Chỉ 55,5% người lao động Việt có đủ thịt, cá trong bữa ăn - Cuộc sống vất vả tại các khu công nghiệp

Thực trạng đáng lo ngại này là một phần trong kết quả khảo sát của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam về tình hình đời sống, việc làm, thu nhập, chi tiêu của người lao động tại 10 tỉnh, thành phố, được thực hiện từ tháng 3 - 4/2025. Kết quả khảo sát do Tổng Liên đoàn thực hiện với gần 3.000 người lao động tại 10 tỉnh, thành phố cho thấy, có 54,9% người lao động nói rằng tiền lương, thu nhập của họ vừa đủ chi tiêu cơ bản của gia đình; 26,3% phải tằn tiện, chi tiêu kham khổ; 7,9% không đủ sống, phải làm thêm các công việc khác để có thêm thu nhập trang trải cuộc sống.

Người lao động phải "thắt lưng buộc bụng", vay mượn để chi trả sinh hoạt phí, nhiều gia đình trì hoãn sinh con? 

Trong bối cảnh thu nhập chưa đáp ứng được nhu cầu chi tiêu của gia đình, dẫn đến tình trạng người lao động phải “thắt lưng buộc bụng”, tiết kiệm để đảm bảo cuộc sống. Nhiều trường hợp người lao động phải vay mượn để chi trả cho các nhu cầu phát sinh đột suất. Cụ thể, kết quả khảo sát cho thấy có 12,5% người lao động thường xuyên (hàng háng) phải vay mượn tiền để ổn định cuộc sống; 29,9% người lao động thỉnh thoảng (3 -  4 tháng/lần) phải vay mượn tiền.

Về dinh dưỡng, chỉ có 55,5% người lao động có đủ điều kiện ăn thịt, cá trong tất cả các bữa ăn chính (không kể bữa ăn ca tại doanh nghiệp). Như vậy, còn một bộ phận không nhỏ chưa có mức dinh dưỡng ổn định và đầy đủ, từ đó ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, hiệu quả và năng suất lao động. Đồng thời, cũng làm giảm chất lượng cuộc sống của họ và gia đình.

Thông qua kết quả khảo sát, Tổng Liên đoàn cũng ghi nhận tiền lương thấp là nguyên nhân chính ảnh hưởng đến quyết định lập gia đình của công nhân lao động, khi có tới 72,6% tổng số người chưa lập gia đình phản hồi như vậy. Người lao động cảm thấy mức thu nhập hiện tại không đủ để đảm bảo cuộc sống ổn định khi bắt đầu lập gia đình, đặc biệt là trong bối cảnh chi phí sinh hoạt và nuôi dưỡng con cái ngày càng tăng.

Mức lương không chỉ ảnh hưởng đến khả năng chi tiêu hàng ngày, mà còn tác động đến việc mua nhà, tiết kiệm cho tương lai, và đảm bảo các nhu cầu cơ bản cho một gia đình mới.

Đáng chú ý, có tới 72,5% người lao động đã lập gia đình cho biết tiền lương, thu nhập hiện tại ảnh hưởng đến quyết định sinh thêm con của họ. Mức thu nhập ở mức đủ sống khiến các cặp vợ chồng lo lắng về khả năng tài chính để nuôi dạy con cái. Trong khi chi phí nuôi con, đặc biệt là chi phí giáo dục và chăm sóc sức khỏe ngày càng đắt đỏ, nên họ đang trì hoãn sinh con để đảm bảo chất lượng cuộc sống cho bản thân và gia đình.

Về chi phí giáo dục, có hơn 53,3% người lao động cho biết tiền lương chỉ đáp ứng một phần (trên 50%) nhu cầu chi cho giáo dục con cái. Như vậy, với đa số người lao động, chi phí giáo dục là một gánh nặng tài chính và họ phải phụ thuộc vào các nguồn hỗ trợ như vay mượn, tiết kiệm, hoặc từ gia đình để đủ trang trải.

Đặc biệt, có 6,9% người lao động cho biết tiền lương của họ không đáp ứng được nhu cầu chi cho giáo dục con cái. Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam nhận định, đây là một con số đáng lo ngại, có thể dẫn đến việc con cái họ không được tiếp cận với giáo dục chất lượng, ảnh hưởng đến khả năng phát triển, và cơ hội nghề nghiệp của thế hệ tương lai.

Thu nhập thấp cũng khiến đại đa số người lao động không có khả năng tài chính để chủ động chăm sóc sức khỏe toàn điện, đặc biệt khi gặp các vấn đề y tế nghiêm trọng, hoặc cần điều trị dài hạn. Khảo sát cho thấy có đến 44,1% người lao động cho biết thu nhập của họ chỉ đảm bảo nhu cầu chăm sóc sức khỏe và khám chữa bệnh ở mức cơ bản; 38% chỉ đủ tiền để mua một số loại thuốc cơ bản; 5,6% hoàn toàn không đủ mua thuốc và khám chữa bệnh. 

