Hữu Lũng và những vách đá "đẻ" trứng vàng

Thanh bình, nguyên sơ, những dãy núi đá vôi ở Hữu Lũng (Lạng Sơn) từ trước năm 2012 là một chốn xa đầy lạ lẫm. Nhưng nay thì khác, Hữu Lũng đã thành 'thánh địa' của những người yêu thể thao leo núi mạo hiểm khắp thế giới tìm về. Những vách đá nguyên sơ giờ là tài nguyên quý, tạo sinh kế dồi dào, là điển hình du lịch sinh thái, mạo hiểm đang phát triển tại VN.

"Người Lạng Sơn không leo núi mạo hiểm, nhưng nhiều người yêu môn thể thao leo núi mạo hiểm từ khắp thế giới tìm về Lạng Sơn", câu đùa vui nhưng cũng rất thật ấy để chứng minh thực trạng phát triển du lịch thể thao mạo hiểm tại Hữu Lũng đang ở thời kỳ gặt hái thành quả sau gần 15 năm gây dựng và phát triển.

Nhắc đến leo núi mạo hiểm ở VN, người có công đầu trong việc gây dựng phong trào luyện tập và phát hiện ra "mỏ vàng" Hữu Lũng chính là Jean Verly, một người Pháp mang trong mình dòng máu Việt.

- Ảnh 1. — Núi đá vôi Hữu Lũng có cấu trúc địa hình phong phú, ứng dụng được cùng lúc nhiều kỹ thuật leo khác nhau

Jean kể lại: "Tôi là vận động viên leo núi, nên khi về sống và làm việc tại VN, tôi đi khắp các dãy núi từ Nam ra Bắc để khám phá và chinh phục; nhưng khi biết đến Hữu Lũng, tôi thực sự choáng ngợp bởi hiếm có vùng thiên nhiên địa chất nào lại hoàn hảo đến thế dành cho người leo núi mạo hiểm. Các vách đá vôi độ cao trung bình từ 20 - 80 m, đủ kiểu kiến tạo địa hình, địa mạo, đáp ứng mọi nhu cầu của người nghiệp dư lẫn chuyên nghiệp, thế nên tôi quyết định khai phá điểm đến này kể từ năm 2012. Đến nay, sau gần 15 năm, tôi mở được hơn 250 tuyến leo núi ở các cấp độ, từ dễ đến khó. Khách du lịch hiện nay có hơn 50% là người nước ngoài, nhiều trong số họ ở cả tháng trong các nhà lưu trú của dân bản chỉ để phục vụ đam mê leo núi".

- Ảnh 3. — Chinh phục điểm leo “Cây Khế” có người ghìm dây (belaying), tăng thêm tính an toàn cho môn chơi này

Trong môn thể thao leo núi mạo hiểm, độ khó các tuyến leo núi được áp theo cách tính của Pháp (French Scale) hiện áp dụng rộng rãi ở châu Âu và VN. Mức khởi đầu là 3 (dành cho người nhập môn, rất dễ, không dây an toàn), cao nhất là mức 9c (khó nhất hành tinh). Các vách đá Hữu Lũng hiện có các cấp độ từ 3 - 7c. Còn 3 - 4 là dành cho người mới bắt đầu. 5a - 5c mức trung bình, cần đến những kỹ thuật cơ bản và tay bám tốt. Cấp 6a - 6c thuộc mức trung bình khó, đòi hỏi người tham gia phải có tư duy chiến thuật, phân phối sức hợp lý. 7a - 7c là mức khó đến rất khó, chỉ dành cho người có kinh nghiệm.

- Ảnh 4. — Bám mình vào vách đá, tận hưởng cảm giác hòa mình cùng thiên nhiên Hữu Lũng

Đến với vùng đất được mệnh danh là "Hạ Long trên cạn" Hữu Lũng, mỗi vách đá là một câu chuyện, một bài tập tình huống đầy thú vị riêng với người leo núi mạo hiểm. Lấy ví dụ ở điểm leo "Cây Khế", nơi có những vách đá vôi nhô thành cột, gờ, người chinh phục phải dùng kỹ thuật pinch (bóp hai bên tảng đá hoặc cột đá để di chuyển lên). Những đường leo độc đáo khác như "Xoài Xanh" độ khó 7a, sử dụng nhiều kỹ thuật drop knee (vặn gối) ép người vào vách để giảm tải cho tay. Ở vách đá "King Kong" độ khó 7c, có cấu tạo nghiêng nên cần sự kết hợp các kỹ thuật phức tạp, từ heel hook (móc gót lên mép đá tạo điểm giữ phụ), pinching đến core tension (giữ hệ cơ bụng và hông căng để kiểm soát thân người cho các động tác với vượt vách nghiêng)…

- Ảnh 5. — Kỹ thuật pinch (bóp vào mép đá), động tác được sử dụng nhiều khi leo núi ở Hữu Lũng

Ở cấp độ 7, người tham gia thường có ít nhất đôi ba năm kinh nghiệm, đọc được đường leo, phân bố kỹ thuật, chiến thuật hợp lý để từng động tác trở nên nhẹ nhàng, chuẩn xác, không dư thừa, giúp tiết kiệm năng lượng. Riêng với cấp độ 7, Hữu Lũng thực sự là điểm đến lý tưởng với nhiều đường leo khác nhau, nhờ có hệ đá vôi đa dạng địa hình, tạo nên những vách, gờ, trụ… đủ cấp độ phức tạp, thích hợp cho việc tập luyện và nâng cao trình độ của người tham gia.

- Ảnh 6. — Jean Verly sử dụng kỹ thuật crimp, dùng đầu ngón tay bám gờ đá để chinh phục vách núi

Chuyên gia leo núi Jean Verly tâm sự thêm về môn thể thao leo núi mạo hiểm: "Khi xây dựng môn thể thao leo núi mạo hiểm, tôi gặp nhiều khó khăn như leo núi vậy. Và tôi cũng áp dụng cách leo núi, cứ giải quyết từng bước một, khó đến đâu gỡ đến đó, từ việc xây dựng được cộng đồng leo núi Vietclimb, khai mở tuyến Hữu Lũng, mở tuyến du lịch sinh thái, leo núi, xây dựng cộng đồng bản địa làm dịch vụ lưu trú nhà sàn, hướng dẫn kỹ thuật vận hành, quản lý, bàn giao… Có một bộ phận không nhỏ khách du lịch đến VN chỉ để tìm đến Hữu Lũng leo núi. Điều tôi mong muốn xa hơn là xây dựng một đội leo núi chuyên nghiệp, có đơn vị quản lý, có cơ hội đi thi đấu quốc tế dưới màu cờ VN".