Kể từ khi ra mắt vào cuối năm 2022, ChatGPT đã trở thành công cụ phổ biến hỗ trợ viết đủ loại nội dung – từ email, bài luận đến tin nhắn xin lỗi. Song, điều khiến các nhà nghiên cứu chú ý không chỉ là AI giúp con người viết dễ hơn, mà còn ở chỗ AI đang dần thay đổi chính cách chúng ta giao tiếp.
Nghiên cứu mới của Viện Max Planck, được công bố trên Scientific American, cho thấy từ vựng “kiểu GPT” – những từ thường xuất hiện trong phản hồi của ChatGPT như “delve” (nghiên cứu sâu), “tapestry” (bức tranh đa sắc) và “nuance” (sắc thái) – đang ngày càng phổ biến hơn trong giao tiếp hàng ngày. Sau khi phân tích hơn 700.000 giờ podcast và video YouTube, các nhà nghiên cứu nhận thấy tần suất sử dụng những từ này tăng đáng kể, thậm chí cả ở những người không chủ động bắt chước AI.
Các mô hình ngôn ngữ lớn như ChatGPT được đào tạo trên khối lượng dữ liệu khổng lồ, và kết quả đầu ra thường mang phong cách trau chuốt, hơi học thuật và đôi khi dài dòng. Điều này dễ dàng lan sang người dùng. Như nhận định của Jon Kleinberg, nhà khoa học máy tính tại Đại học Cornell: “Ngôn ngữ của ChatGPT dễ lây lan”. Thực tế, kể từ khi ChatGPT phổ biến, tần suất sử dụng từ “delve” đã tăng 51%.
Ảnh hưởng này không chỉ tiêu cực. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng AI có thể giúp người dùng – đặc biệt là học sinh, sinh viên hoặc người học tiếng Anh – viết rõ ràng, mạch lạc và giàu từ vựng hơn. Một nghiên cứu của Smart Learning Environments cho thấy sinh viên dùng ChatGPT để hỗ trợ viết lách đã cải thiện đáng kể khả năng trình bày ý tưởng. Christine Cruzvergara của Handshake cũng cho rằng, AI giúp người dùng viết tự tin hơn, điều này đặc biệt hữu ích với những ai e ngại khi phải viết trang trọng.
Tuy vậy, việc dựa vào AI cũng đặt ra lo ngại. Khi AI trở thành “đồng tác giả thầm lặng”, phong cách riêng của mỗi người có thể mờ nhạt dần. Email, bài đăng mạng xã hội hay tin nhắn xin lỗi đều có nguy cơ mang chung một giọng điệu bóng bẩy, mất đi sự chân thật. Đặc biệt trong những khoảnh khắc cảm xúc, sự trau chuốt quá mức của AI có thể làm mất đi tính cá nhân và sự chân thành.
Một vấn đề khác là sự đồng nhất ngôn ngữ. ChatGPT mặc định sử dụng tiếng Anh chuẩn Mỹ, điều này về lâu dài có thể khiến các phương ngữ, thành ngữ, tục ngữ bị lãng quên, làm giảm sự đa dạng và giàu có của ngôn ngữ.
Nghiên cứu này như lời nhắc nhở: AI không chỉ hỗ trợ mà còn ảnh hưởng đến tiếng nói của chúng ta. Giống như Internet từng thay đổi tiếng lóng và thói quen giao tiếp, AI cũng đang để lại dấu ấn rõ rệt.
Vì thế, khi dùng AI để viết, hãy tự hỏi: đoạn văn đó có thực sự giống “mình” không? Có thể thêm chút hài hước, một quan điểm riêng hay một chi tiết cá nhân nào không? ChatGPT có thể giúp tạo ra câu hoàn chỉnh, nhưng chỉ con người mới có thể biến nó thành câu chuyện mang đậm dấu ấn cá nhân.
Cuối cùng, AI đang giúp chúng ta giao tiếp rõ ràng và hiệu quả hơn – nhưng thách thức vẫn là giữ lại chất “người” trong lời nói và chữ viết của chính mình.
(Theo Tomsguide)