Nhiều người lao động đi làm hàng chục năm vẫn không có tích lũy

Anh Nguyễn Văn Hòa (quê ở phường Quang Trung, Thanh Hóa) đã rời quê hương để đến Hà Nội làm việc từ năm 2011. Sau 14 năm sinh sống tại thủ đô, anh Hòa vẫn chỉ sở hữu một chiếc xe máy cũ, sống chung với một người bạn đồng hương và chưa tích lũy được tài sản gì đáng kể.

Chia sẻ với báo chí, anh Hòa cho biết trong suốt 14 năm qua, anh đã chuyển đổi công việc 3 lần, chủ yếu làm tại các khu công nghiệp quanh Hà Nội. Khi mới đến Hà Nội, anh nhận mức lương 5 triệu đồng/tháng; hiện tại, lương của anh đã tăng lên 11 triệu đồng/tháng kèm theo bữa trưa miễn phí.

“Với 11 triệu đồng mỗi tháng, tôi phải chi khoảng 5 triệu cho tiền thuê nhà, ăn tối và điện nước. Các khoản chi tiêu khác như xăng xe và điện thoại cũng ngốn thêm khoảng 1 triệu đồng. Trong số 5 triệu còn lại, tôi gửi cho em trai đang học đại học 1 triệu đồng; thỉnh thoảng, em cũng tham gia các cuộc vui chơi, nhậu nhẹt với bạn bè vào cuối tuần. Lương tháng nào cũng gần như tiêu hết tháng đó, không có khoản tiết kiệm nào,” anh Hòa chia sẻ.

Theo anh Hòa, nếu cần mua sắm vật dụng gì, anh thường phải vay tiền từ bạn bè và trả lại khi có lương. Những tháng có nhiều đám hiếu, hỉ hoặc công việc phát sinh, anh lại phải vay mượn thêm, chờ đến tháng lương mới có thể trả nợ.

Cũng trong hoàn cảnh chưa lập gia đình như anh Hòa, chị Trần Thị Mai (quê tỉnh Ninh Bình) hiện đang thuê trọ tại Tổ dân phố số 3, phường Hà Đông (Hà Nội) và làm công nhân tại một xưởng sản xuất bánh mì, bánh ngọt ở phường Thanh Liệt. Chị Mai đã sống và làm việc tại Hà Nội được 8 năm, chỉ làm tại xưởng bánh với mức lương từ 6 triệu đồng/tháng, hiện tại đã tăng lên 10 triệu đồng/tháng.

“Trong 8 năm sống ở Hà Nội, tôi chỉ mua được một chiếc xe máy để đi lại, đổi điện thoại hai lần, và mỗi tháng gửi cho mẹ khoảng 1 triệu đồng. Lương hàng tháng chủ yếu dùng cho tiền thuê nhà, ăn uống và chi tiêu sinh hoạt, nên tôi cũng không tiết kiệm được nhiều. Tôi chỉ mong không gặp phải ốm đau hay tình huống nào phát sinh, vì nhìn vào số tiền tiết kiệm, tôi lo lắng nếu ốm nặng thì không đủ chi phí để trang trải,” chị Mai tâm sự.

Trường hợp của chị Lê Thị Lan còn khó khăn hơn so với anh Hòa và chị Mai. Quê ở tỉnh Tuyên Quang, chị Lan đã xuống Hà Nội làm công nhân may từ năm 2013. Năm 2021, chị kết hôn với một người đồng hương làm nghề xe ôm công nghệ. Sau khi cưới, vợ chồng chị Lan thuê phòng trọ tại phường Cầu Giấy.

Năm 2023, chị Lan sinh con trai đầu lòng. Sau một thời gian mẹ ruột xuống chăm sóc cháu, sau một năm, chị đã cai sữa cho con và cho bé về ở với ông bà ngoại.

“Lương của tôi mỗi tháng khoảng 10 triệu đồng, còn thu nhập của chồng thì không ổn định. Mỗi tháng, tôi chi khoảng 7 triệu cho tiền thuê nhà và sinh hoạt của hai vợ chồng; gửi về quê cho bà 3 triệu đồng để chăm sóc con trai. Toàn bộ lương của tôi coi như đã chi hết. Còn lại thu nhập của chồng, tôi cố gắng dành dụm để mua một số vật dụng sinh hoạt và phòng khi đau ốm. Nghĩ đến việc thuê nhà ở Hà Nội bao năm mà giờ có con lại không được ở gần, chúng tôi đang tính về quê lập nghiệp,” chị Lan chia sẻ.