Máy điều hòa giúp con người cảm thấy mát hơn nhưng lại khiến thế giới nóng hơn. Loại thiết bị này đang chiếm 15% lượng khí thải nhà kính, làm trầm trọng thêm biến đổi khí hậu khi tiêu thụ một lượng lớn điện được tạo ra từ nhiên liệu hóa thạch. Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) ước tính số lượng điều hòa được sử dụng sẽ nâng từ hai tỷ máy hiện nay lên 5,5 tỷ đến 2050. Nhiều trong số đó là các sản phẩm rẻ tiền, không hiệu quả, tiêu tốn nhiều năng lượng.
Tại Mỹ, một loạt công ty khởi nghiệp đang muốn hạn chế vấn đề này, như Blue Frontier, Transaera, Montana Technologies Carrier và Trane Technologies. Họ đặt tham vọng trở thành "Tesla của thị trường điều hòa". Tesla đã tạo sự đột phá trên thị trường ôtô khi chuyên thiết kế và sản xuất xe điện. Giờ đây, các startup điều hòa đang chạy đua phát triển loại thiết bị vừa làm mát vừa cân bằng độ ẩm, đồng thời tiêu thụ ít điện năng.
Cục nóng điều hòa bên ngoài một tòa nhà ở Anh. Ảnh: AKP
Điều hòa thông thường hoạt động trên nguyên lý làm mát không khí bằng dung môi, luân chuyển khí lạnh này trong phòng qua hệ thống quạt. Tuy nhiên, thiết bị không được thử nghiệm ở môi trường phù hợp. Chúng được kiểm thử ở nhiệt độ 35 độ C, tốc độ máy nén cố định, không phản ánh đúng điều kiện nóng ẩm, oi bức tại các nước Nam Á và Đông Nam Á.
Việc không thể cân bằng độ ẩm, thường ở mức 60-85%, một cách độc lập với quá trình làm mát khiến điều hòa hoạt động kém hiệu quả sau một thời gian sử dụng, cũng như gây hại cho con người.
Các công ty khởi nghiệp đang muốn cải thiện điều này. Blue Frontier, trụ sở tại Florida, đã tạo thành công loại điều hòa có thể tách độ ẩm và kiểm soát nhiệt độ bằng dung dịch muối lỏng. Được phát triển cùng với Phòng thí nghiệm năng lượng tái tạo quốc gia Mỹ, giải pháp giúp tiết kiệm năng lượng và giảm lượng điện tiêu thụ vào giờ cao điểm.
Dung dịch muối lỏng là "phiên bản công nghiệp" của các gói hút ẩm thường thấy, giữ cho sản phẩm khô ráo trong quá trình vận chuyển. Blue Frontier cho biết trong điều hòa, dung dịch này được làm nóng lên, giải phóng nước và tăng nồng độ muối. Khi tiếp xúc với không khí, dung dịch hấp thụ nước và loại bỏ độ ẩm.
Trong khi đó, không khí được làm mát bằng bộ phận riêng kèm hệ thống nước. Không khí sau khi hấp thụ nước trở nên ấm và ẩm sẽ di chuyển ra bên ngoài. Lượng nước để làm ẩm không khí sẽ được kiểm soát để giúp không gian không quá ẩm ướt.
"Điều hòa không khí phải là giải pháp cho vấn đề, chứ không phải là vấn đề", đại diện Blue Frontier nói.
Bộ trao đổi nhiệt (trái) và dung dịch muối lỏng mà Blue Frontier sử dụng để làm mát và tạo ẩm trên điều hòa không khí. Ảnh: Blue Frontier
Blue Frontier hiện huy động được 20 triệu USD và tiếp tục nhận sự quan tâm từ các quỹ đầu tư. Các startup khác cũng thu hút một số khoản tương tự. Theo dữ liệu từ PitchBook, các công ty trong lĩnh vực sưởi ấm, thông gió và điều hòa đã huy động được 350 triệu USD trong giai đoạn 2020-2022, tăng mạnh so với các năm trước, dù chưa đạt tới hàng tỷ USD như các lĩnh vực khác.
Transaera, một công ty khởi nghiệp về điều hòa, cũng có giải pháp giảm độ ẩm riêng. CEO Sorin Grama của Transaera cho biết họ đang sử dụng một loại vật liệu hấp thụ tần suất cao giúp loại bỏ độ ẩm trong không khí. Sản phẩm hiện đã có nguyên mẫu và được tài trợ 4,5 triệu USD.
"Vấn đề khí hậu sẽ trở nên tồi tệ hơn nếu chúng ta tiếp tục đưa vào thị trường máy điều hòa không khí như hiện nay cho nhu cầu làm mát", Grama nói.
Startup có tên Montana Technologies cũng có giải pháp độc đáo khác về thiết kế cùng vật liệu hấp thụ độ ẩm. Các buồng chứa vật liệu được đặt cạnh nhau giúp hút hơi nước, giải phóng nước và nhiệt hữu hiệu với năng lượng thấp. Montana đã đạt được khoản đầu tư 500 triệu USD và dự kiến IPO thời gian tới.
Tại Mỹ, hơn 40 triệu người sẽ bị ảnh hưởng khi nhiệt độ có thể đạt hơn 45 độ C ở một số khu vực vào tuần tới. Những nơi khác như Trung Quốc, Siberia, Đông Nam Á cũng đang đối mặt thời tiết cực đoan do hiện tượng El Niño. Theo các chuyên gia, đây là lúc các hãng điều hòa cần gấp rút tung ra thị trường những mẫu máy hoạt động hiệu quả, ít tiêu tốn năng lượng và giá thành hợp lý.
(theo WSJ)
