tử hình cao thứ hai trong các tội danh. Tuy nhiên, so với tội mua bán trái phép chất ma túy và tội sản xuất trái phép chất ma túy (các tội vẫn giữ hình phạt tử hình) thì tội vận chuyển trái phép chất ma túy có tính chất trung gian, ít nguy hiểm hơn với hành vi mua bán, sản xuất.
Theo Bộ Công an, phần lớn người vận chuyển trái phép chất ma túy là người dân tộc thiểu số, có hoàn cảnh khó khăn, trình độ hiểu biết pháp luật thấp, phạm tội lần đầu, bị rủ rê, lôi kéo mà không phải là đối tượng chủ mưu, cầm đầu, hưởng lợi ít.
Vì vậy, thay thế hình phạt tử hình bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án đối với tội danh này vẫn bảo đảm tính răn đe, phòng ngừa và cách ly người phạm tội ra khỏi xã hội.
Ngoài ra, nhiều nước cũng đã yêu cầu Việt Nam cam kết không áp dụng hình phạt tử hình hoặc tuyên nhưng không thi hành án tử hình đối với những vụ án về ma túy. Việt Nam chưa cam kết nên khi có yêu cầu tương trợ tư pháp liên quan đến án tử hình thì gần như các nước không có phản hồi.
