Hợp pháp hóa hàng tồn của hộ kinh doanh được không?

Không dám mở cửa vì hàng tồn thiếu hóa đơn

Sáng ngày đầu tuần (9.6), nhiều tiểu thương kinh doanh tại một số chợ sỉ truyền thống ở TP.HCM ra chợ, nhưng lại không dám mở cửa bán hàng vì lo ngại bị kiểm tra, tịch thu hàng hóa do bán hàng không có hóa đơn đầu vào.

ẢNH: Đ.N.T

Một tiểu thương mặt hàng giày dép tại chợ An Đông (Q.5) cho biết: "Ra chợ kéo cửa quầy lên cũng khổ bởi nếu quản lý thị trường kiểm tra, không biết làm sao để chứng minh nguồn gốc hàng hóa mua vào. Nhưng không mở cửa bán hàng, tôi vẫn phải đóng thuế, trả lương nhân viên, trả tiền thuê kho, thuê mặt bằng… Mở cửa là đủ thứ tiền bủa vây. Mấy hôm nay, cơ quan quản lý không kiểm tra tại chợ, nhưng vào các kho của tiểu thương kiểm tra, thu giữ hàng rất nhiều vì không có hóa đơn đầu vào. Chúng tôi chỉ biết kiến nghị nhà nước có lộ trình để hộ kinh doanh (HKD), tiểu thương có thời gian chỉnh đốn, tổ chức lại hoạt động kinh doanh "sang trang" mới. Chứ như tình trạng hiện nay, nguy cơ vỡ nợ, điêu đứng vì không dám bán hàng, hàng hóa lại bị tịch thu tiêu hủy quá lãng phí...".

Trước đó, tiểu thương tại chợ An Đông đã kiến nghị các cơ quan chức năng xem xét cho phép tiểu thương được kê khai lại toàn bộ hàng hóa đang tồn kho. Họ chấp nhận đóng thuế đầy đủ một lần cho số hàng này để được tiếp tục kinh doanh trong giai đoạn mới, chuyển từ hình thức nộp thuế khoán sang nộp thuế theo hóa đơn bán hàng kể từ ngày 1.6. Ngày 9.6, trao đổi với PV Thanh Niên, các tiểu thương kinh doanh tại các chợ Bình Tây (Q.6), chợ Tân Bình (Q.Tân Bình) cho hay cũng xin được kê khai toàn bộ hàng hóa trong sạp, trong kho, đóng thuế đầy đủ một cách minh bạch trước khi chuyển sang hình thức mua bán hàng hóa có hóa đơn đầy đủ và đóng thuế dựa trên doanh thu.

Được biết, sau cuộc họp với hơn 200 tiểu thương, Ban quản lý chợ An Đông sẽ tổng hợp các ý kiến và kiến nghị của tiểu thương để báo cáo lên cấp trên đề nghị xem xét và có những chính sách ưu ái, tạo điều kiện thuận lợi cho tiểu thương thích nghi với các quy định mới một cách suôn sẻ nhất.

Thách thức "xóa bàn làm lại"

Chuyên gia cao cấp, PGS-TS Võ Trí Hảo (Viện Pháp luật quốc tế và so sánh - Trường ĐH Kinh tế luật, ĐH Quốc gia TP.HCM) cho rằng có 2 vấn đề đang xảy ra đồng thời, đó là chính sách thuế thay đổi, tạo sự công bằng cho người kinh doanh tử tế. Thu thuế theo doanh thu là cho sự tử tế một cơ hội cạnh tranh bình đẳng. Từ thuế sẽ truy ra vấn đề thứ hai là hàng hóa không nguồn gốc, hàng gian, hàng giả không có đất sống. Hiện tại, 2 vấn đề này đang liên thông nhau dẫn đến tiểu thương ở các chợ đầu mối có động thái ngưng kinh doanh bán hàng để đối phó. 

"Cũng cần nói rõ là quy định về nghiêm cấm kinh doanh mua bán hàng giả, hàng nhái có từ hơn 30 năm trước, không mới. Chỉ có quy định bỏ thuế khoán bằng thuế đóng theo doanh thu là mới mà thôi. Thế nên xét về mặt kinh tế học, hàng hóa không có hóa đơn mua vào của tiểu thương, HKD cần chia ra 2 loại. Đó là hàng nhái, hàng giả, hàng không đạt chất lượng, hàng độc hại… phải tiêu hủy. Nếu tiểu thương chứng minh được hàng hóa đó không phải giả, không phải nhái nhãn hiệu, không độc hại… thì không cần tiêu hủy. Vì tiêu hủy hết thì rất phí phạm về mặt kinh tế xã hội", TS Hảo đề nghị.

Theo TS Hảo, nếu hàng hóa không chứng minh được nguồn gốc, phải áp dụng phương pháp suy đoán. Cho tiểu thương, HKD kê khai toàn bộ hàng tồn trong kho, trong sạp, nếu suy đoán hàng không vi phạm, không có hại cho xã hội, cho nền kinh tế… thì đóng thuế giá trị gia tăng và thuế trên doanh thu khoảng 15%. Cách thứ hai là ước tổng giá trị lượng hàng hóa đó cho các hoạt động từ thiện thay vì tiêu hủy. "Chúng ta đang ở giai đoạn quá độ tạo nguyên tắc công bằng trong hoạt động kinh doanh. Ai cố tình né thuế, phải đưa ra mức thuế suy đoán. Việc này, dân trong ngành nhẩm sẽ ra hết", PGS-TS Võ Trí Hảo nhấn mạnh.

Ngược lại, PGS-TS Phạm Thế Anh (Trưởng khoa Kinh tế học, ĐH Kinh tế quốc dân) cho rằng về cơ bản, việc hợp thức hóa hàng hóa không rõ ràng nguồn gốc, xuất xứ, hàng nhái, hàng giả, hàng lậu, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ… là không được. "Việc kê khai nếu chứng minh được nguồn gốc có thể làm được, nhưng hàng trốn thuế thì rất khó. Trong thực tế, không phải chỉ có 2 triệu HKD cá thể mà còn hàng chục triệu người lao động khác đang đi làm và phải làm nghĩa vụ thuế thu nhập đầy đủ với nhà nước. Những người làm công ăn lương có hàng chục triệu người, mọi khoản thu nhập của họ đều hiện đầy đủ trên VNeID và tất nhiên họ phải nộp nghĩa vụ thuế đầy đủ. Trong khi kinh doanh hàng giả, hàng lậu, hay kê khai thu nhập không đầy đủ lại được du di là rất khó chấp nhận và thực tế, việc kết nối máy tính tiền với cơ quan thuế, thế giới đã làm mấy chục năm nay rồi. Phải làm nghiêm thôi", ông Thế Anh nói rõ quan điểm.